Εκτενή μελέτη σχετικά με την άρση του καμποτάζ και το ποια ήταν τελικά τα οφέλη του για την ελληνική οικονομία πραγματοποίησε και δημοσίευσε η διαΝΕΟσις.
Καμποτάζ (cabotage) είναι το καθεστώς παραχώρησης του προνομίου εκτέλεσης κρουαζιέρας εντός της επικρατείας αποκλειστικά σε πλοία που φέρουν την εθνική σημαία. Ο περιορισμός αυτός ίσχυε και στην Ελλάδα από το 1920 μέχρι το 2010: Κρουαζιερόπλοια με σημαίες ξένων χωρών (πλην χωρών της Ε.Ε. από τη δεκαετία του ’90 και μετά) μπορούσαν να επισκεφτούν τα ελληνικά λιμάνια, αλλά δεν επιτρεπόταν να τα χρησιμοποιήσουν ως «home ports», δηλαδή ως λιμάνια αφετηρίας και κατάληξης της κρουαζιέρας, παρά μόνο ως λιμάνια διέλευσης («transit ports») στην πορεία τους από και προς τα home ports τους στην Ιταλία, την Τουρκία ή αλλού.
Η άρση του καμποτάζ, δηλαδή το άνοιγμα της αγοράς της κρουαζιέρας, ήταν μνημονιακή υποχρέωση της Ελλάδας που νομοθετήθηκε αρχικά το 2010 και ολοκληρώθηκε με νόμο το 2012 από την κυβέρνηση Παπαδήμου. Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα, τα οφέλη δεν ήταν τα αναμενόμενα, καθώς δεν σημειώθηκε αύξηση (αλλά μάλιστα ελαφρά μείωση) των homeportings, και δεν υπήρξε αύξηση των αφίξεων.
Αυτό, σύμφωνα με ειδήμονες, οφείλεται στο ότι η άρση του καμποτάζ είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη του homeporting: Το πρόβλημα έγκειται στο ότι τα ελληνικά λιμάνια υστερούν πολύ σε υποδομές, και πρακτικά κανένα τους δεν αποτελεί ελκυστικό homeport για κρουαζιερόπλοια, παρά την άρση του καμποτάζ. Homeporting, ακόμα και σήμερα, κάνουν σχεδόν αποκλειστικά οι εταιρείες που έκαναν και πριν την άρση του καμποτάζ, με την κυπριακών συμφερόντων Celestyal Cruises να έχει την πρωτοκαθεδρία.
Όπως σημειώνεται, υπάρχουν 81 κριτήρια που πρέπει να πληροί ένα λιμάνι για να είναι ελκυστικό homeport. Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε λιμάνια που θεωρητικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν ελκυστικά home ports: Του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας, της Ρόδουκαι του Ηρακλείου, καθώς έχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία, αλλά και πολύ σοβαρές ελλείψεις.
Ως λόγοι προβληματισμού που αποτρέπουν την επιλογή ελληνικών λιμένων ως homeports περιγράφονται από στελέχη της αγοράς η έλλειψη σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος και σταθερού πολιτικού τοπίου, οι απεργίες, η έλλειψη υποτυπωδών παροχών στα λιμάνια, δομικά προβλήματα κ.α.
«Η αγορά της κρουαζιέρας μεγαλώνει ραγδαία. Έχει διπλασιαστεί σε μέγεθος μέσα στα τελευταία 15 χρόνια. Από το 2009 και μετά (όταν, εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης, υπήρξε μια μικρή μείωση), οι τζίροι και οι επιβάτες αυξάνονται σταθερά παρ’ όλο που υπήρξαν συμβάντα όπως το τραγικό ναυάγιο του Costa Concordia το 2012 και η βλάβη του Carnival Triumph το 2013 που έπληξαν το προφίλ του κλάδου. Το 80% του τζίρου της παγκόσμιας αγοράς γίνεται από τις τρεις μεγαλύτερες εταιρείες, τηνCarnival, τη Royal Caribbean και τη Norwegian. Οι δύο μεγαλύτερες γεωγραφικές αγορές -με πολύ μεγάλη διαφορά- είναι της Καραϊβικής (που περιλαμβάνει και τη Φλόριντα των ΗΠΑ), και της Μεσογείου.Στην αγορά της Μεσογείου, η οποία επίσης γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη, η Ελλάδα είναι ο τρίτος δημοφιλέστερος προορισμός αλλά, όπως είπαμε, τα έσοδά της εξακολουθούν να παραμένουν δυσανάλογα μικρά. Παρ’ όλο που τα τελευταία χρόνια η κρουαζιέρα φέρνει πάνω από το 10% των συνολικών αφίξεων τουριστών στη χώρα μας (ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από τα αντίστοιχα της Ιταλίας ή της Ισπανίας), κατά κανόνα φέρνει και μόνο γύρω στο 5% των εσόδων -περί τα 600 εκ. ευρώ ετησίως» αναφέρεται στη μελέτη.