Καπνίζεται, τρώγεται και πολύ κουβέντα γίνεται. Έχει φανατικούς υποστηρικτές και άλλους τόσους που εκφράζουν τον προβληματισμό τους. Μιλάμε για την κάνναβη.
Σύμφωνα με τον ορισμό του ΚΕΘΕΑ και τη διεθνή βιβλιογραφία η κάνναβη είναι γενικός όρος που αναφέρεται στο χασίς και τη μαριχουάνα. Το χασίς γίνεται από τη ρητίνη του ανθού του φυτού της κάνναβης, ενώ η μαριχουάνα είναι ένα μείγμα από κονιορτοποιημένα φύλλα, άνθη και μίσχους του φυτού. Η κάνναβη περιέχει τετραϋδροκανναβινόλη (ΤΗC). Η ουσία αυτή επηρεάζει τις ψυχικές μας λειτουργίες (είναι ψυχοδραστική), δηλαδή επιδρά στις σκέψεις μας και στα συναισθήματά μας.
Οι χρήστες αισθάνονται μια ευφορία και χαλάρωση, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν πως οξύνονται οι αισθήσεις τους. Κάποιοι άλλοι περιγράφουν αγχώδη συναισθήματα.
Βάσει των στοιχείων της Έκθεσης για τα Ναρκωτικά Αγορών του 2016 της Ε.Ε., του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών (ΕΚΠΝΤ) (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction EMCDDA) η κάνναβη κατέχει το μεγαλύτερο μέρος, το 38%, της «λιανικής αγοράς», με ετήσιο τζίρο μέχρι και 13 δισ. ευρώ. Ακολουθούν η ηρωίνη και η κοκαΐνη.
Διαβάστε επίσης
Με νούμερα στην Ευρώπη και τον κόσμο
Οι χρήστες ξεπερνούν τα 22 εκατομμύρια ετησίως. Σχεδόν το ένα τέταρτο του ενήλικου πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει δοκιμάσει παράνομα ναρκωτικά τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Η ουσία που καταναλώνεται συχνότερα στην ΕΕ (σύμφωνα με την επικράτηση κατά το τελευταίο έτος μεταξύ των ατόμων ηλικίας από 15 έως 64 ετών) είναι η κάνναβη (19,3 εκατομμύρια)
Ένας στους οκτώ νέους ενήλικες (15 – 34 ετών) ή 16,6 εκατομμύρια έκαναν χρήση κάνναβης το περασμένο έτος.
Υπολογίζεται ότι περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας μεταξύ 15 έως 64 ετών καπνίζουν καθημερινά κάνναβη.
Οι πιο συστηματικοί χρήστες είναι νέοι κάτω των 35 ετών και το 70% είναι μεταξύ 15 και 34 ετών
Η πλειονότητα των χρηστών είναι άνδρες, με το 78% από αυτούς να κάνει καθημερινή χρήση ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ανέρχεται στο 22%. Όσον αφορά στους χρήστες που ζήτησαν βοήθεια απεξάρτησης, επίσης είναι άνδρες σε ποσοστό 84%.
Σύμφωνα με στοιχεία του 2013 τουλάχιστον 647 τόννοι κάνναβης και 641 τόννοι χασίς καταναλώθηκαν στην Ευρώπη.
Βάσει της φετινής έκθεσης του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά, η κάνναβη είναι η ουσία που καταναλώνεται συχνότερα στην ΕΕ και η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 80% των κατασχέσεων στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Επίσης όπως αναφέρει ο ΟΗΕ στη Βόρεια Αμερική η κάνναβη αποτελεί την ουσία με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και κατανάλωση, γίνεται πιο δραστική και η χρήση της αυξάνεται ακόμα και στους νέους, όπως οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Σώμα κατά των Ναρκωτικών, η νομιμοποίηση της κάνναβης σε κάποιες πολιτείες δεν έχει εξαλείψει το παράνομο εμπόριο της ουσίας, εξαιτίας των υψηλών φόρων και άλλων περιορισμών.
Ειδικότερα για τις ΗΠΑ η διεθνής επιτροπή του ΟΗΕ για τον έλεγχο των ναρκωτικών αναφέρει ότι η κάνναβη γίνεται πιο δραστική και η χρήση της αυξάνεται: Η κάνναβη συνεχίζει να αποτελεί την ουσία με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και κατανάλωση στον πληθυσμό ηλικίας 15-64 ετών στη Βόρεια Αμερική (αφορά το 11,6% του πληθυσμού). Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC), η χρήση κάνναβης στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξάνεται και στους νέους, όπως οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα καταγράφηκε 62% αύξηση των επειγόντων περιστατικών που σχετίζονται με τη χρήση κάνναβης από το 2004 έως το 2011. Το Ειδικό Σώμα κατά των Ναρκωτικών των Ηνωμένων Πολιτειών ανέφερε επίσης ότι η δραστική ουσία τετραϋδροκανναβινόλη (THC) αυξάνεται στην κάνναβη που κατάσχεται, με τα επίπεδά της από 3,96% το 1995 να ξεπερνούν το 12% το 2013. Η κάνναβη καλλιεργείται παράνομα σε όλη τη Βόρεια Αμερική και αποτελεί την ουσία που διακινείται περισσότερο στην περιοχή, με μεγάλες ποσότητες να εισάγονται παράνομα από το Μεξικό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε κάποιες από τις πολιτείες που έχουν νομιμοποιήσει προγράμματα ιατρικής χρήσης της κάνναβης, η ουσία εκτρέπεται από τα προγράμματα αυτά στο παράνομο εμπόριο αποτελώντας σημαντική πηγή παράνομης χρήσης, ιδιαίτερα από τους νέους. Σύμφωνα με το Ειδικό Σώμα κατά των Ναρκωτικών των Ηνωμένων Πολιτειών, στις πολιτείες όπου επιτρέπεται η ιατρική χρήση της κάνναβης, το ένα τρίτο των τελειόφοιτων μαθητών λυκείου που έχουν κάνει χρήση κάνναβης μέσα στους τελευταίους 12 μήνες, αναφέρουν ότι μία από τις πηγές προμήθειας της ουσίας ήταν η ιατρική κάνναβη που είχε συνταγογραφηθεί για κάποιον άλλον. Δευτερογενείς επιπτώσεις της νομιμοποίησης της κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς στις Ηνωμένες Πολιτείες: Πολιτείες που συνορεύουν με εκείνες στις οποίες έχει νομιμοποιηθεί η κάνναβη για ψυχαγωγική χρήση, έχουν αναφέρει αρνητικές επιπτώσεις ως αποτέλεσμα της παράνομης διακίνησης της ουσί- ας στις περιοχές δικαιοδοσίας τους. Με τους υψηλούς φόρους και τους περιορισμούς που έχουν τεθεί, η νομιμοποίηση της κάνναβης για μη ιατρικούς ή επιστημονικούς σκοπούς δεν έχει εξαλείψει το παράνομο εμπόριο κάνναβης, σύμφωνα με το Ειδικό Σώμα κατά των Ναρκωτικών των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την παρακολούθηση των ναρκωτικών εκφράζει τον προβληματισμό του ότι η απελευθέρωση της αγοράς κάνναβης στη Βόρεια Αμερική μπορεί να οδηγήσει σε διεύρυνση των προϊόντων προερχόμενων από κάνναβη τα οποία θα βρουν πρόσφορο έδαφος στην ΕΕ.
Για παράδειγμα υπάρχουν αναφορές για την παραγωγή λαδιού από κάνναβη που παρασκευάζεται με τη χρήση βουτανίου. Πέρα από το γεγονός ότι η παρασκευή του είναι επικίνδυνη, δεδομένου ότι το βουτάνιο είναι πολύ εύφλεκτο, το λάδι που καταλήγει στην αγορά έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε THC. Επίσης προϊόντα όπως μπισκότα, γλειφιτζούρια, κέικ και άλλα είδη με κάνναβη διαδίδονται ιδιαίτερα γρήγορα όπως κιτ και μηχανήματα για την οικιακή παραγωγή που μπορεί να βρει κανείς σε καταστήματα (ακόμη και διαδικτυακά) που ειδικεύονται στην καλλιέργεια μαριχουάνας.
Σημειώνεται ότι υπάρχουν διάφορα είδη κάνναβης και πρόσφατα εντοπίστηκε και στην μορφή του ηλεκτρονικού τσιγάρου χωρίς να υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για την πιθανή βλάβη που μπορεί να επιφέρει στην υγεία του χρήστη.
Κάνναβη και έγκλημα
Το μεγαλύτερο μέρος της κάνναβης παράγεται σε κλειστούς χώρους στην Ευρώπη και χαρακτηρίζεται ως πολύ δυνατή καθώς η περιεκτικότητα της τετραυδροκανναβινόλης είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Επίσης στην κάνναβη υπάρχουν ακόμη 66 κανναβινοειδή συμπεριλαμβανομένου της κανναβιδιόλης (CBD). Το χασίς προέρχεται κυρίως από το Μαρόκο όπου και εκεί επεμβαίνουν στην καλλιέργεια με αποτέλεσμα να παράγεται ισχυρότερη κάνναβη. Σημειώνεται ότι η κάνναβη που πωλείται σήμερα στην ΕΕ είναι τουλάχιστον δύο φορές πιο ισχυρή συγκριτικά με αυτή που κυκλοφορούσε στην αγορά την περασμένη δεκαετία, ενώ η τιμή έχει αυξηθεί ελάχιστα.
Το γεγονός ότι η κάνναβη σήμερα είναι πιο ισχυρή και σε συνδυασμό με την ευρεία κατάναλωσή της προκαλούν ανησυχία για την υγεία των χρηστών ιδίως για αυτούς που ξεκινούν από μικρή ηλικία.
Στην έκθεση του ΕΚΠΝΤ επισημαίνεται ότι αγορά των ναρκωτικών είναι άμεσα συνδεδεμένη με ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος (OCGs), αλλά και την τρομοκρατία.
Εγκληματικές οργανώσεις στην Ολλανδία και άλλοι βιετναμέζικης εθνικότητας κυριαρχούν στην καλλιέργεια και πώληση κάνναβης σε αρκετά κράτη της ΕΕ, ενώ παρέχουν και την απαραίτητη τεχνογνωσία σε άλλες εγκληματικές οργανώσεις προκειμένου να αρχίσουν την παραγωγή και σε άλλα κράτη. Μάλιστα αυτές οι οργανώσεις χαρακτηρίζονται βίαιες, πολλές φορές εμπλέκονται και στην εμπορία ανθρώπων. Ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος από το Μαρόκο σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές φαίνονται πρωταγωνίστριες στην εισαγωγή κάνναβης στην ΕΕ, ενώ οι Κάτω Χώρες και η Ισπανία θεωρούνται ως οι χώρες διανομής, αλλά και από τους κύριους παραγωγούς κάνναβης. Επίσης η Αλβανία και ομάδες από τη συγκεκριμένη χώρα παίζουν ρόλο κλειδί στην παραγωγή και διακίνηση κάνναβης τόσο στην ΕΕ όσο και στην Αλβανία.
Οι μεγαλύτεροι στον κόσμο παραγωγοί και εξαγωγείς είναι το Αφγανιστάν και το Μαρόκο.
Οι οργανώσεις που εμπλέκονται στην παραγωγή και διακίνηση κάνναβης, όπως όλες οι εγκληματικές οργανώσεις, εμπλέκονται σε βίαια εγκλήματα με αντίπαλες συμμορίες προκειμένου να διεκδικήσουν μερίδιο της αγοράς, ενώ σε ευρύτερη κλίμακα επηρεάζεται η ευημερία των τοπικών κοινωνιών διαταράσσοντας την εύρυθμη λειτουργία τους, αυξάνοντας την εγκληματικότητα και ενθαρρύνοντας την παραβατική συμπεριφορά προκαλώντας ανασφάλεια μεταξύ των πολιτών.
Επίσης όπως κάθε παράνομη δραστηριότητα που σχετίζεται με τα ναρκωτικά έχει ως αποτέλεσμα την εμπλοκή κυβερνητικών υπαλλήλων αλλά και της αστυνομίας αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις διεφθαρμένων κρατικών υπαλλήλων που επωφελούνται από τα μεγάλα ποσά που διακινούν οι εγκληματικές οργανώσεις, ενώ το «ξέπλυμα» χρήματος απαιτεί ένα δίκτυο ανθρώπων που συμμετέχουν σε έκνομες ενέργειες.
Επιπλέον μετανάστες και πρόσφυγες που έχουν πέσει θύματα διακινητών πολλές φορές προκειμένου να ξεπληρώσουν το χρέος τους στους διακινητές τους εξωθούνται είτε στην πορνεία είτε στη διακίνηση ναρκωτικών.
Η κάνναβη δεν είναι τόσο αθώα
Η ΤΗC απορροφάται από το βλεννογόνο των πνευμόνων, αν την καπνίσουμε, ή από το βλεννογόνο του εντέρου, αν την φάμε ή την πιούμε. Μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάνει σε όλα τα όργανα του σώματος, ενώ ίχνη της ανιχνεύονται στα ούρα ακόμη και εβδομάδες μετά τη χρήση.
Όταν η ΤΗC φτάσει στον εγκέφαλο, επιδρά στις περιοχές εκείνες που ρυθμίζουν την απομνημόνευση νέων πληροφοριών και την αυτόματη εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων.
Σήμερα η κάνναβη όπως καλλιεργείται έχει σαν αποτέλεσμα να εμπεριέχει έως και τρεις φορές υψηλότερα ποσοστά THC όμως τα επίπεδα του CBD είναι πολύ χαμηλά. Αυτό έχει μεγάλη σημασία καθώς το CBD είναι γνωστό για τις αντιψυχωσικές ιδιότητες του και η μείωσή του στην κάνναβη που πωλείται παράνομα και σε συνδυασμό με την υψηλή περιεκτικότητα σε THC ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα υγείας στους χρήστες.
Παλαιότερη έκθεση της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά (το 2014) επεσήμανε, επικαλούμενη αναλυτές, ότι η νομιμοποίηση της κάνναβης το πιθανότερο είναι να μειώσει σημαντικά το κόστος παραγωγής κάτι που σταδιακά θα οδηγήσει σε μείωση τις τιμής πώλησης. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιο χαμηλή θα είναι η τιμή πώλησης τόσο πιο μεγάλη θα είναι η ζήτηση. Μάλιστα οι αναλυτές του ΟΗΕ εκτιμούν ότι για κάθε 10% πτώση στην τιμή πώλησης θα υπάρχει ένα 3% αύξηση των χρηστών και ένα 3 με 5 % αύξηση στη «μύηση» νέων ηλικιακά ανθρώπων στη χρήση κάνναβης.
Οσον αφορά στους χρόνιους χρήστες ενδέχεται να εμφανίσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους ψυχολογικά προβλήματα. Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός των χρηστών κάνναβης στην ΕΕ που ζητούν θεραπεία για μια σειρά προβλημάτων που έχουν προκύψει από τη χρήση κάνναβης καθώς έχει σχετιστεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ψυχωσικά επεισόδια, σχιζοφρένια και κατάθλιψη.
Ενα στα 9 άτομα που δοκιμάζουν κάνναβη αναπτύσσουν εξάρτηση από αυτήν. Στους εφήβους η αναλογία είναι 1 προς 6. Στην Ευρώπη η κάνναβη είναι η ουσία για την οποία ζητούν θεραπεία όσοι έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα, δηλαδή για 8 στα 10 άτομα κάτω των 20 ετών.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ καταγράφεται σαφής τάση ανόδου των αιτημάτων πρώτης εισαγωγής σε θεραπεία για χρήση κάνναβης.
Η χρήση κάνναβης από νεαρές ηλικίες έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί αντικοινωνική συμπεριφορά, αλλά και χαμηλές μαθητικές επιδόσεις.
Οι τακτικοί έφηβοι χρήστες είναι πιθανότερο μαζί με την κάνναβη, να δοκιμάσουν άλλα πιο «σκληρά» ναρκωτικά.
Έχει παρατηρηθεί πως αρκετοί χρήστες κάνναβης αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες με τις γνωστικές τους λειτουργίες, όπως ικανότητα απομνημόνευσης ή αντίδρασης. Αυτός που βρίσκεται υπό την επήρεια της κάνναβης είναι πιο επιρρεπής σε ατυχήματα, αφού αντιλαμβάνεται και αντιδρά διαφορετικά στον κίνδυνο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και άλλων εάν για παράδειγμα οδηγεί υπό την επήρεια του συγκεκριμένου ναρκωτικού εάν μάλιστα έχει συνδυαστεί με αλκοόλ ή και άλλα ναρκωτικά.
Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι η συχνή χρήση μπορεί να αδυνατίσει το σπέρμα των ανδρών. Η χρήση από τις γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να μειώσει το βάρος των νεογνών.
Ο καπνός της κάνναβης περιέχει 50 φορές περισσότερη πίσσα από τα υψηλής περιεκτικότητας σε πίσσα τσιγάρα.
Υπάρχουν αναφορές περιπτώσεων που έχουν δείξει καρκίνους της ανώτερης γαστρεντερικής και αναπνευστικής οδού (στόμα, γλώσσα, και οισοφάγος) σε νεαρούς ενήλικες που ήταν χρόνιοι καπνιστές κάνναβης.
Σαν επίλογος και σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ η κάνναβη ως ψυχοτρόπος ουσία δεν είναι απαλλαγμένη από κινδύνους. Αλλοιώνει την αντίληψη, επηρεάζει την προσοχή, την κρίση, την ικανότητα οδήγησης και χειρισμού μηχανημάτων, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τη μάθηση και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις. Έχει συνδεθεί με προβλήματα σχέσεων, ανεργία και έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή. Η χρήση της επιβαρύνει τους πνεύμονες περισσότερο από το τσιγάρο και έχει σχετιστεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ψυχωσικά επεισόδια, σχιζοφρένια και κατάθλιψη.
Όσο πιο νωρίς αρχίζει η χρήση κάνναβης τόσο πιο αρνητικά είναι τα αποτελέσματα στην ψυχική υγεία και τη γνωστική ανάπτυξη, πιθανότατα επειδή η εφηβεία αποτελεί μια κρίσιμη φάση στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, κατά την οποία αυτός είναι πιο ευάλωτος στις τοξικές ουσίες.
Σχετικά με το διάλογο για τη νομιμοποίηση της κάνναβης. Πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί επιπόλαια καθώς ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα επιχειρεί να λύσει.
Μια άλλη πρόταση
Σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ, το κρίσιμο είναι να αποφεύγεται η φυλάκιση των χρηστών που τους στιγματίζει κοινωνικά, τους περιθωριοποιεί και επιδεινώνει τα προβλήματά τους. Στο πλαίσιο αυτό, ενδεχομένως, η καθιέρωση της προμήθειας και της κατοχής μικροποσότητας ναρκωτικών αποκλειστικά για ατομική χρήση ως πταισμάτων (αντί πλημμελημάτων όπως είναι σήμερα) θα έστελνε το μήνυμα της απαγόρευσης, διατηρώντας τον αποτρεπτικό χαρακτήρα, του νόμου χωρίς, ωστόσο, να οδηγεί στη φυλακή νέους ανθρώπους για μια πράξη αυτοπροσβολής και να τους στιγματίζει. Συγχρόνως θα έδινε τη δυνατότητα στην αστυνομία για έλεγχο της διακίνησης των ουσιών.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική χρήση της κάνναβης θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να εξεταστεί για ορισμένες κατηγορίες ασθενών, ωστόσο, δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για την νομιμοποίηση της ουσίας.