Με την ώρα του δημοψηφίσματος για την παραμονή ή την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. να πλησιάζει, το θέμα του «Brexit» βρίσκεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της διεθνούς ειδησεογραφίας. Διεθνή ΜΜΕ από όλο τον κόσμο σκιαγραφούν και αναλύουν την όλη υπόθεση, καθώς οι Βρετανοί καλούνται να πάρουν μια απόφαση που μπορεί να αλλάξει την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με καθοριστικό τρόπο.
Ακολουθεί η «ακτινογραφία» του δημοψηφίσματος για το Brexit, υπό τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων:
Πότε συμβαίνει τι;
Την Πέμπτη, 23 Ιουνίου, οι Βρετανοί καλούνται στις κάλπες για να αποφασίσουν μέσω δημοψηφίσματος για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απάντηση στο ερώτημα, όπως είθισται να είναι στα δημοψηφίσματα, είναι απλή: Ναι ή Όχι.
Γιατί γίνεται το δημοψήφισμα;
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, είχε υποσχεθεί να κάνει δημοψήφισμα εφόσον κέρδιζε τις εκλογές του 2015, ύστερα από πιέσεις από πλευράς των δικών του βουλευτών (Συντηρητικοί) και του ευρωσκεπτικιστικού UKIP, που υπενθυμίζει πως οι Βρετανοί δεν είχαν λόγο στην όλη υπόθεση από το 1975, όταν είχε ψηφιστεί – πάλι σε δημοψήφισμα- παραμονή στην ΕΟΚ.
Τι πρόβλημα έχουν οι Βρετανοί με την Ε.Ε.;
Γενικά μιλώντας, πάντα η σχέση της Μ. Βρετανίας με την Ευρώπη ήταν «περίεργη»- και υπό αυτό το πλαίσιο αξίζει να δει κανείς την ιστορία αυτής της σχέσης. Ο Τσώρτσιλ είχε ζητήσει κάποτε ένα είδος «Ηνωμένων Πολιτειών Ευρώπης»- ωστόσο ζητούμενο ήταν να συνεχίσει και η χώρα τη δική της πορεία. Ως εκ τούτου, η Μ. Βρετανία δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα το 1951 ούτε για την ίδρυση της ΕΟΚ αργότερα. Ως αντίβαρο, η Βρετανία ίδρυσε το 1960 την European Free Trade Association το 1960 με άλλες έξι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά ποτέ δεν έγινε τόσο ισχυρή όσο η ΕΟΚ. Εν τέλει η Βρετανία άρχισε να επιδιώκει ένταξη μέσα στην ίδια δεκαετία. Τόσο οι Συντηρητικοί όσο και οι Εργατικοί ήταν υπέρ της ένταξης στην ΕΟΚ, η οποία επετεύχθη το 1973. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Γάλλος πρόεδρος, Σαρλ ντε Γκωλ, είχε δύο φορές υποβάλει βέτο στην ένταξη της Βρετανίας στην ΕΟΚ. Ο δρόμος άνοιξε μετά την παραίτησή του. Οι βρετανικές «γκρίνιες» άρχισαν λίγο μετά, με τον (φιλοευρωπαίο) πρωθυπουργό των Εργατικών, Χάρολντ Γουΐλσον, να ανοίγει διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες και να κάνει το πρώτο δημοψήφισμα σε εθνικό επίπεδο στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου η παραμονή κέρδισε με 67%. Ωστόσο οι «γκρίνιες» δεν εξαφανίστηκαν ποτέ. Τη δεκαετία του 1980 η Μάργκαρετ Θάτσερ επέμεινε πως η Βρετανία συνεισέφερε περισσότερο από ό,τι έπρεπε στον προϋπολογισμό της ΕΟΚ, προωθώντας το «British rebate» στη σύνοδο του Φοντενεμπλώ το 1984, ενώ αργότερα η Μ. Βρετανία επέλεγε να μην μπει στη ζώνη Σένγκεν και να υιοθετήσει το ευρώ. Επίσης αναταράξεις υπήρξαν και το 1992, λόγω της αδυναμίας της λίρας έναντι το γερμανικού μάρκου. Τελευταία, τον ευρωσκεπτικισμό έχει εντείνει η κρίση της Ευρωζώνης, οι φόβοι για γερμανική κυριαρχία, το προσφυγικό/ μεταναστευτικό κ.α. Γενικά οι Βρετανοί διαφωνούν με αυτό που θεωρούν ως υπερβολικά πιεστικό πλαίσιο κανόνων λειτουργίας της Ε.Ε.
Ποιο είναι το ερώτημα του δημοψηφίσματος;
«Should the United Kingdom remain a member of the European Union or leave the European Union?»: «Να παραμείνει η Μ. Βρετανία μέλος της Ε.Ε. ή να βγει;». Απλό και σαφές, σαν τραγούδι των, επίσης Βρετανών, The Clash.
Πώς προέκυψε ο όρος «Brexit»;
Στη μόδα των ημερών, μετά το «Grexit» (Greece + Exit) προέκυψε το «Brexit» (Britain + Exit).
Ποιοι ψηφίζουν;
Βρετανοί, Ιρλανδοί και πολίτες της Κοινοπολιτείας άνω των 18 που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, μαζί με Βρετανούς πολίτες οι οποίοι ζουν στο εξωτερικό και βρίσκονται στα εκλογικά μητρώα της Μ. Βρετανίας κατά τα τελευταία 15 χρόνια. Επίσης, μέλη της Βουλής των Λόρδων και πολίτες της Κοινοπολιτείας στο Γιβραλτάρ μπορούν να ψηφίσουν, εν αντιθέσει με τις «κανονικές» εκλογές.
Τι λένε τα προγνωστικά;
Πρόκειται για μάχη στήθος με στήθος. Αρχικά το «Βremain» (από λογοπαίγνια άλλο τίποτα στη Γηραιά Αλβιώνα) φαινόταν να υπερέχει έναντι του «Brexit», ωστόσο αργότερα το «Brexit» φάνηκε να αποκτά προβάδισμα. Η δολοφονία της βουλευτή των Εργατικών, Τζο Κοξ, (των Εργατικών, υπέρμαχο του «Bremain») φάνηκε να επηρεάζει την κοινή γνώμη, με το «Bremain» να αποκτά νέα δύναμη. Όπως και να έχει πάντως, (και) στη Βρετανία οι δημοσκοπήσεις αντιμετωπίζονται με αμφιβολία, καθώς πολλές έπεσαν πάρα πολύ έξω το 2015 στις βουλευτικές εκλογές.
Τι έκανε ο Κάμερον;
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, που δρομολόγησε το δημοψήφισμα, στις αρχές του έτους επεδίωξε συμφωνία με τους άλλους ηγέτες της Ε.Ε. ώστε να αλλάξουν οι όροι της συμμετοχής της Βρετανίας στην Ένωση. Κατά τον ίδιο, η συμφωνία που τελικά επετεύχθη, και θα τεθεί σε ισχύ άμεσα εάν η Βρετανία παραμείνει στην Ε.Ε. δίνει στη Βρετανία προνομιακή θέση εντός της Ένωσης των 28 κρατών, και θα βοηθήσει τους Βρετανούς να διαχειριστούν κάποια θέματα που τους ξενίζουν όσον αφορά στην Ε.Ε., όπως π.χ. η διαχείριση του προσφυγικού/ μεταναστευτικού. Ως εκ τούτου, μετά τη συμφωνία, ο Βρετανός πρωθυπουργός, που εκ των πραγμάτων ήταν στην ευρωσκεπτικιστική «εμπροσθοφυλακή», υποσχόμενος και δρομολογώντας το δημοψήφισμα, πέρασε στο στρατόπεδο του «Bremain», υποστηρίζοντας ότι υπό αυτά τα δεδομένα, η παραμονή «συμφέρει». Συνοπτικά, τα βασικά σημεία της συμφωνίας που πέτυχε ο Κάμερον έχουν να κάνουν με αλλαγές (μειώσεις/ περιορισμοί) όσον αφορά στα προνοιακά επιδόματα για τους μετανάστες εργαζόμενους και τα επιδόματα τέκνων (ειδικότερα όσον αφορά στην πρακτική της αποστολής τους πίσω στις χώρες τους), με τη διατήρηση της λίρας (αναγνώριση πως το ευρώ δεν είναι το νόμισμα της Ε.Ε.) και διασφάλιση ότι η Βρετανία δεν θα «στοχοποιείται»/ βρίσκεται σε μειονεκτική θέση από την ευρωζώνη για αυτό (καθώς και για αποζημιώσεις σε περίπτωση που παρέχεται οικονομική βοήθεια για τη διάσωση χωρών της Ευρωζώνης), ειδικό καθεστώς προστασίας για το χρηματοοικονομικό κέντρο του Λονδίνου (City Of London) και δέσμευση πως η Βρετανία δεν θα αποτελέσει μέρος της κίνησης προς την κατεύθυνση μιας «όλο και στενότερης ένωσης», που αποτελεί βασικό πυλώνα της Ε.Ε.(αυτό θα πρέπει να περάσει ως αλλαγή στη συνθήκη της Ε.Ε.). Ακόμη, ο Κάμερον εξασφάλισε ένα σύστημα «κόκκινης κάρτας» για τα εθνικά κοινοβούλια, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να μπλοκάρουν ανεπιθύμητη νομοθεσία: Εάν το 55% των εθνικών ευρωπαϊκών κοινοβουλίων αντιτίθενται σε κάποιον νόμο της Ε.Ε., αυτός θα επανεξετάζεται. Ωστόσο οι επικριτές λένε ότι είναι ασαφές κατά πόσον κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει πρακτικά.
Ποιοι είναι υπέρ του «Bremain»;
Ο (πρώην σφόδρα επικριτικός απέναντι στην Ε.Ε.) Κάμερον είναι στο στρατόπεδο της παραμονής στην Ε.Ε., όπως και 16 μέλη του υπουργικού του συμβουλίου. Το Συντηρητικό Κόμμα έχει δηλώσει την ουδετερότητά του στην εκστρατεία. Το Εργατικό Κόμμα, το σκωτσέζικο SNP, το ουαλικό Plaid Cymru και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (Lib Dems) είναι υπέρ της παραμονής. Ειδικότερα, στις εξέχουσες φιγούρες της βρετανικής πολιτικής σκηνής που τάσσονται υπέρ της παραμονής περιλαμβάνονται ο υπουργός Οικονομικών, Τζωρτζ Όσμπορν, ο επικεφαλής των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, η επικεφαλής του SNP, Νίκολα Στέρτζον και άλλοι. Επίσης, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, περιλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι υπέρ της παραμονής. Η καμπάνια υπέρ του «Bremain» είναι το Britain Stronger In Europe.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σαφή θέση υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. έχει πάρει ο Βρετανός δημοσιογράφος Πολ Μέισον, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα της Ελλάδας στο κοντινό παρελθόν.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Μέισον, κατά το περσινό επεισοδιακό καλοκαίρι και το δημοψήφισμα στην Ελλάδα, είχε ταχθεί υπέρ του «όχι»- σε κάποιες περιπτώσεις προβαίνοντας μάλιστα σε οξείς χαρακτηρισμούς. Σχετικό άρθρο μάλιστα, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην «Καθημερινή».
Ποιοι είναι υπέρ του «Brexit»;
Στην εμπροσθοφυλακή των ευρωσκεπτικιστών βρίσκεται το UKIP. Επίσης, περίπου οι μισοί βουλευτές των Συντηρητικών, πέντε μέλη του υπουργικού συμβουλίου, αρκετοί βουλευτές των Εργατικών και το DUP (Democratic Unionist Party- Βόρεια Ιρλανδία). Εξέχουσες προσωπικότητες στο στρατόπεδο του Brexit περιλαμβάνουν τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, τον Νάιτζελ Φάραντζ του UKIP (η φιγούρα που έχει ταυτιστεί περισσότερο με τον ευρωσκεπτικισμό στη Βρετανία), τον Μάικλ Γκοβ, υπουργό Δικαιοσύνης, τη Γκισέλα Στούαρτ των Εργατικών, και τον Ίαν Ντάνκαν Σμιθ, πρώην επικεφαλής των Συντηρητικών. Η καμπάνια υπέρ του «Brexit» είναι το «Vote Leave», ενώ υπάρχει και το GO Movement και το Leave.EU, καθώς και το Labour Leave.
Όσον αφορά το εξωτερικό, δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν, είναι υπέρ ενός «Brexit». Ωστόσο, ο ίδιος έχει αποφύγει να πάρει επίσημα θέση, αν και έχει δηλώσει ότι έχει άποψη επί του θέματος.
Ποιες θα ήταν οι συνέπειες του Brexit;
Εξαρτάται από το ποιον ρωτάει κανείς. Οι απόψεις διίστανται, με τους υποστηρικτές του «Brexit» να υποστηρίζουν ότι θα ήταν καλό για τη βρετανική οικονομία. Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι ότι, σε περίπτωση εξόδου από την Ε.Ε., το Λονδίνο θα έπρεπε να διαπραγματευθεί νέες εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες, και ότι θα υπάρξει μια περίοδος οικονομικής και πολιτικής (και γεωπολιτικής) αβεβαιότητας- και ως εκ τούτου οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες τάσσονται υπέρ του «ναι».
Διαβάστε τις αναλύσεις της HuffPost Greece:
- Brexit: Οι δύο πλευρές
- Οι επιπτώσεις ενός Brexit στη Βρετανία και την Ε.Ε.
- Brexit: Τι επιπτώσεις θα έχει στην Ευρώπη και τη Μεγάλη Βρετανία
- Το βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου και οι συνέπειές του
- Κινδυνολογίας το ανάγνωσμα
- Η Ε.Ε. έχει προσφέρει τεράστια οφέλη στο Ηνωμένο Βασίλειο, την οικονομία του και τους ανθρώπους του
Πάντως, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, η κοινή γνώμη θεωρεί ότι ένα «Brexit» θα ήταν κακή εξέλιξη για την Ευρωπαϊκή Ένωση: Στην Ελλάδα, το 65% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι θα ήταν κακή εξέλιξη για την Ένωση, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το υψηλότερο ποσοστό αυτών που θεωρούν ότι θα ήταν καλό το Ηνωμένο Βασίλειο να βγει από την Ε.Ε. σημειώνεται στη Γαλλία, με 32%.
Πώς βγαίνει μια χώρα από την Ε.Ε.;
Στη συνθήκη της Λισσαβώνας, κατόπιν βρετανικής πίεσης, υπάρχει πρόβλεψη για έξοδο: Βάσει του Άρθρου 9, Παραγράφου 1 (2009) προβλέπεται ότι κάθε κράτος - μέλος μπορεί να αποφασίσει να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει των δικών του συνταγματικών επιταγών. Οι επόμενες παράγραφοι περιγράφουν τις διαδικασίες επίσημης αποχώρησης, με τη Βρετανία να ενημερώνει επίσημα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ε.Ε. να ορίζει τον διαπραγματευτή (πιθανώς η Κομισιόν, αλλά αυτό θα μπορούσε να το αναλάβει και ο πρόεδρος του Συμβουλίου). Η όλη συμφωνία πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο με έγκριση από τις 20 από τις 27 χώρες που απομένουν, ενώ δικαίωμα βέτο έχει το Ευρωκοινοβούλιο. Θεωρητικά, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί ανά πάσα στιγμή να σταματήσει τη διαδικασία και να παραμείνει μέλος της Ε.Ε., ενώ επίσης δύο χρόνια μετά την έναρξη των διαδικασιών η Μ. Βρετανία μπορεί να αποχωρήσει χωρίς συμφωνία- αν και κάτι τέτοιο δεν θα ήταν ευχάριστη εξέλιξη για κανέναν.
Είναι δεσμευτικό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος;
Θεωρητικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν είναι νομικά δεσμευτικό, καθώς πρέπει να περάσει από τη Βουλή σε περίπτωση νίκης του «Brexit», καθώς και να ακυρωθεί η 1972 European Communities Act - ενώ επίσης θα πρέπει να επικυρωθεί και μια συμφωνία απόσυρσης. Οι βουλευτές θεωρητικά θα μπορούσαν να αγνοήσουν το αποτέλεσμα και να μπλοκάρουν τη διαδικασία. Πρακτικά ωστόσο, βρετανικά ΜΜΕ χαρακτηρίζουν «πολιτική αυτοκτονία» (για τα βρετανικά δεδομένα) μια τέτοια επιλογή από πλευράς βουλευτών σε περίπτωση νίκης του «Brexit»- αν και το BBC επισημαίνει ένα πιθανό σενάριο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανατροπή είναι αν η Βρετανία οδηγηθεί σε εκλογές, κάποιο κόμμα βασιστεί προεκλογικά στην υπόσχεση παραμονής στην Ε.Ε., κερδίσει και μετά υποστηρίξει πως το αποτέλεσμα των εκλογών ανέτρεψε αυτό του δημοψηφίσματος.
Πηγές