Όπως πολλά επαγγέλματα των οποίων ο τίτλος δεν είναι τόσο ξεκάθαρος όπως «δικηγόρος», «γιατρός» και «πολιτικός μηχανικός», έτσι και το επάγγελμα του illustrator προκαλεί συνήθως απορία στο μέσο ελληνικό κοινό. Τι κι αν η τέχνη της εικονογράφησης δεν είναι νεόκοπη αλλά υπάρχει, σε δεκάδες μορφές, εδώ και χρόνια; Τι κι αν τη συναντάμε γύρω μας κάθε μέρα χωρίς πολλές φορές να συνειδητοποιούμε -ή και να γνωρίζουμε- πως αυτό που βλέπουμε είναι δουλειά κάποιου illustrator; Στην Ελλάδα το illustration παραμένει κάτι το «εξωτικό», κάτι που δεν εκλαμβάνεται ακριβώς ως επάγγελμα (ή που πολλές φορές θεωρείται «εύκολο» ή ακόμα και χόμπι) ή κάτι που συγχέεται -λανθασμένα, προφανώς- με μισή ντουζίνα άλλα επαγγέλματα, όπως αυτό του αγιογράφου (;!).
Οι νέοι Έλληνες illustrators όμως είναι πιο πολλοί και πιο ενεργοί από ποτέ, κερδίζουν σημαντικές διακρίσεις στο εξωτερικό, συνεργάζονται με σπουδαία ονόματα, εξελίσσουν διαρκώς την τέχνη τους και αποτελούν μία άκρως υπολογίσιμη δύναμη στον εμπλουτισμό και την εξάπλωση του πολιτισμού.
Η HuffPost Greece μίλησε με τέσσερις Έλληνες illustrators, αναγνωρισμένους και ανερχόμενους, για να μάθει περισσότερα για τη δουλειά τους και για το τι σημαίνει, τελικά, να ασχολείσαι με την τέχνη της εικονογράφησης στην Ελλάδα (και όχι μόνο) το 2016.
Υ.Γ. Αντί περιγραφής του κάθε καλλιτέχνη, προτιμήσαμε να σας παρουσιάσουμε κάποια έργα τους και τους απαραίτητους συνδέσμους για να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη δουλειά τους. Γιατί στην τέχνη του illustration, το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να αφήσεις τις εικόνες να μιλήσουν.
Spiros Halaris / jon&us
Πότε και γιατί ξεκίνησες να ασχολείσαι με το illustration;
Ξεκίνησα να ασχολούμαι επαγγελματικά πριν από 8 χρονιά κατά την διάρκεια των πρώτων σπουδών μου. Γιατί, είναι μια καλή ερώτηση, και νομίζω η απάντηση είναι στο ότι ανακάλυψα έναν τρόπο έκφρασης ο οποίος σταδιακά μπόρεσε και έγινε επαγγελματική καριέρα.
Ποιο είναι το πιο συχνό λάθος/παρεξήγηση που κάνει ο κόσμος σχετικά με το illustration;
Το ότι μπορούμε να σχεδιάσουμε τα πάντα και για όλα τα είδη. Που συνήθως δεν είναι αλήθεια, τις πιο πολλές φόρες οι illustrators έχουν πολύ συγκεκριμένα styles άλλα και τομείς εξειδίκευσης.
Για ποια δουλειά σου νιώθεις περισσότερο περήφανος μέχρι σήμερα;
Ένα από τα τελευταία project για το 2016 σε συνεργασία με το γαλλικό Architectural Digest, οπού δημιουργήσαμε ένα εντελώς illustrated ετήσιο τείχος και εξώφυλλο για το ετήσιο AD Collections στο Παρίσι. Ήταν μια πολύ ολοκληρωμένη δουλειά και αρκετά πολυσκελής και μου έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσω illustrations για μια μεγάλη γκάμα εφαρμογών.
Υπάρχουν καλλιτέχνες που επηρέασαν τη δουλειά σου/θα ήθελες να συνεργαστείς μαζί τους και πώς/γιατί;
Πολλά ρεύματα άλλα και καλλιτέχνες έχουν επηρεάσει τη δουλειά μου σε διάφορες περιόδους, αλλά νομίζω χαρακτηριστικότερες ήταν οι επιρροές των René Gruau, Alex Katz, Ellsworth Kelly, Frank Stella και Elizabeth Peyton
Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση το επάγγελμά σου και πιο συγκεκριμένα τη δική σου δουλειά;
Αν κι έφυγα από την Ελλάδα σχεδόν στο ξεκίνημα της κρίσης, νομίζω ο χώρος επηρεάστηκε παγκοσμίως τα πρώτα χρονιά από διάφορες οικονομικές αλλαγές καθώς και μειώσεις στα ανοίγματα των πελατών όσον αφορά στα budget. Παρόλα αυτά ο χώρος του illustration τα τελευταία 4-5 χρονιά ζει μια πολύ καλή «αναγέννηση» που νομίζω θα συνεχιστεί για αρκετό καιρό.
Illustrator (και καλλιτέχνης, εν γένει) στην Ελλάδα Vs καλλιτέχνης στο εξωτερικό. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες διαφορές, όπως τις έχεις βιώσει; Έχεις σκεφτεί ποτέ να γυρίσεις πίσω;
Διαφορές μεγάλες και ποικίλες, αλλά νομίζω η μεγαλύτερη διαφορά έχει να κάνει με την κατανόηση της δουλειάς ενός illustrator και τι σημαίνει αυτό για τον κάθε πελάτη. Με τη λέξη «κατανόηση» εννοώ οτιδήποτε έχει να κάνει με την φύση της δουλειάς, την εικόνα που δημιουργούμε αλλά και τον τρόπο συνεργασίας με τον κάθε πελάτη, περιοδικό ή εταιρία. Και τις πιο πολλές φόρες η αντιμετώπιση και η κατανόηση της δουλειάς είναι πιο εύκολη και κατανοητή στο εξωτερικό, κυρίως πιστεύω λόγω εμπειρίας με τον τομέα.
Τι είναι, κυρίως, αυτό που θες να επικοινωνήσεις μέσα από τα έργα σου;
Σαν illustrator δουλειά μου είναι να επικοινωνήσω μεσώ της «ματιάς μου» την ατμόσφαιρα που θέλει να μεταδώσει ο κάθε πελάτης. Ο δικός μου τρόπος επικοινωνίας της δουλειάς μου, προσωπικής και μη, έχει αισθητικό και ατμοσφαιρικό χαρακτήρα που αλλάζει με τον καιρό.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Στα επόμενα σχέδιά μου είναι να αφιερώσω περισσότερο χρόνο σε προσωπικά έργα για την δημιουργία μιας έκθεσης στη Νέα Υόρκη το 2017, αλλά και η επέκταση του νέου μου creative studio που λέγεται jon&us. Το jon&us ειδικεύεται σε in brand expression and visual communication στους χώρους του beauty, fashion and luxury και έχει ως βάση το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.
Νόνη Νέζη
Πότε και γιατί ξεκίνησες να ασχολείσαι με το illustration;
Άργησα εντυπωσιακά. Είχα ήδη κάνει έναν άσχετο κύκλο σπουδών -ΤΕΙ εμπορίας και διαφήμισης, μεταπτυχιακό σε Creative Art direction και ένα μικρό πέρασμα από το χώρο της διαφήμισης ως κειμενογράφος (απορίας άξιο, έχω δυσλεξία, είμαι ανορθόγραφη και σιχαίνομαι να γραφω), όταν αποφάσισα κάπου στα 27 πια να σπουδάσω άλλα 3 χρόνια εικονογράφηση στη σχολή του Σπύρου Ορνεράκη.
Ζωγράφιζα βεβαία από μικρή, διάβαζα comics, χάζευα αφίσες και εξώφυλλα δίσκων, ήξερα όμως ότι δεν ήθελα να γίνω ζωγράφος ή γραφίστρια (εικαστικό versus καθαρά εφαρμοσμένου) όποτε το illustration ήταν ο fun συνδυασμός που μου ταίριαζε. Μάλλον λειτούργησε θετικά και η ηλικία, ήμουν πιο αποφασισμένη και «έτοιμη» να βρω το στυλ μου. Και φυσικά οι καθηγητές της σχολής ήξεραν ακριβώς πώς να με σπρώξουν.
Ποιο είναι το πιο συχνό λάθος/παρεξήγηση που κάνει ο κόσμος σχετικά με το illustration;
Γελάω. Με έχουν ρωτήσει αν η εικονογράφηση είναι το ίδιο με την αγιογραφία, ποια είναι η διαφορά illustration με animation, κάποιοι το συνδέουν αποκλειστικά με παιδικά βιβλία/παραμύθια, έχω ρωτήσει φίλους μου αν έχουν καταλάβει τι κάνω –σαν τον Τσάντλερ. Δεν μου φαίνεται περίεργο πλέον, είναι τόσα τα μέσα και οι τεχνικές που όλη αυτή η σύγχυση δικαιολογείται.
Έχεις επιμεληθεί τις ταυτότητες μερικών από τα πιο γνωστά και αγαπημένα μαγαζιά της πόλης. Τι διαδικασία ακολουθείς για μια τέτοια δουλειά, από τι αντλείς έμπνευση; Επίσης, πόσο σημαντική είναι η σχέση με τον πελάτη;
Δεν έχω κάποιο συγκεκριμένο φορμάτ. Έχω απεριόριστο θαυμασμό για όλους όσους καταφέρνουν να χωρίσουν σε βήματα με προκαθορισμένους χρόνους την όλη διαδικασία πχ. 3 μέρες έρευνα, 4 μέρες και 2 ώρες προσχέδια, 6 μέρες τελικός σχεδιασμός και μακέτες. κ.ο.κ. Το προσπάθησα, δεν τσούλησε.
Εγώ καίγομαι λίγο, δυσκολεύομαι να το δω πειθαρχημένα, ίσως επειδή δουλεύω και από το σπίτι. Οπότε σε κάποια πρότζεκτ κρίνω απαραίτητο πχ πρώτα να δω σερί όλα τα επεισόδια BoJack Horseman, να βάψω σε παστέλ τόνους όλες τις γλάστρες μου, να αλλάξω όνομα στο WiFi μου, και μετά να αρχίσω να δουλεύω. Πάντα σχεδιάζω τα πρώτα προσχέδια στο χέρι, με μηχανικό μολυβί 0,7Β, (φοβερή εμμονή) και πάντα, πάντα, μα πάντα καταλήγω με μαθηματική ακρίβεια, στην αρχική ιδέα.
Εμπνέομαι από τα πάντα. Τεράστιο ρόλο παίζει η μουσική αλλά ουσιαστικά νομίζω ότι η δουλειά μου είναι η αντίδραση σε όλη αυτή την πυκνή πληροφορία που εισβάλλει στην καθημερινότητά μου.
Η σχέση με τον πελάτη. Θεωρώ ότι κάποιος που έχει δει δείγματα της δουλειάς μου και μου αναθέτει ένα πρότζεκτ, αρκεί να μου δώσει ένα σωστό μπριφ και να με εμπιστευθεί, δηλαδή αυτός είναι ο λόγος που με πληρώνει. Μάλλον όταν έχω προσωπική σχέση με τον πελάτη αυτό γίνεται λίγο πιο περίπλοκο.
Ποιο τραγούδι θα ήθελες να εικονογραφήσεις από την αρχή ως το τέλος και γιατί;
Το This Must Be The Place των Talking Heads. Για την ανατριχίλα της πρώτης φοράς που είδα το stop making sense, για το στιχο «you got a face with a view» , γιατί είναι το πιο τίμιο ερωτικό κομμάτι.
Για ποια δουλειά σου νιώθεις περισσότερο περήφανη μέχρι σήμερα;
Δύσκολο, γενικά δεν είναι ότι νιώθω πως κάνω κάποιο φοβερό έργο. Λίιιγο περήφανη θα έλεγα για τις εικονογραφήσεις για το Insane-Pacha στην Ίμπιζα. Δεν είχα ιδέα πόσο μεγάλος πελάτης ήταν (μάλλον επειδή άφορα ένα είδος μουσικής που δεν μπορώ να ακούσω). Έλαβα ένα μπριφ (από αυτά που ονειρεύομαι) που ουσιαστικά ζητούσε να διαλέξω και να αποδώσω σουρεαλιστικά 15 χαρακτήρες από την «Αλίκη στη χώρα τον θαυμάτων». Όλη αυτή η δημιουργική ελευθερία με έσπρωξε να κάνω κάτι διαφορετικό, νομίζω σαν δουλειά διαφέρει αρκετά από τα υπόλοιπα. Μπορεί και όχι.
Για εντελώς διαφορετικούς λόγους, μια μικρή περηφάνια τη νιώθω ακόμα για τα 2 βιβλία –οδηγούς πόλης του Βασίλη Καλλίδη, τα «Άθενς Σπεσιάλ», μεγάλο στοίχημα να αποτυπώσουμε το feeling της πόλης μέσα σε τέτοιο όγκο πληροφορίας.
Υπάρχουν καλλιτέχνες που επηρέασαν τη δουλειά σου/θα ήθελες να συνεργαστείς μαζί τους και πώς/γιατί;
Δεν με λες εύκολα team player. Νομίζω ότι η δουλειά μου είναι αρκετά προσωπική για να αφήσω κάποιον να επέμβει / προσθαφαιρέσει κάτι ακόμα και αν το τελικό αποτέλεσμα ήταν τέλειο. Κρίμα, το ξέρω.
Μου αρέσουν πολύ οι David Hockney, Andrew Tomine, Daniel Clowes, Jack teagle, Chris Ware και τόσοι άλλοι που σκρολάρω χιλιόμετρα χαζεύοντας τις δουλείες τους. Κολλάω σε ό,τι έχει αυτή την άβολη μελαγχολία. Αν ζωγράφιζα θα ήθελα να είμαι ο Lucian Freud.
Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση το επάγγελμά σου και πιο συγκεκριμένα τη δική σου δουλειά;
Αν το έκανα εικόνα, θα έβλεπες έμενα στο τηλέφωνο να κλαίω με λυγμούς και στην άλλη άκρη του τηλεφώνου τη λογίστριά μου.
Τι είναι, κυρίως, αυτό που θες να επικοινωνήσεις μέσα από τα έργα σου; Ποια προσωπική σου ανάγκη καλύπτει η τέχνη;
Εδώ διαχωρίζω τις δουλείες επί πληρωμή από τις προσωπικές. Στις πρώτες υπερισχύει η ανάγκη του πελάτη, δηλαδή ό,τι κάνω πρέπει να είναι λειτουργικό και αν είναι εφικτό προσπαθώ να ταιριάξω σε όλο αυτό την δίκη μου αισθητική.
Στα προσωπικά μου πρότζεκτ είναι μια ανάγκη αντίδρασης, δεν υπάρχει δεύτερο επίπεδο, είναι ειλικρινέστατη καταγραφή συναισθημάτων. Μου είναι πιο εύκολο να επικοινωνήσω με ένα σκίτσο, πάρα να γράφω αυτή την παράγραφο.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Συζητάω κάποιες συνεργασίες, άλλα ταυτόχρονα θέλω να συνεχίσω να φτιάχνω τα δικά μου «προϊόντα» -μόλις τελείωσα μια σειρά από T-shirt, μπαντάνες κ.α. Σταθερά βεβαια με τρώει να πειραματιστώ με κάτι διαφορετικό, δεν είμαι σίγουρη αν θα είναι animation, graphic novel (μου λείπει και το κείμενο) ή τοιχογραφίες ή κάτι άλλο.
Πότε και γιατί ξεκίνησες να ασχολείσαι με το illustration;
Θυμάμαι να είμαι στην πρώτη γυμνασίου και να ζωγραφίζω μανιωδώς τα βιβλία και το θρανίο μου, σε σημείο που οι καθηγητές μου έπαιρναν το στυλό από το χέρι για να παρακολουθώ το μάθημα. Αργότερα ξεκίνησα να κάνω graffiti, οπότε τα σχέδια που έκανα πριν άρχισα να τα αποτυπώνω και στου τοίχους.
Ποιο είναι το πιο συχνό λάθος/παρεξήγηση που κάνει ο κόσμος σχετικά με το illustration;
Πιστεύω πως απλά πολλές φορές ο κόσμος αντιλαμβάνεται το illustration μονοδιάστατα. Είναι τόσες πολλές οι εφαρμογές του illustration στον τομέα της επικοινωνίας και του branding που συχνά δεν γίνονται αντιληπτές όχι μόνο από τον κόσμο αλλά και από τους επαγγελματίες και τις εταιρείες. Το παράδοξο με αυτό είναι πως στο παρελθόν, όπως τη δεκαετία του ’60 για παράδειγμα, γινόταν πολύ καλή χρήση του illustration στο packaging και το branding των προϊόντων.
Για ποια δουλειά σου νιώθεις περισσότερο περήφανος μέχρι σήμερα;
Υπήρχαν αρκετές στιγμές της πορείας μου στις οποίες έχω αισθανθεί περήφανος, όπως η συμμετοχή μου στο Wynwood Walls Miami το 2011, η εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Biennale της Βενετίας το 2012 καθώς και η πρώτη ατομική έκθεση στην Ν.Υόρκη στην Allouche gallery το 2015. Κυρίως νιώθω περήφανος όταν συμμετέχω σε projects που συμβάλλουν σε ένα καλό σκοπό, όπως για παράδειγμα στο project Brandalism που έγινε στο Παρίσι το Νοέμβριο του 2015 ενώ συνέβαινε η παγκόσμια σύνοδος του COP21 για τη κλιματική αλλαγή, όπου γύρω στις 1000 διαφημιστικές αφίσες σε στάσεις λεωφορείων αντικαταστάθηκαν με τις αφίσες των καλλιτεχνών που ασκούσαν κριτική μέσα από την δουλειά τους στις κυβερνήσεις και τις πολυεθνικές για την καταστροφή του περιβάλλοντος και του κλίματος.
Υπάρχουν καλλιτέχνες που επηρέασαν τη δουλειά σου/θα ήθελες να συνεργαστείς μαζί τους και πώς/γιατί;
Έχω επηρεαστεί αρκετά από το έργο του Takashi Murakami και γενικότερα από την γιαπωνέζικη pop. Σε θεωρητικό επίπεδο έχω επηρεαστεί από τον αρχιτέκτονα Rem Koolhaas και τις απόψεις του για την αρχιτεκτονική και τη σχέση του δημιουργού με την πόλη. Από street artists παρακολουθώ εδώ και πολλά χρόνια τη δουλειά των Faile που είναι από τους αγαπημένους μου, τους οποίους είχα την τύχη να γνωρίσω και από κοντά στη Νέα Υόρκη.
Έγινες αρχικά γνωστός ως graffiti artist. Προτιμάς να δημιουργείς πάνω σε τοίχους ή να εκθέτεις τη δουλειά σου μέσα σε αυτούς;
Η αίσθηση που έχω όταν δημιουργώ άμεσα μέσα στην πόλη είναι για μένα αναντικατάστατη. Είναι αυτή η αίσθηση που με έκανε να ακολουθήσω αυτό το δρόμο ως και σήμερα. Kάθε φορά που ζωγραφίζω ένα τοίχο αισθανομαι σαν να γίνομαι κομμάτι της πόλης και το έργο που αφήνω να αποκτά τη δική του ζωή και να φθείρεται σιγά σιγά μέσα στην πόλη μέχρι να χαθεί.
Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση το επάγγελμά σου και πιο συγκεκριμένα τη δική σου δουλειά;
Η οικονομική κρίση επηρέασε αρκετά τον δημιουργικό τομέα στην Ελλάδα, σε όλο το φάσμα του. Προφανώς επηρέασε και εμένα καθώς οι δουλειές μειώθηκαν, όμως ταυτόχρονα επικεντρώθηκα στο να αξιοποιήσω κάποιες ευκαιρίες που μου δόθηκαν από το εξωτερικό, δουλεύοντας περισσότερο ώριμα και πειθαρχημένα. Συγχρόνως, σε δημιουργικό επίπεδο και ίσως χωρίς να το καταλαβαίνω άμεσα, άρχισα να ασκώ μια πιο έντονη κοινωνικοπολιτική κριτική μέσα από το έργο μου. Γενικά πάντως τα προβλήματα εντός της Ελλάδας είναι γνωστά και πολλά. Σήμερα, μετά από όλα αυτά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η γενιά μου πρέπει να προσπαθήσει πάρα πολύ για να τα καταφέρει. Αλλά ίσως αυτή η δυσκολία να μας βγει σε καλό στο μέλλον.
Illustrator (και καλλιτέχνης, εν γένει) στην Ελλάδα Vs καλλιτέχνης στο εξωτερικό. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες διαφορές, όπως τις έχεις βιώσει;
Στο εξωτερικό υπάρχει περισσότερος σεβασμός στους καλλιτέχνες, ακόμα και για τους νέους. Και αυτό έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη που δείχνουν σε έναν καλλιτέχνη, δηλαδή η ελευθερία που σου δίνουν στο να δημιουργήσεις χωρίς να παρεμβαίνουν στο έργο σου. Άλλη μια βασική διαφορά ,είναι πως οι συνεργασίες γίνονται με ένα πιο ξεκάθαρο και οργανωμένο τρόπο από ότι εδώ. Κάτι ακόμα που θεωρώ αρκετά σημαντικό που συμβαίνει έξω, είναι το ειλικρινές ενδιαφέρον του κόσμου στα εικαστικά δρώμενα και στο να γνωρίσουν πραγματικά τη δουλειά ενός καλλιτέχνη.
Τι είναι, κυρίως, αυτό που θες να επικοινωνήσεις μέσα από τα έργα σου; Ποια προσωπική σου ανάγκη καλύπτει η τέχνη;
Η ζωγραφική είναι για μένα ένας βασικός τρόπος επικοινωνίας σε διάφορες μορφές. Αν ήθελα να διαλέξω ένα στοιχείο/μήνυμα που χαρακτηρίζει τα έργα μου είναι η αισιοδοξία.
Προφανώς και με απασχολεί το αποτύπωμα που αφήνει ο πολιτισμός μας σήμερα, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η υπερκατανάλωση, οι οικονομικές ανισότητες και πολλά άλλα σύγχρονα παγκόσμια προβλήματα. Ο τρόπος όμως που επιλέγω να τα αποτυπώσω είναι συνήθως με ένα χαρούμενο περίβλημα, σχεδόν θυμίζοντας μια παιδική ζωγραφιά. Ίσως θέλω να αποτυπώσω το πώς ένα παιδί βλέπει τον κόσμο.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Στα άμεσα σχέδια μου είναι η συμμετοχή μου τον Ιούλιο σε μια ομαδική έκθεση στο Comic Con San Diego για τα 20 χρόνια του Southpark με την Allouche gallery. Επίσης ετοιμάζω νέα έργα για την επόμενη ατομική μου έκθεση που θα γίνει την άνοιξη του 2017 στη Νέα Υόρκη, με θέμα το supermarket ως ένα σύμβολο του παγκοσμιοποιημένου τρόπου ζωής.
Πότε και γιατί ξεκίνησες να ασχολείσαι με το illustration;
Αν και ξεκίνησα πολύ μικρότερη, μιας και είχα ήδη αποφοιτήσει από τον ΑΚΤΟ από το 2006, ουσιαστικά και με συνέπεια θεωρώ πως ξεκίνησα το καλοκαίρι του 2009. Τότε δηλαδή, αν θέλεις, βρήκα τον εαυτό μου μέσα σε αυτό. Ήμουν σε φοβερά κακή ψυχολογική κατάσταση και χωρίς δουλειά. Περίπου ασυνείδητα ξεκίνησα να ζωγραφίζω για δύο λόγους: για να κρατώ απασχολημένο με κάτι το μυαλό μου, και για να εκφράσω αυτά που ένιωθα για να τα βγάλω κάπως από μέσα μου. Τελικά κάπως έτσι τα τελευταία 7 χρόνια ασχολούμαι αποκλειστικά με την εικονογράφηση.
Ποιο είναι το πιο συχνό λάθος/παρεξήγηση που κάνει ο κόσμος σχετικά με το illustration;
Νομίζω πως το πιο αστείο είναι όταν λέω πως είμαι εικονογράφος και ο συνομιλητής μου γουρλώνει τα μάτια και λέει όλο έκπληξη «Αλήθεια; Και δε μοιάζεις να είσαι της εκκλησίας!», νομίζοντας πως είμαι αγιογράφος! Πέρα από αυτό, πολύ συνηθισμένο σε όλα τα δημιουργικά επαγγέλματα στην Ελλάδα είναι η εντύπωση πως εμείς που ζωγραφίζουμε, στην πραγματικότητα δεν κάνουμε κάτι που να μην μπορεί να κάνει το ανιψάκι κάποιου -αφού «ζωγραφίζει κι αυτό πολύ ωραία!». Επίσης, όσον αφορά στο digital κομμάτι -εάν υπάρχει και γίνεται αντιληπτό- πολύ συχνά κάποιοι πιστεύουν πως ένας εικονογράφος που επιλέγει να σχεδιάσει σε υπολογιστή, δεν χρησιμοποιεί το χέρι του για να το κάνει (βλέπε γραφίδα) αλλά πως απλά πατάει κάποια κουμπάκια και γίνονται όλα αυτόματα.
Για ποια δουλειά σου νιώθεις περισσότερο περήφανη μέχρι σήμερα;
Συνήθως για την πιο πρόσφατη που έχω κάνει και αυτό δεν κρατάει και πολύ. Όχι πως γενικά δεν έχω και παλιότερες δουλειές που θυμάμαι με αγάπη, μα γενικά τις «ξεπερνάω» πολύ σύντομα, τις βαριέμαι, βρίσκω λάθη, θέλω συνέχεια να κάνω νέα πράγματα και να πηγαίνω παρακάτω.
Υπάρχουν καλλιτέχνες που επηρέασαν τη δουλειά σου/θα ήθελες να συνεργαστείς μαζί τους και πώς/γιατί;
Εννοείται! Πρώτα απ’ όλους με έχει επηρεάσει ο αδερφός μου, επίσης εικονογράφος (Χάρης Τσέβης). Επίσης αγαπώ φοβερά τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και ειδικά τον Kirchner. Τους ντανταϊστές και τα ψυχεδελικά πόστερ του 1960. Λατρεύω τη δουλειά του William Kentridge και του Παντελή Χανδρή (που είχα την τύχη να έχω καθηγητή). Η αλήθεια είναι πως δεν έχω ιδέα με ποιο τρόπο θα μπορούσα ποτέ να συνεργαστώ με κάποιον, θεωρώ, εσφαλμένα ίσως, το επάγγελμά μου φοβερά μοναχικό και δεν θα ήξερα πώς να λειτουργήσω σε κάποια δημιουργική ομάδα. Δεν θα ήμουν όμως καθόλου αρνητική στην προοπτική κάποιας συνεργασίας.
Στα έργα σου εμφανίζονται συχνά περιοχές και στέκια της πόλης. Με τι τρόπο και σε τι βαθμό σε εμπνέει η Αθήνα;
Σε πραγματικά τεράστιο βαθμό. Λατρεύω την Αθήνα και τις αντιθέσεις της. Στο μυαλό μου οι ατέλειές της είναι που την κάνουν τόσο ιδιαίτερη και τόσο ερωτεύσιμη. Το αψεγάδιαστο είναι ωραίο, μα είναι και αφόρητα βαρετό μετά από λίγο. Το ίδιο δεν αισθανόμαστε και για τους ανθρώπους;
Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση το επάγγελμά σου και πιο συγκεκριμένα τη δική σου δουλειά;
Σίγουρα με έχει επηρεάσει πάρα πολύ η οικονομική κρίση. Όμως η πιο σημαντική επίδραση που είχε πάνω μου ήταν πως δυνάμωσε την αγάπη μου για αυτή χώρα στην οποία είχα την τύχη να γεννηθώ και να μεγαλώσω. Με έκανε να πεισμώσω και να θέλω να γίνω καλύτερη και να προσφέρω. Να αρκούμαι στα λίγα. Να εκτιμήσω στο έπακρο αυτόν τον τεράστιο καταγάλανο ουρανό.
Τι είναι, κυρίως, αυτό που θες να επικοινωνήσεις μέσα από τα έργα σου; Ποια προσωπική σου ανάγκη καλύπτει η τέχνη;
Σαφώς και εξαρτάται από το έργο, μα γενικά με ενδιαφέρει πολύ να δείξω το θετικό που υπάρχει σε μία αρνητική κατάσταση, την ομορφιά που υπάρχει στην ασχήμια. Διότι υπάρχει όντως, αν θέλεις να τη δεις. Είναι, ωστόσο, δεδομένο πως το κάθε έργο μου με το που τελειώσει είναι αυθύπαρκτο. Ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει όπως θέλει.
Πρώτα απ' όλα η τέχνη είναι σίγουρα ψυχοθεραπευτική. Και προφανώς τα πιο σημαντικά πράγματα συνήθως τα λέμε χωρίς λέξεις. Εγώ θεωρώ πως με κάθε εικονογράφηση λέω μία ιστορία, κάτι που συνήθως με βαραίνει, στεναχωρεί ή προβληματίζει. Αν δεν μπορούσα να ζωγραφίσω ή να εξωτερικεύσω με κάποιον άλλο δημιουργικό τρόπο αυτό που με «τρώει», πραγματικά δεν ξέρω πώς θα ζούσα. Σίγουρα θα ήμουν φοβερά δυστυχής.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Τον τελευταίο καιρό δεν έχω βρει το χρόνο να ασχοληθώ όσο θα ήθελα με τις προσωπικές μου εικονογραφήσεις. Αισθάνομαι πως πλέον είναι φοβερά επιτακτικό να το κάνω και γι' αυτό ανυπομονώ να δουλέψω πάνω σε νέα πράγματα αυτό το καλοκαίρι. Επίσης, μιας και φέτος έκανα την πρώτη μου προσωπική έκθεση, θα ήθελα να προετοιμαστώ για την επόμενη. Αυτή τη φορά με συγκεκριμένο θέμα και αποκλειστικά νέες δουλειές.