Οι εξαγωγές αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας κάθε χώρας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι πιο προηγμένες από οικονομικής πλευράς χώρες του κόσμου παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά εξαγωγών και ειδικότερα σε βιομηχανικά ή τεχνολογικά προϊόντα. Αυτά δηλαδή που αποφέρουν και τα μεγαλύτερα έσοδα σε μια οικονομία και οι λιγότερο προηγμένες χώρες είναι δύσκολο να παράξουν. Η αλήθεια είναι ότι η εξαγωγική δραστηριότητα της Ελλάδος είναι χαμηλή σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Ωστόσο η Κομισόν εκτιμά ότι με τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις οι ελληνικές εξαγωγές μπορούν να αυξηθούν ακόμη και 30% τα επόμενα χρόνια.
H HuffPost Greece επιχειρεί να καταγράψει την πορεία των εξαγωγών τον τελευταίο χρόνο, καθώς επίσης και τι εικόνα παρουσιάζουν σε σχέση με το παρελθόν. Παράγοντες της αγοράς υπογραμμίζουν στην Huffpost Greece τους λόγους για τους οποίους οι εξαγωγές εμφανίζουν αυτή την εικόνα, όπως επίσης και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τις εξαγωγικές επιχειρήσεις άλλων χωρών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπερβολική καθυστέρηση στην επιστροφή του ΦΠΑ την οποία βιώνουν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, σε σχέση με αυτές άλλων χωρών, όπως επίσης και τα ανυπέρβλητα γραφειοκρατικά εμπόδια.
Επίσης, στέκονται ιδιαίτερα στο Brexit και τα αποτελέσματα του βρετανικού δημοψηφίσματος, το οποίο όπως αναφέρουν δεν θα επηρεάσει άμεσα τις ελληνικές εξαγωγές αλλά δημιουργεί έκδηλη ανησυχία και φόβο για το μέλλον.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, οι ελληνικές εξαγωγές στο α΄ τετράμηνο του έτους παρουσιάζουν μείωση σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, ανέρχονται σε 2,1 δισ. ευρώ, ενώ τον Απρίλιο του 2015 ανέρχονταν σε 2,18 δισ. ευρώ. Πρόκειται για στοιχεία τα οποία συμπεριλαμβάνουν και τα πετρελαιοειδή τα οποία αποτελούν το 40% των εξαγωγών, των οποίων η τιμή μειώθηκε σημαντικά. Σε περίπτωση που εξαιρεθούν, τότε η εικόνα των ελληνικών εξαγωγών είναι διαφορετική, καθώς προκύπτει αύξηση κατά 2,2% ή κατά 34,3 εκατ. ευρώ.
Επίσης, σε ότι αφορά τα έσοδα από τις τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, η Κομισιόν εκτιμά ότι θα είναι οριακά μειωμένα κατά 0,5% σε σχέση με το 2015. Διαφορετική εικόνα εκτιμάται ότι θα υπάρξει από το 2017 όπου προβλέπεται ότι θα υπάρξει άνοδος.
«Από τις αρχές του χρόνου η πορεία των ελληνικών εξαγωγών χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις, εναλλαγές προσήμων και σκαμπανεβάσματα. Ουσιαστικά, αντανακλά σε μεγάλο βαθμό και το διεθνές αίσθημα ως προς την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Επιβεβαιώνουν όμως και την εύθραυστη ισορροπία που διαμορφώνεται στην αγορά, εν αναμονή σταθεροποίησης της οικονομίας και άρσης της αβεβαιότητας γύρω από την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στη χώρα», τονίζει στην Huffpost Greece η Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, (ΠΣΕ), Χριστίνα Σακελλάρη και συμπληρώνει:
«Οι ελληνικές εξαγωγές, ως τμήμα του παγκόσμιου εμπορίου επηρεάζονται ταυτόχρονα τόσο από διεθνείς παράγοντες, όσο και από την κατάσταση της εγχώριας οικονομίας και αγοράς. Για παράδειγμα, η υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου ενίσχυσε σε σημαντικό βαθμό την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων ειδικά στις ευρωπαϊκές αγορές, ενώ την ίδια ώρα η γεωπολιτική αστάθεια σε κρίσιμες για την Ελλάδα χώρες, όπως στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική, καθώς και εξελίξεις όπως το ρωσικό εμπάργκο στέρησαν ασφαλώς δυναμική περαιτέρω αύξησης».
Η κάμψη στις εξαγωγές οφείλεται σε μία σειρά από παράγοντες. Σημαντικό ρόλο, εκτός από τις διεθνείς συνθήκες έπαιξαν τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην ελληνική οικονομία με την επιβολή των capital controls και την πολιτική αβεβαιότητα. Άλλωστε ένας από τους βασικούς παράγοντες για μια ευημερούσα οικονομία είναι η πολιτική σταθερότητα.
«Η τραγική έλλειψη ρευστότητας στην εγχώρια αγορά, η επιβολή των capital controls και η γενικότερη αβεβαιότητα των προηγούμενων μηνών γύρω από τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές και την πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών της Ελλάδας, ενέτειναν τις συνθήκες αποεπένδυσης στην οικονομία», τονίζει η κ. Σακελλάρη.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται με δηλώσεις του στην HuffPost Greece και ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Κυριάκος Λουφάκης, ο οποίος αποδίδει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που παρουσιάζουν οι εξαγωγές τον τελευταίο χρόνοα στα capital controls, την πολιτική αβεβαιότητα αλλά και τις κινητοποιήσεις που προκάλεσαν προβλήματα στις μεταφορές.
«Η εικόνα που παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό από τα capital controls που επιβλήθηκαν στην ελληνική οικονομία, τις κινητοποιήσεις των αγροτών που είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο των συγκοινωνιακών οδών με αποτέλεσμα να μην μπορείς να μετακινήσεις τα προϊόντα ή να εισάγεις πρώτες ύλες αλλά και το κλείσιμο της σιδηροδρομικής γραμμής της Ειδομένης» επισημαίνει.
Η αλήθεια είναι ότι οι επιδόσεις της Ελλάδος σε ότι αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα παραμένουν χαμηλές σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις μόλις το 2,5% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι εξωστρεφείς έναντι 4% του μέσου όρου της Ε.Ε., ενώ σε ότι αφορά το ποσοστό του ΑΕΠ η εξαγωγική δραστηριότητα ανέρχεται σε 30,2% του ΑΕΠ έναντι 44% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Σε αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η ελληνική πολιτεία. καθώς αντί για κίνητρα παρέχει στις εξαγωγικές επιχειρήσεις... αντικίνητρα. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, η φορολογία που επιβλήθηκε στις ελληνικές επιχειρήσεις ήταν ιδιαίτερα υψηλή λόγω των όρων των δανειακών προγραμμάτων. Την ίδια ώρα που τα γραφειοκρατικά εμπόδια παραμένουν.
«Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν θέσει ως προτεραιότητα την υλοποίηση προαπαιτούμενων για την είσπραξη δόσεων από τους δανειστές και ειδικά στη δημοσιονομική προσαρμογή της οικονομίας, μέσω κυρίως της επιβολής μέτρων φοροεισπρακτικού χαρακτήρα. Πλέον, είναι εξαιρετικά σημαντικό να επικεντρωθούν οι προσπάθειες όλων των υγιών δυνάμεων της χώρας στην προώθηση φιλοαναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων. Η σύνδεση της επόμενης δόσης με την εξόφληση οφειλών του Δημοσίου (συνολικού ύψους άνω των 6 δις ευρώ σήμερα), η επαναφορά του waiver εκ μέρους της ΕΚΤ για τις ελληνικές Τράπεζες, η ψήφιση του νέου Αναπτυξιακού Νόμου και η προοπτική του πακέτου Γιουνκέρ δημιουργούν προϋποθέσεις συγκρατημένης αισιοδοξίας. Αυτό όμως που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι στην Ελλάδα ως το 2020 θα πρέπει να εισρεύσουν περισσότερα από 100 δις ευρώ ως το 2020, προκειμένου να εδραιωθεί η βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Και ο μόνος τρόπος να συμβεί αυτό είναι να προσελκυθούν ξένες και να διευκολυνθούν εγχώριες επενδύσεις. Προϋπόθεση προς την κατεύθυνση αυτή είναι η σταδιακή μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων, η άρση γραφειοκρατικών εμποδίων και η ουσιαστική στήριξη της επιχειρηματικότητας», τονίζει στην HuffPost Greece η κ. Σακελλάρη.
Ένα ακόμη πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι και η μεγάλη καθυστέρηση στην επιστροφή του ΦΠΑ, από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου. Μία επιστροφή η οποία είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη σε σχέση με ότι ισχύει στις εξαγωγικές επιχειρήσεις άλλων χωρών.
«Η μεγάλη καθυστέρηση στην επιστροφή του ΦΠΑ στις επιχειρήσεις πλήττει σημαντικά τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ η επιστροφή γίνεται εντός μήνα, ωστόσο στην Ελλάδα μπορεί να περιμένει κανείς την είσπραξη του ΦΠΑ ακόμη και χρόνια», τονίζει στην Huffpost Greece ο κ. Λουφάκης.
Ωστόσο, δεν είναι και το μοναδικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις. Ένα ακόμη πρόβλημα έχει να κάνει και με τις συνθήκες ασφυξίας που βιώνει η ελληνική οικονομία εξαιτίας της έλλειψης ρευστότητας. Πολλές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα στη χρηματοδότησή τους κάτι που αποτελεί τροχοπέδη για την αύξηση και ικανοποιητική πορεία των εξαγωγών.
«Η ελληνική αγορά έχει δυσκολίες σε ότι αφορά τις δυνατότητες χρηματοδότησης. Υπάρχει πολύ μεγάλη έλλειψη ρευστότητας και η χρηματοδότηση είναι πάρα πολύ δύσκολη. Η έλλειψη ρευστότητας αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες που δεν αναπτύσσονται οι εξαγωγές», τονίζει στην HuffPost Greece, o ο κ. Λουφάκης.
Ιδιαίτερα θετικές είναι οι προβλέψεις της Κομισιόν σε ότι αφορά την ελληνική εξαγωγική δραστηριότητα. Αρκεί βέβαια να γίνουν οι κατάλληλες κινήσεις από την πλευρά της κυβέρνησης. Πιο αναλυτικά η η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ως και 30% αύξηση των εξαγωγών τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι να εφαρμοστούν οι κατάλληλες μεταρρυθμίσεις που θα διευκολύνουν το εξωτερικό εμπόριο, όπως επίσης και να ευνοήσουν και οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες.
«Με δεδομένο ότι η ευρωοικονομία, αλλά και η παγκόσμια οικονομία παραμένουν σχετικά καθηλωμένες, αυτό που απαιτείται είναι ένα Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης, που θα βασίζεται στο τρίπτυχο: Εμπιστοσύνη, Επενδύσεις, Εξαγωγές. Σε κάθε περίπτωση όμως, θα πρέπει να ευνοήσουν και οι συνθήκες στο διεθνές περιβάλλον, σε επίπεδο παγκόσμιας ζήτησης προς την κατεύθυνση αυτή», επισημαίνει στην HuffPost Greece η κ. Σακελλάρη.
«Πρέπει να βοηθηθούμε από το θεσμικό πλαίσιο και από την πολιτεία όχι με το να δοθούν κάποια κίνητρα αλλά να μην υπάρχουν αντικίνητρα», επισημαίνει από την πλευρά του ο κ. Λουφάκης.
Ένα ζήτημα που εγείρεται πλέον για την εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας μας είναι και οι εξελίξεις στην ΕΕ, μετά και το διαφαινόμενο Brexit. Είναι χαρακτηριστικό ότι η βρετανική αγορά αποτελεί τον 7ο κυριότερο προορισμό για τα ελληνικά προϊόντα, ενώ η Βρετανία αποτελεί τον 14ο μεγαλύτερο προμηθευτή της Ελλάδας
Οι παράγοντες της αγοράς δεν ανησυχούν για άμεσες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία, αλλά εκφράζουν φόβου για το τι θα συμβεί στο μέλλον και πως θα επηρεαστούν οι ελληνικές εξαγωγές.
«Στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια ζήσαμε από πρώτο χέρι στην πραγματική οικονομία τις συνέπειες της αβεβαιότητας επί των μακροοικονομικών προοπτικών της οικονομίας. Καθίσταται σαφές ότι η αστάθεια αυτή μεταφέρεται πλέον πολλαπλάσια και στην οικονομία της Ευρώπης, όπως μαρτυρούν και οι πρώτες αντιδράσεις των κεφαλαιαγορών. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι επίκειται ακόμη μεγαλύτερη υποτίμηση της στερλίνας και τάση εξίσωσής της με το ευρώ μεσοπρόθεσμα, γεγονός που θα καταστήσει τα ευρωπαϊκά προϊόντα (και άρα και τα ελληνικά) ακριβότερα και λιγότερο ελκυστικά στη βρετανική αγορά. Αντίθετα, θα καταστούν φθηνότερα τα βρετανικά προϊόντα με άμεση συνέπεια την πρόκληση νέας ανισορροπίας στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο.
Σε διμερές επίπεδο, η κατάσταση ασφαλώς θα γίνει ακόμη πιο δυσχερής, ειδικά αν επιβληθούν και δασμοί στο διασυνοριακό εμπόριο ΕΕ-Βρετανίας και δεν υπάρξει μία «ενδιάμεση» λύση, τύπου ειδικού καθεστώτος, στα πρότυπα των σχέσεων με τη Νορβηγία ή το Λιχτενστάιν.
Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές δεν αναμένονται να είναι άμεσες, καθώς θα απαιτηθεί χρόνος για την εδραίωση της νέας σχέσης ΕΕ-Βρετανίας. Είναι όμως πιο αναγκαίος από ποτέ ο επαναπροσδιορισμός και η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και η ενίσχυση του ίδιου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος που αναμφισβήτητα δέχθηκε ισχυρό κλονισμό. Η απάντηση στο Brexit, θα πρέπει να είναι Περισσότερη Ευρώπη, αλλά Ευρώπη του Δικαίου και της Ανάπτυξης και όχι της λιτότητας, της διάσπασης και των εντάσεων. Η Ευρώπη αναμφίβολη εισέρχεται σε μία περίοδο συνολικής ιστορικής ευθύνης», υπογραμμίζει στην Huffpost Greece η κ. Σακελλάρη.
Από την πλευρά του ο κ. Λουφάκης εκτιμά ότι θα υπάρξουν συνέπειες στις ελληνικές επιχειρήσεις και ειδικότερα σε όσες έχουν σχέσεις με το Λονδίνο. Ωστόσο ο ίδιος εκτιμά ότι βραχυπρόθεσμα δεν πρόκειται να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές, καθώς θα υπάρξει μία περίοδος προσαρμογής.
«Σίγουρα το αποτέλεσμα είναι αρνητικό για όλους τους ανθρώπους της αγοράς για πολλούς λόγους . Μεγαλώνει η αβεβαιότητα, το οικονομικό κέντρο του Λονδίνου θα δεχτεί κάποιο πλήγμα και αυτό θα έχει σίγουρα συνέπειες σε όλες τις επιχειρήσεις. Σε ότι αφορά τις ελληνικές επιχειρήσεις έχουμε αρκετές επιχειρήσεις μικρές και καινοτόμες και εξαιρετικά δυναμικές οι οποίες επενδύουν και οι οποίες ξεκινούν και από το Λονδίνο κάποιες ενέργειες, Οι επιχειρήσεις αυτές σίγουρα θα δυσκολευτούν. Σε ότι αφορά το αμιγές διμερές εμπόριο πιστεύω ότι βραχυπρόθεσμα δεν θα επηρεαστεί τόσο πολύ, ίσως να επηρεαστεί μόνο για ψυχολογικούς λόγους αλλά επί της ουσίας ούτε δεσμοί θα μπούνε ούτε πολλές αλλαγές θα γίνουν άμεσα γιατί πρέπει όλα αυτά να δρομολογηθούν και είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξει μία μεγάλη περίοδος προσαρμογής. Βεβαίως θα δούμε πιο γρήγορα κάποιες αλλαγές όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τον ΦΠΑ για τις εισαγωγές από τις τρίτες χώρες, κάτι που δεν ισχύει μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ, αλλά η επιρροή που θα έχει στο διμερές εμπόριο θα είναι μικρή», τονίζει ο κ. Λουφάκης.
Σε κάθε περίπτωση, η εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας μας φέρεται να βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση τα επόμενα χρόνια. Είναι στο χέρι της πολιτείας σε μεγάλο βαθμό αλλά και των ίδιων των επιχειρήσεων να αδράξουν την ευκαιρία και να καταφέρουν να αυξήσουν τα έσοδα από τις εξαγωγές, όπως άλλωστε εκτιμά στις προβλέψεις της και η ίδια η Κομισιόν. Μένει μόνο να μην πάει και αυτή η ευκαιρία χαμένη.