Δεν μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια πότε ακριβώς εμφανίστηκε το heavy metal ως διακριτικό και αυτόνομο παρακλάδι της ευρύτερης ροκ κουλτούρας. Έχει υποστηριχθεί ότι η ονομασία του μουσικού αυτού ιδιώματος στα μέσα της δεκαετίας του 70 οφείλεται στον Sandy Pearlman και προερχόταν από τους στοίχους του τραγουδιού «Born to be wild» του συγκροτήματος Steppenwolf.
Στις 13 Φεβρουαρίου του 1970 κυκλοφορεί από τους Black Sabbath ο πρώτος ομώνυμος δίσκος, που θεωρείται από την πλειοψηφία των μεταλλάδων η πρώτη metal κυκλοφορία. Γι' αυτό η ημερομηνία κυκλοφορίας του θεωρείται και η ημερομηνία γέννησης του ιδιώματος. Το LP λοιπόν οριοθέτησε μουσικά,στιχουργικά και εικαστικά το Heavy metal.
Αν οι Black Sabbath «εφηύραν» το Heavy Metal,αυτό μαζικοποιήθηκε και απέκτησε αυτοτελή υπόσταση μέσω των Iron Maiden. Ήταν τον Απρίλιο του 1980 που κυκλοφόρησε ο ομώνυμος δίσκος τους, ο οποίος σκαρφάλωσε πολύ γρήγορα στην τέταρτη θέση του βρετανικού chart.
Το 1980 θεωρείται από πολλούς η καλύτερη δισκογραφικά χρονιά του heavy metal. Μερικές από τις πολυάριθμες κυκλοφορίες εκείνης της χρονιάς είναι τα «British Steel» των Judas Priest,το «Back In Black» των AC/DC, το «Ace of Spades» των Motörhead, το «Heaven and Hell» των Black Sabbath, τα «Wheels of Steel» και «Strong Arm of the Law» των Saxon.
Παράλληλα, ένα νέο κύμα που ονομάστηκε New Wave of British Heavy Metal, εμφανίστηκε και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία νέων υποκατηγοριών. Ορισμένες από τις μπάντες του νέου κύματος ήταν οι Saxon, οι Judas Priest, οι Iron Maiden, οι Motörhead, οι Def Leppard, οι Diamond Head και οι Venom.
Ιδιαίτερα οι τελευταίοι θεωρούνται η κυριότερη έμπνευση για τη δημιουργία του Thrash Metal στα μέσα της δεκαετίας, ενώ ο δεύτερος δίσκος τους με τίτλο «Black Metal» έδωσε το όνομά του σε μια ολόκληρη υποκατηγορία του heavy metal που δημιουργήθηκε αργότερα.