Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ενέκρινε δωρεά προς το Μουσείο Μπενάκη για τη συντήρηση, την επισκευή και τον εξοπλισμό της Οικίας του Patrick και της Joan Leigh Fermor στην Καρδαμύλη. Το μοναδικό αυτό ακίνητο προβλέπεται να λειτουργήσει σύντομα ως χώρος φιλοξενίας σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και ως κέντρο εκπαιδευτικού χαρακτήρα με τη συνεργασία εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η δωρεά του Patrick Leigh Fermor και της γυναίκας του Joan Ο Patrick και η Joan Leigh Fermor ζούσαν για πολλά χρόνια στη Μεσσηνιακή Μάνη, στην Καρδαμύλη, στο σπίτι που σχεδίασαν με τον αρχιτέκτονα Νίκο Χατζημιχάλη. To 1996, δώρισαν εν ζωή στο Μουσείο Μπενάκη το σπίτι τους στην Καρδαμύλη, με την προϋπόθεση ότι η κυριότητα του σπιτιού θα μεταβιβαζόταν στο Μουσείο μετά το θάνατο τους. Η επιλογή αυτή προτάθηκε από τον στενό τους φίλο Τζαννή Τζαννετάκη και η δωρεά έγινε ανεπιφύλακτα αποδεκτή από το Μουσείο Μπενάκη, δεδομένης και της φιλικής σχέσης του Fermor με τον ιδρυτή Αντώνη Μπενάκη και την κόρη του Ειρήνη Καλλιγά. Σύμφωνα με το Συμβόλαιο Δωρεάς, το ακίνητο πρέπει να χρησιμοποιείται για την ευόδωση του έργου του Μουσείου Μπενάκη, βάσει των αποφάσεων της Διοικητικής του Επιτροπής. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία ερευνητών, οι οποίοι αναζητούν έναν ήσυχο και φιλόξενο χώρο για να εργαστούν, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα ενοικίασης του ακινήτου για τρεις μήνες κάθε χρόνο προκειμένου να εξασφαλίζονται τα έξοδα της λειτουργίας του. Το Μουσείο, λόγω της προσωπικότητας και της ιδιότητας του δωρητή, διεύρυνε ορισμένες κατηγορίες φιλοξενούμενων για να συμπεριλάβει συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες κλπ. Το Μουσείο Μπενάκη απέκτησε την πλήρη κυριότητα του ακινήτου μετά τον θάνατο του δωρητή, το φθινόπωρο του 2011. Όταν παρέλαβε τη δωρεά, ξεκίνησε τη μελέτη για την μελλοντική του χρήση και παράλληλα, με τους αρχιτέκτονες/συνεργάτες Ανδρέα Κούρκουλα & Μαρία Κοκκίνου, προχώρησε στην προκαταρκτική μελέτη για τη συντήρηση και την επισκευή των κτισμάτων του ακινήτου, καθώς και στη σύνταξη των σχετικών προϋπολογισμών.
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ανταποκρινόμενο στο αρχικό αίτημα του Μουσείου για την οικονομική στήριξη των απαραίτητων επισκευών και την προετοιμασία του σπιτιού για τη λειτουργία του, ζήτησε -και χρηματοδότησε με δωρεά του- την εκπόνηση μιας οικονομοτεχνικής μελέτης, η οποία πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία ΑΕΑ Consulting, εταιρεία εξειδικευμένη στην οργάνωση και διαχείριση Πολιτιστικών Οργανισμών. Η μελέτη αυτή -η οποία βασίστηκε στην αρχική πρόταση του Μουσείου Μπενάκη για τη μελλοντική λειτουργία της Οικίας- οδήγησε σε ορισμένες τροποποιήσεις της πρότασης αυτής, κυρίως ως προς τον οικονομικό προγραμματισμό για τη βιωσιμότητα του έργου.
To Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος κοινοποίησε την απόφασή του να αναλάβει εξολοκλήρου την κάλυψη των επισκευών και της προετοιμασίας της Οικίας, προκειμένου να ξεκινήσει η λειτουργία της το συντομότερο δυνατόν. Ο χρόνος έναρξης των εργασιών επισκευής εξαρτάται από την έκδοση της σχετικής άδειας. Οι εργασίες προβλέπεται να ολοκληρωθούν σε περίπου 12 έως 18 μήνες από την έναρξη τους. Έως ότου ξεκινήσει η προετοιμασία του σπιτιού για τις εργασίες επισκευής, θα συνεχίσουν οι οργανωμένες επισκέψεις στο σπίτι, οι οποίες θα πραγματοποιούνται όπως και τώρα, μετά από συνεννόηση με το Μουσείο.
Η Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη ευχαριστεί, για μια ακόμα φορά, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για την αδιάλειπτη και ιδιαίτερα γενναιόδωρη στήριξή του, και για την ένταξη του έργου αυτού στις δωρεές του Ιδρύματος που προορίζονται για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Η μοναδική τοποθεσία της Οικίας Leigh Fermor, η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της μορφή και η αίγλη την οποία προσέδωσε στο χώρο η προσωπικότητα του συγγραφέα, σε συνδυασμό με την εποπτεία του Μουσείου Μπενάκη, και την στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, εγγυώνται τη δημιουργία ενός ξεχωριστού κέντρου που θα κατακτήσει μία υψηλή θέση ανάμεσα στα πολλά ανάλογα κέντρα της Ευρώπης και της Αμερικής.
Το ακίνητο
Το ακίνητο βρίσκεται στην περιοχή Καλαμίτσι, στην Καρδαμύλη Μεσσηνίας, και έχει συνολική επιφάνεια 9 περίπου στρέμματα. Πρόκειται, κατά γενική ομολογία, για ένα από τα ωραιότερα ακίνητα στην Ελλάδα. Η άμεση επαφή του με τη θάλασσα -μια στενή πέτρινη σκάλα οδηγεί σε μικρή βοτσαλωτή παραλία ακριβώς κάτω από το κτήμα- τα χαμηλά, διακριτικά, πετρόκτιστα κτίσματα και ο Μεσογειακός κήπος που κατεβαίνει ως το νερό, αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για συγκέντρωση και δημιουργία.
Με λίγα λόγια η φιλοξενία στον χώρο αυτό, είναι ένα μεγάλο δώρο που μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα σε σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος.
Η προοπτική
Η δημιουργία στην Ελλάδα ενός κέντρου (τίτλος εργασίας: Κέντρο Patrick and Joan Leigh Fermor), η λειτουργία του οποίου προβλέπεται να αρχίσει σταδιακά και ο σχεδιασμός των επόμενων ετών θα βασίζεται στην αξιολόγηση των πεπραγμένων.
Στην λειτουργία του Κέντρου Patrick & Joan Leigh Fermor προβλέπονται:
- φιλοξενίες νέων συγγραφέων και επιστημόνων για τη μελέτη και τη σύνθεση των εργασιών τους,
- διοργάνωση δραστηριοτήτων εκπαιδευτικού χαρακτήρα, σε συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού,
- τιμητικές φιλοξενίες σημαντικών προσωπικοτήτων από τον χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών,
- διοργάνωση εκδηλώσεων εκπαιδευτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα για το ευρύ κοινό και τους κατοίκους της Καρδαμύλης,
- προγραμματισμένες ξεναγήσεις στο ακίνητο, με έμφαση στους Δωρητές, την ιστορία του σπιτιού και τη χρήση του από το Μουσείο Μπενάκη,
- τιμητικές, μικρής διάρκειας φιλοξενίες των ευεργετών και σημαντικών υποστηρικτών του Μουσείου Μπενάκη.
Για τη λειτουργία του Κέντρου, προβλέπεται να συσταθεί, με απόφαση της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, μια διεθνής επιτροπή η οποία θα διαμορφώνει και θα εισηγείται το πρόγραμμα της λειτουργίας και τις σχετικές επιλογές. Η γνωμοδοτική αυτή επιτροπή θα είναι άμισθη, θα ελέγχει το έργο που συντελείται και θα εισηγείται και την επιλογή των εκάστοτε φιλοξενούμενων.
Οι Νομικές, Οικονομικές και λοιπές υπηρεσίες του Μουσείου Μπενάκη (όπως τα Τμήματα των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, της αναζήτησης Χορηγιών και διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, των Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, της Συντήρησης κλπ) θα υποστηρίζουν και θα συνδράμουν το έργο που συντελείται στην Οικία Fermor.
Στόχος του Μουσείου Μπενάκη είναι να δημιουργηθεί από δωρεές τρίτων ένα καταπίστευμα το οποίο θα εξασφαλίζει την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του Κέντρου και θα υποστηρίζει την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Ακόμα, για την οικία Leigh Fermor έχουν προσφέρει:
- ο Roberto Calasso, συγγραφέας και εκδότης των έργων του Patrick Leigh Fermor στην Ιταλία (εκδοτικός οίκος Adelphi)
- το Σωματείο των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη και
- η Ασφαλιστική εταιρεία DAES
Το Μουσείο Μπενάκη τους ευχαριστεί όλους θερμά