Google, Facebook, Uber, Airbnb, Skype, TransferWise, όλες οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες του σήμερα ξεκίνησαν ως startups και μάλιστα από μία ιδέα που την στιγμή της σύλληψής τους μπορεί να φαινόταν απλή.
Και αν ένα δημοφιλές ρητό της Silicon Valley θέλει την εκτέλεση του επιχειρηματικού πλάνου να αξίζει πολύ περισσότερο, τα μοναδικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει μία ιδέα και τα οποία τη διαφοροποιούν από άλλες αντίστοιχες είναι ικανά να οδηγήσουν μία digital startup στα βήματα επιτυχίας εταιρειών όπως οι παραπάνω.
Μία καλή ιδέα, ωστόσο, σε όλα τα βήματα της υλοποίησής της θα πρέπει να είναι "κατοχυρώμενη" υπέρ του δημιουργού και της ομάδας της. Η κατοχύρωση συνήθως αφορά σε νομική προστασία από περιπτώσεις αντιγραφής ή κλοπής. Ακόμη και εάν ένας founder θεωρεί ότι η ιδέα του βρίσκεται στα πρώτα βήματά της και δεν απειλείται από ανταγωνιστές, θα ήταν καλό να είναι εξασφαλισμένος απέναντι σε ενδεχόμενους μελλοντικούς κινδύνους.
Ανάλογα με το μέγεθος του οργανισμού που χτίζεται υπάρχουν και αναλόγου πολυπλοκότητας μέτρα που μπορεί να πάρει η digital startup, ωστόσο για τα αρχικά στάδια της ιδέας και της μετατροπής της σε ένα επιχειρηματικό σχήμα, 4 είναι οι βασικές διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσετε:
NDA
Τα Non-Disclosure Agreements (Σύμφωνα Εμπιστευτικότητας) είναι ιδιωτικές συμφωνίες που υποχρεώνουν τα εμπλεκόμενα μέρη να μην κοινοποιήσουν σε τρίτους τις πληροφορίες που μοιράζονται μεταξύ τους. Τα NDAs συνήθως υπογράφονται σε περισσότερο προχωρημένα στάδια, για παράδειγμα όταν μία startup ξεκινά να διαπραγματεύεται έναν γύρο επένδυσης. Ωστόσο, εάν τα χαρακτηριστικά της ιδέας σας έχουν στοιχεία καινοτομίας ή εάν αναπτύσσετε πρωτότυπες τεχνολογίες, μπορείτε να ζητήσετε από τον δυνητικό συνεργάτη, πελάτη ή επενδυτή να υπογράψει ένα συμφωνητικό εμπιστευτικότητας πριν αποκαλύψετε περισσότερα «μυστικά» της ιδέας σας. Προσοχή να μην το παρακάνετε όμως! Ζητήστε ένα NDA μόνο όταν πρόκειται να μιλήσετε για κρίσιμα τεχνικά ή οικονομικά στοιχεία της startup σας και όχι από οποιονδήποτε σας προσεγγίσει με το ενδιαφέρον να ακούσει περισσότερα για εσάς και το προϊόν σας.
Trademarks
Πολλές φορές πριν ένας χρήστης γνωρίσει το προϊόν ή την υπηρεσία που αναπτύσσει μία εταιρεία, αυτό που τον ελκύει είναι το «φαίνεσθαι» του προϊόντος: το όνομά του, το λογότυπο, η εταιρική ταυτότητα, το brand. Σε ένα digital startup το να βρείτε το πιο ταιριαστό όνομα για το προϊόν σας και να το ντύσετε με ένα καλαίσθητο λογότυπο και designs μπορεί να είναι αυτό που θα τραβήξει τους early adopters να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που δημιουργείτε. Κατοχυρώστε το domain name του startup σας από την πρώτη ημέρα προκειμένου να είστε οι μόνοι που χτίζετε κάτι με αυτό το όνομα. Προτιμήστε τα .com εφόσον θέλετε να απευθυνθείτε σε διεθνείς αγορές και όχι το τοπικό .gr. Αντίστοιχα, κατοχυρώστε το όνομα της εταιρείας και του προϊόντος σας ως trademarks, κατ’ αρχήν στις αγορές που σκοπεύετε να δραστηριοποιηθείτε. Το λογότυπο και την εταιρική σας ταυτότητα επιχειρήστε να τα δημιουργήσετε εσωτερικά και να τα κατοχυρώσετε νομικά. Έτσι, θα είστε οι μόνοι που θα έχετε δικαίωμα να χρησιμοποιείτε για εμπορικούς σκοπούς το όνομα ή το σήμα σας, αποτρέποντας ανταγωνιστές από το να τα παραποιήσουν.
Πατέντες/IP Rights
Οι πατέντες ή τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι πολύ σημαντικά για πολλές startups, καθώς η κατοχή τους μπορεί να καθορίσει αν θα λάβουν μία χρηματοδότηση, ποια θα είναι η αποτίμησή τους, πώς θα κινηθούν απέναντι στον ανταγωνισμό κοκ. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να αντιληφθείτε ότι όσο ψηλά μπορεί να σας βοηθήσει να φτάσετε άλλο τόσο παγίδα μπορεί να αποδειχθεί η προσπάθεια πατενταρίσματος των τεχνολογιών σας: όλα πατεντάρονται και τίποτα δεν χρειάζεται πατέντα» Λόγω και των υψηλών εξόδων που συνεπάγονται, ξεκινήστε μία τέτοια διαδικασία μόνο εάν αναπτύσσετε μία τεχνολογία (ή ένα χαρακτηριστικό) η οποία είναι καινοτόμος, με την έννοια ότι η λειτουργία της διαφοροποιείται με κάποιον τρόπο από τις άλλες τεχνολογίες. Και τα λογισμικά μπορούν να λάβουν πατέντα, αλλά μην ξοδέψετε χρόνο και ενέργεια εάν αναπτύσσετε απλώς ένα marketplace ή ένα mobile app. Οι αλγόριθμοι είναι, επίσης, πολύ σημαντικοί υποψήφιοι λήψης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Εξετάστε με προσοχή σε ποιες περιοχές πρόκειται να δραστηριοποιηθείτε, καθώς η λήψη μίας πατέντας δεν καλύπτει όλες τις δικαιοδοσίες.
Ίδρυση εταιρείας
Το βήμα αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε στην αρχή, είτε στο τέλος είτε στο ενδιάμεσο όλων των προηγούμενων. Η ίδρυση της εταιρείας είναι αυτή που θα δώσει την νομική μορφή στο επιχειρηματικό σας σχέδιο και, εντάσσοντας μέσα αυτήν όλα τα δικαιώματα που έχετε κατοχυρώσει με τα παραπάνω βήματα. θα σας επιτρέψει να ξεκινήσετε να πουλάτε το προϊόν σας. Είναι ένα αρκετά κρίσιμο βήμα, καθώς η επιλογή της εταιρικής μορφής, αλλά και της χώρας στην οποία θα ιδρυθείτε, μπορεί να σας διευκολύνει ή να σας δυσκολέψει στη συνέχεια του δρόμου σας. Εάν επιλέξετε να ιδρυθείτε στην Ελλάδα, η εταιρική μορφή που πλέον προτιμάται είναι αυτή της Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (αν και κρύβει και αυτή τις παγίδες της). Εάν επιλέξετε να ιδρυθείτε στο εξωτερικό, μία Limited Company στην Αγγλία ή μία Incorporation στις ΗΠΑ είναι μορφές που προτιμούν founders και επενδυτές. Εάν ιδρυθείτε στο εξωτερικό και έχετε δραστηριότητα και στην Ελλάδα, τότε θα πρέπει να δημιουργήσετε και ένα τοπικό υποκατάστημα ή θυγατρική εταιρεία.
Οι 4 παραπάνω διαδικασίες θα σας βοηθήσουν να εξασφαλίσετε την επιχειρηματική σας ιδέα από περιπτώσεις χονδροειδούς αντιγραφής ή κλοπής. Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε στο νου σας ότι, καθώς μιλάμε για digital startups, έκθεση στην επιχειρηματική σας ιδέα θα μπορεί να έχει κυριολεκτικά ο οποιοσδήποτε ανταγωνιστής σας σε όλο τον κόσμο, μέσω του Διαδικτύου. Οι παραπάνω διαδικασίες σας διασφαλίζουν κυρίως από τους ανθρώπους με τους οποίους έχετε συνδιαλλαγεί προσωπικά και σε δικαιοδοσίες για τις οποίες έχετε εξασφαλίσει προστασία.
Καθώς οι νομικές κινήσεις για έναν founder ή μία επιχειρηματική ομάδα που δεν έχει ξεκινήσει ακόμη τη δημιουργία και πώληση προϊόντος μπορεί να αποβεί ένα πολυδάπανο "σπορ", η εξωτερική χρηματοδότηση από θεσμικούς ή ιδιώτες επενδυτές ή η συμμετοχή σε προγράμματα επιχειρηματικής υποστήριξης που παρέχουν δωρεάν τέτοιου είδους υπηρεσίες μπορεί να σας λύσουν τα χέρια.
Φυσικά, καλό είναι να υπάρχει πάντα η σωστή εκπαίδευση και καθοδήγηση από ειδικούς σε αυτό το νέο σας βήμα και την εμπειρία ενός οργανισμού που είναι αφιερωμένος στις τεχνολογικές σπουδές. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το Athens Tech, ένα κολλέγιο που συνδέει άμεσα την εξέλιξη της τεχνολογίας με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Το καινοτόμο αυτό κολέγιο επιχειρησιακών και τεχνολογικών σπουδών προσφέρει προγράμματα ανάπτυξης λογαριασμού διαχείρισης καινοτομίας και ευρύτερης μελέτης στους υπολογιστές. Συγκεκριμένα προσφέρει προπτυχιακά προγράμματα στην επιστήμη των υπολογιστών σε business informatics και internet computing, και μεταπτυχιακές σπουδές σε big data, security και web and mobile apps. Ταυτόχρονα, το Athens Tech προσφέρει εκπαιδευτικά προγράμματα (Executive Education) που διδάσκονται από διεθνείς εμπειρογνώμονες, σε άκρως εξειδικευμένα θέματα ICT και διεπιστημονικά μαθήματα.
Αυτό που πάντως θα πρέπει να θυμάστε είναι ότι ο φόβος μίας μη κατοχυρωμένης ιδέας δεν θα πρέπει να σας αποτρέπει από το να ξεκινήσετε την υλοποίηση της ιδέας σας. Ακόμη και εάν σας αντιγράψουν, αυτό θα αποτελεί μία πρώτη ένδειξη ότι η ιδέα σας έχει αξία και βρίσκει ήδη μιμητές. Θα είναι πλέον στο χέρι σας να αποδείξετε ότι εσείς μπορείτε να δημιουργήσετε ένα καλύτερο προϊόν, όπως επιτάσσει και το ρητό της Silicon Valley!