Έκπληξη προκαλεί ο, νεολιθικού τύπου, τρόπος ζωής μιας απομονωμένης φυλής στη ζούγκλα της Βραζιλίας, τον οποίο αποκαλύπτουν φωτογραφίες που τράβηξε από ελικόπτερο ο Βραζιλιάνος φωτογράφος Ρικάρντο Στούκερτ την προηγούμενη εβδομάδα.
Το National Geographic απέκτησε δικαιώματα πρώτης χρήσης από τον Στούκερτ, προκειμένου να προβεί σε δημοσιοποίηση μιας σειράς εξ αυτών. «Ένιωθα σαν να ήμουν ζωγράφος στον προηγούμενο αιώνα» λέει ο ίδιος. «Το να σκέφτεται κανείς πως τον 21ο αιώνα υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δεν έχουν επαφή με τον πολιτισμό, που ζουν όπως ζούσαν οι πρόγονοί τους πριν από 20.000 χρόνια- είναι ένα ισχυρό συναίσθημα».
Οι κοντινές φωτογραφίες του Στούκερτ που τραβήχτηκαν κοντά στα σύνορα της Βραζιλίας με το Περού δείχνουν λεπτομέρειες για αυτούς τους Ινδιάνους οι οποίες είχαν διαφύγει της προσοχής των ειδικών, όπως η χρήση βαφής στο σώμα και ο τρόπος που κόβουν τα μαλλιά τους. «Νομίζαμε πως όλοι κόβουν τα μαλλιά τους με τον ίδιο τρόπο» λέει ο Χοσέ Κάρλος Μεϊρέλες, ο οποίος έχει μελετήσει τις ιθαγενείς φυλές της Βραζιλίας για διάστημα μεγαλύτερο των 40 ετών. «Δεν είναι αλήθεια. Μπορείς να δεις πως έχουν πολλά διαφορετικά στιλ. Κάποια είναι πολύ “πανκ”».
Η ίδια φυλή προκάλεσε διεθνές ενδιαφέρον το 2008, όταν η υπηρεσία θεμάτων ιθαγενών της Βραζιλίας, FUNAI (Fundacao Nacional do Indio) δημοσίευσε φωτογραφίες όπου ιθαγενείς, βαμμένοι στα κόκκινα χρώματα έριχναν βέλη εναντίον αεροπλάνου που πετούσε χαμηλά.
Η φυλή έχει μετακινηθεί κάποιες φορές από τότε, σημειώνει ο Μεϊρέλες, ο οποίος ήταν επίσης στην πρόσφατη πτήση, καθώς και σε προηγούμενες αποστολές το 2008 και το 2010, που επίσης είχαν αποφέρει ασυνήθιστες εικόνες. «Αυτές οι φυλές αλλάζουν θέσεις κάθε περίπου τέσσερα χρόνια» είπε ο Μεϊρέλες στο National Geographic. «Κινούνται. Αλλά είναι η ίδια φυλή».
Ο Στούκερτ και ο Μεϊρέλες πέταξαν με ελικόπτερο προς το Ζορντάο, κοντά στα σύνορα με το Περού. Όταν καταιγίδα το ανάγκασε να αλλάξει πορεία εν πτήσει, οι επιβαίνοντες ξαφνικά βρέθηκαν πάνω από έναν απομονωμένο οικισμό με καλύβες μέσα στην πυκνή ζούγκλα. Οι γυμνοί κάτοικοι εξεπλάγησαν επίσης, και διαλύθηκαν στο γύρω δάσος καθώς το ελικόπτερο πλησίαζε. Ωστόσο, μετά επικράτησε η περιέργεια, όπως φάνηκε όταν επέστρεψε για άλλο ένα πέρασμα. «Έμοιαζαν περισσότερο περίεργοι παρά τρομαγμένοι» είπε στο National Geographic o Στούκερτ. «Ένιωσα πως υπήρχε αμοιβαία περιέργεια, από πλευράς τους και πλευράς μου».
Όπως πρόσεξε ο Μεϊρέλες, η φυλή φαίνεται να είναι σε καλή κατάσταση, καθώς τα μέλη της φαίνονταν καλοθρεμμένα και υγιή. Εκτάσεις με καλαμπόκι, μανιόκα και μπανάνα βρίσκονταν γύρω από συμπλέγματα καλυβών (γνωστά ως maloca) , ικανές να υποστηρίξουν 80-100 άτομα. Μαζί με άλλα maloca της ίδιας φυλής, εκτιμάται πως ο συνολικός πληθυσμός υπερβαίνει τα 300 άτομα.
Εξίσου ενδιαφέρον, κατά τον Μεϊρέλες, ήταν το ότι έριξαν βέλη εναντίον του ελικοπτέρου, κάτι που εξέλαβε ως υγιές σημάδι αντίστασης. «Είναι μηνύματα» είπε. «”Αφήστε μας στην ησυχία μας. Μην μας ενοχλείτε”».
Εν αντιθέσεις με άλλες περιοχές του βραζιλιάνικου Αμαζονίου, η πολιτεία της Acre διαφυλάττει αυστηρά τα δάση και τους ιθαγενείς της. Οι απομονωμένες φυλές της φαίνονται ασφαλείς προς το παρόν. Αλλά στις ζούγκλες στα σύνορα με το Περού κινούνται παράνομοι υλοτόμοι, κυνηγοί χρυσού, έμποροι ναρκωτικών κ.α. που αποτελούν απειλές οι οποίες είχαν οδηγήσει σε εξαφάνιση ολόκληρων φυλών στο παρελθόν.
«Με το που η περιοχή τους παραβιαστεί από υλοτόμους ή μεταλλευτές, οι απομονωμένες αυτές φυλές έχουν τελειώσει» λέει ο Μεϊρέλες. «Θα μπορούσαν να εξαφανιστούν από προσώπου γης και δεν θα το ξέραμε».
Αν και αποφεύγουν την απευθείας επαφή με τους ξένους, οι Ινδιάνοι στις πηγές των ποταμών Ενβίρα και Χουμάιτα χρησιμοποιούν εδώ και πολύ καιρό ατσάλινα εργαλεία. «Από το 1910 ακόμα υπήρχαν αναφορές πως έκαναν επιδρομές σε οικισμούς και έκλεβαν ματσέτες και τσεκούρια» αναφέρει ο Μεϊρέλες. «Τα χρησιμοποιούν εδώ και πολύ καιρό. Είναι πρακτικά μέρος της κουλτούρας τους».
Τα εργαλεία τους έχουν επιτρέψει να εκκαθαρίσουν μεγάλες εκτάσεις γης και να επεκτείνουν την παραγωγή τροφής τους. Από τη στιγμή που δεν έχουν έρθει ποτέ σε ειρηνική επαφή με τον έξω κόσμο, το όνομα της φυλής είναι άγνωστο. Οι Βραζιλιάνοι αξιωματούχοι τους αποκαλούν απλά ως «οι απομονωμένοι Ινδιάνοι του άνω Χουμάιτα».