Τις τελευταίες ημέρες χιλιάδες Ρουμάνοι διαδηλώνουν σε μια προσπάθεια να βάλουν φρένο στην «νομιμοποίηση» της διαφθοράς πολιτικών και δημοσίων λειτουργών αφού η κυβέρνηση με το νόμο που εισάγει αφενός αμνηστεύει χιλιάδες αξιωματούχους και αφετέρου ενθαρρύνει την κατάχρηση εξουσίας, τις μίζες κλπ.
Οι διαδηλώσεις, που την Πέμπτη έφτασαν σε μια νέα κορύφωση με μέσα ενημέρωσης να κάνουν λόγο ακόμη και για 300.000 πολίτες που μετείχαν σε διαμαρτυρίες ανά τη χώρα και πρωτίστως στο Βουκουρέστι, να στρέφονται κατά της κυβέρνησης του σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού.
Αντιρρήσεις δε για το διάταγμα διατυπώνει και ο Πρόεδρος της Ρουμανίας ενώ μόλις σήμερα, Παρασκευή το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (CSM) κατέθεσε προσφυγή στο συνταγματικό δικαστήριο κατά του επίμαχου διατάγματος.
Τι ακριβώς όμως συμβαίνει στη Ρουμανία, ποιες είναι οι ισορροπίες στην πολιτική σκηνή, γιατί η κυβέρνηση προχώρησε την υιοθέτηση του διατάγματος, τι συμβαίνει με τη διαφθορά στη χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ στην μετά-κομμουνιστική περίοδο;
- Γιατί διαδηλώνουν οι Ρουμάνοι;
Η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Γκριντεάνου εξέδωσε με τη διαδικασία του κατ' επείγοντος ένα διάταγμα που ουσιαστικά αποποινικοποιεί την κατάχρηση εξουσίας για αδικήματα που δεν επιφέρουν ζημία στο Δημόσιο άνω των 44.600 ευρώ ενώ δεν θα προβλέπεται ποινική δίωξη δημόσιων λειτουργών που εκμεταλλεύτηκαν τη θέση τους για να περάσουν συγκεκριμένους, ευνοϊκούς νόμους. Η κυβέρνηση επίσης προσπαθεί να προωθήσει νομοσχέδιο που αμνηστεύει άτομα που εκτίουν ποινές φυλάκισης μικρότερης των πέντε ετών, με εξαίρεση βιαστές και υπότροπους. Ένας τέτοιος νόμος θα ωφελήσει περί τους 2.500 κρατούμενους, ανάμεσά τους και αρκετούς πολιτικούς που εκτίουν ποινές για υποθέσεις διαφθοράς. Δεδομένης της έντασης που έχει προκληθεί όμως, η κυβέρνηση αποφάσισε να μην συμπεριλάβει τελικά και την αμνηστία στο επίμαχο διάταγμα.
- Το πρόβλημα της διαφθοράς στη Ρουμανία
Η Ρουμανία είναι η 4η πιο διεφθαρμένη χώρα της ΕΕ σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2016 ενώ μόνο οι υποθέσεις που χειρίστηκαν οι διωκτικές αρχές τα δύο προηγούμενα χρόνια αφορούν ζημίες ύψους 1δισεκ. ευρώ. Φυσικά τα προβλήματα διαφθοράς στην Ρουμανία είναι πολλά και παλιά. Για την ακρίβεια αναδείχθηκαν έντονα την μετά -κομμουνιστική περίοδο αλλά τα τελευταία χρόνια φάνηκε να γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια καταπολέμησης της, που τώρα όμως φαίνεται να εγκαταλείπεται.
- Γιατί η κυβέρνησή έφερε το διάταγμα
Η επίσημη «γραμμή» της κυβέρνησης είναι πως με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο υπερπληθυσμός στις φυλακές, πρόβλημα για το οποίο η Ρουμανία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει κυρώσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι διαδηλωτές όμως, όπως και πολλοί αναλυτές και ΜΜΕ, εκτιμούν πως αυτή δεν είναι παρά μια πρόφαση για την απελευθέρωση διεφθαρμένων αξιωματούχων αλλά και για την παύση των διώξεων κατά άλλων όπως πχ του Νταγκνέα, προέδρου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στο οποίο ανήκει ο νυν πρωθυπουργός. Σήμερα οι εισαγγελικές αρχές «τρέχουν» περισσότερες από 2.000 περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας.
- Πολιτικό σύστημα και διαφθορά
Το πολιτικό σύστημα στη Ρουμανία είναι ημι-προεδρικό και η εκτελεστική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση αλλά και τον πρόεδρο ο οποίος εκλέγεται απ' ευθείας από τον λαό. Σήμερα πρόεδρος της Ρουμανίας είναι ο γερμανικής καταγωγής, Κλάους Γιοχάνις, ο οποίος προέρχεται από το Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα και εξελέγη στο αξίωμα το 2014 νικώντας τον υποψήφιο και πρόεδρο του Σοσιαλιαλδημοκρατικού Κόμματος, Βίκτωρ Πόντα.
Ο Πόντα διετέλεσε πρωθυπουργός έως τον Νοέμβριο του 2015 και παραιτήθηκε με αφορμή τον τραγικό θάνατο 32 ατόμων από φωτιά σε νυχτερινό κέντρο στο Βουκουρέστι αν και είχαν προηγηθεί προτάσεις μομφής σε βάρος της κυβέρνησής του και έχει κατηγορηθεί για πλαστογραφία, «ξέπλυμα» χρήματος και συνέργεια σε φοροδιαφυγή, αδικήματα που αφορούσαν την περίοδο πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του . Σήμερα, μετά τις εθνικές εκλογές του Δεκεμβρίου του 2016 το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα αναδείχθηκε και πάλι πρώτο με ποσοστό 2016 και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Σορίν Γκριντεάνου.
Ο δε πρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών, Λίβιου Νταγκνέα δικάζεται για υπόθεση διαφθοράς αφού κατηγορείται ότι άσκησε πολιτική επιρροή για να διασφαλίσει την κρατική μισθοδοσία δύο ανθρώπων που εργάζονταν στο κόμμα του στο χρονικό διάστημα μεταξύ 2006 και 2013.
- Ταραχώδης μετα-κομμουνιστική περίοδος
Από το 1989 και μετά η Ρουμανία προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της σε ένα νέο πολιτικο-οικονομικό σύστημα που την έχει φέρει στην αγκαλιά του δυτικού καπιταλισμού. Αυτή η προσπάθεια προσαρμογής έφερε το κλείσιμο ή την ιδιωτικοποίηση πολλών βιομηχανικών μονάδων και άλλων επιχειρήσεων που κατασκευάστηκαν και λειτουργούσαν επί κομμουνιστικής περιόδου. Φυσικά δεν έλειψαν, όπως σε πολλές χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, οι σκανδαλώδεις περιπτώσεις διαφθοράς και ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό με την εθνική εταιρεία πετρελαίου Petrom που πουλήθηκε σε ξένους επενδυτές για εξευτελιστική τιμή ενώ επιζήμιες χαρακτηρίστηκαν και άλλες ιδιωτικοποιήσεις όπως τραπεζών. Η οικονομία της Ρουμανίας υπέστ σοβαρό πλήγμα ενώ οι πολίτες δοκιμάστηκαν από την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, των υπηρεσιών, την ανεργία, τους χαμηλούς μισθούς κα. Η δε προσαρμογή στα standards της ΕΕ- της οποίας η Ρουμανία είναι μέλος, δεν ήταν ανώδυνη.