«This is how NATO ends» («Έτσι τελειώνει το ΝΑΤΟ») είναι ο τίτλος άρθρου του Foreign Policy, με υπότιτλο «με το αθόρυβο κλείσιμο ενός ασήμαντου κτιρίου γραφείων τον Σεπτέμβριο του 2020».
To άρθρο, το οποίο υπογράφει ο Τζέρεμι Σαπίρο, διευθυντής Ερευνών στο European Council on Foreign Relations, υποτίθεται πως γράφεται τον Σεπτέμβριο του 2020. «Το ΝΑΤΟ άρχισε ένδοξα πριν 71 χρόνια, με την υπογραφή της Συνθήκης της Ουάσινγκτον από τους αντιπροσώπους 12 εθνών, αποφασισμένων να υπερασπίζονται το ένα το άλλο στην αιωνιότητα. Τελείωσε εξευτελιστικά την προηγούμενη Πέμπτη με το κλείδωμα της πύλης στα αρχηγεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες από έναν Φλαμανδό φρουρό ασφαλείας ονόματι Κάρελ βαν Άαχεν. Τεχνικά, ο οργανισμός υπάρχει ακόμα. Η συνθήκη είναι σε ισχύ, τα 28 μέλη της συμμαχίας δεσμεύονται ακόμα, στη θεωρία, να υπερασπιστούν το ένα το άλλο ενάντια σε επίθεση, συνδιασκέψεις think tanks συνεχίζουν χωρίς τελειωμό να συζητούν προς τα πού πάει το ΝΑΤΟ...η Γεωργία ακόμα δημόσια διατηρεί τη φιλοδοξία να ενταχθεί στη συμμαχία σε κάποιο μακρινό μέλλον».
Ωστόσο, όπως συμπληρώνεται, πριν την αποχώρηση του ΓΓ του ΝΑΤΟ από το σχεδόν άδειο κτίριο, «ήταν ξεκάθαρο σε όλους τους παρατηρητές πως, μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, το ΝΑΤΟ κατάντησε, από την ισχυρότερη και πιο επιτυχή συμμαχία της ιστορίας, ένα άδειο κέλυφος- μια ασημαντότητα. Καταστράφηκε όχι από τις ρωσικές στρατιές, αλλά από την έλλειψη ενδιαφέροντος από τους συμμάχους του. Η ιστορία της πτώσης του ΝΑΤΟ επιδεικνύει πως κάποιες φορές οι συμμαχίες δεν τελειώνουν με μια έκρηξη, αλλά με έναν ρόγχο».
Όπως αναφέρεται στη συνέχεια του «άρθρου από το μέλλον», στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, ο ρόγχος αυτός άρχισε με την ορκωμοσία Τραμπ, ο οποίος προεκλογικά είχε επανειλημμένα αποδοκιμάσει συμμάχους των ΗΠΑ που, όπως τόνιζε, δεν σήκωναν τα βάρη της ίδιας τους της άμυνας, ενώ παράλληλα επαινούσε τον Ρώσο πρόεδρο, Βλάντιμιρ Πούτιν, ενισχύοντας φόβους στην ανατολική Ευρώπη πως οι χώρες της θα αφήνονταν στο έλεος της Ρωσίας. Όταν έγινε πρόεδρος, η στάση του ήταν αλλοπρόσαλλη, αφ'ενός με δηλώσεις υπέρ του ΝΑΤΟ, αφ'ετέρου με βέλη κατά συμμάχων, χαρακτηρισμού της ΕΕ ως γερμανικού σχεδίου και του ΝΑΤΟ ως παρωχημένου. Πρακτικά όμως, λίγα άλλαζαν, καθώς αμερικανικά στρατεύματα παρέμεναν στην Ευρώπη, Αμερικανοί στρατιώτες συμμετείχαν σε ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις κ.α, με το ΝΑΤΟ να παραμένει, τουλάχιστον στα χαρτιά, η πιο ισχυρή στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο. Οι απειλές του Τραμπ φάνηκαν να ωθούν τους Ευρωπαίους να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, με αύξηση αμυντικών δαπανών, δημιουργία μηχανισμών αμυντικής συνεργασίας, προσανατολισμό του ΝΑΤΟ προς την αντιτρομοκρατία κ.α. Εν τέλει, η νέα αποστολή του ΝΑΤΟ δεν άλλαξε πολλά από πλευράς πόρων, με τη συμμαχία απλά να παύει να συζητά τον προηγούμενο σκοπό του, την προστασία της Ευρώπης από τη ρωσική επιθετικότητα. «Ωστόσο αυτές οι αλλαγές επέτρεψαν στον Τραμπ να ισχυριστεί πως είχε καταφέρει να προσαρμόσει τη συμμαχία στη φιλοσοφία του “Πρώτα η Αμερική”. Σε ομιλία του...διακήρυξε πως “τώρα, αντί η Αμερική να δουλεύει για το ΝΑΤΟ, το ΝΑΤΟ δουλεύει για την Αμερική”».
Από εκεί και πέρα, όπως αναφέρεται στο άρθρο, ακολούθησε μια σειρά εξελίξεων: Η Ρωσία κλιμάκωσε τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία στα μέσα του 2017, και δεν υπήρξε ομοφωνία για νέες κυρώσεις ή για ενίσχυση δυνάμεων στην ανατολή. «Η Πολωνία, η Γαλλία και η Γερμανία αποφάσισαν πως ο μηχανισμός άμυνας PESCO (Permanent Structured Cooperation) της ΕΕ ήταν πιο κατάλληλος για αυτόν τον σκοπό. Μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους, άρχισαν να τον χρησιμοποιούν για να παρέχουν όπλα και εκπαίδευση στην ουκρανική κυβέρνηση. Επίσημα, το ΝΑΤΟ διακήρυττε την ουδετερότητά του. Η ρωσική προπαγάνδα...άρχισε να στοχεύει τη Γερμανία και την ΕΕ».
Στις αρχές του 2018, συνεχίζει η ανάλυση, η αιγυπτιακή οικονομία βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση και η κυβέρνηση κατέρρευσε, με εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να κατευθύνονται προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Το ΝΑΤΟ εξέτασε το ενδεχόμενο παρέμβασης, ωστόσο δεν υπήρξε ομοφωνία, οπότε δεν έγινε τίποτα, αναφέρεται. «Μετά, τον Ιανουάριο του 2019, σε αντίδραση στην αμερικανική απόφαση για έρευνες σε ιρανικά σκάφη στον Περσικό Κόλπο για φορτία όπλων, η Τεχεράνη ενορχήστρωσε πραξικόπημα στη Βαγδάτη. Το καθεστώς, υποχείριο του Ιράν, απαίτησε από τις αμερικανικές δυνάμεις να αποχωρήσουν από το Ιράκ, ενώ ιρακινές και ιρανικές δυνάμεις χτυπούσαν τα τουρκικά στρατεύματα στο ιρακινό Κουρδιστάν και άρχιζαν να εξοπλίζουν τους Κούρδους αντάρτες στη νοτιοανατολική Τουρκία. Η Τουρκία, με τη στήριξη Τραμπ, ζήτησε από το ΝΑΤΟ να επικαλεστεί το Άρθρο 5- να χαρακτηριστούν οι ενέργειες του Ιράν ως επίθεση εναντίον μέλους του ΝΑΤΟ και η συμμαχία να συνδράμει την Τουρκία».
Όπως αναφέρεται στη συνέχεια του άρθρου, τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Ιταλίας, αρνήθηκαν να χρησιμοποιήσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις για να αντιταχθούν σε αυτό που οι ΗΠΑ και η Τουρκία θεώρησαν ιρανική «τρομοκρατία» στο βόρειο Ιράκ και τη νοτιοανατολική Τουρκία. Ακολούθησε παραίτηση του γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, και πολλοί στην Ευρώπη συμφώνησαν πως ο καιρός του ΝΑΤΟ είχε περάσει, «αλλά οι ΗΠΑ και η Βρετανία δεν ήταν έτοιμες να το εγκαταλείψουν. Με στήριξη από την κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία, βρήκαν στον Γερμανό πρώην καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ έναν υποψήφιο- συμβιβασμό για να αναλάβει ως γγ την πρόκληση του επαναπροσδιορισμού του ΝΑΤΟ στη νέα εποχή, αν και ήταν ασαφές τι σήμαινε αυτό. Οι Ρώσοι το επιδοκίμασαν αυτό και είπαν πως δεν τάσσονταν πια κατά της ένταξης του Μαυροβουνίου και ακόμα και της Σερβίας, ενώ επίσης είπαν ότι θα σκέφτονταν κάποια στιγμή να μπει και η ίδια η Ρωσία στη συμμαχία, κάτι που η κυβέρνηση Τραμπ επιδοκίμασε».
Ωστόσο, όπως αναφέρεται στη συνέχεια, η καθοδική πορεία δεν αντεστράφη, καθώς πολλά ευρωπαϊκά μέλη, οργισμένα από τις καλές σχέσεις του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και τα γεγονότα στην Ουκρανία άρχισαν να παραμελούν τις υποχρεώσεις τους στη συμμαχία. «Η προσοχή των ΗΠΑ ήταν στραμμένη στη δίκη του Έρικ Τραμπ για insider trading και τον πόλεμο Τουρκίας- Ιράν. Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν εμφανίζονταν σε συναντήσεις του ΝΑΤΟ, και μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις σταμάτησαν να λαμβάνουν χώρα. Οι περισσότερες χώρες σιωπηλά σταμάτησαν να συνεισφέρουν και στον κοινό προϋπολογισμό, διοχετεύοντας τα χρήματα σε περιπολίες για το μεταναστευτικό στη Μεσόγειο ή σε στρατιωτική εκπαίδευση στην Ουκρανία...Ο Σρέντερ έλαβε αμερικανική και ρωσική υποστήριξη το 2020 για μεταφορά του αρχηγείου του ΝΑΤΟ σε πρώην στρατιωτική βάση στη Βουλγαρία, όπου ήλπιζε ότι κάποια στιγμή θα βρισκόταν το γεωγραφικό κέντρο της συμμαχίας. Οι Ευρωπαίοι δεν αντέδρασαν, αλλά το περισσότερο προσωπικό του ΝΑΤΟ δεν έκανε τον κόπο καν να τον ακολουθήσει εκεί».
Όπως καταλήγει το άρθρο, για δεκαετίες, παρά τις διαφορές μεταξύ των μελών, το ΝΑΤΟ ως σύνολο έπαιρνε στα σοβαρά τις απειλές που έβλεπε κάθε χώρα για την εθνική της ασφάλεια, οπότε για 70 χρόνια το ΝΑΤΟ ήταν το εργαλείο στο οποίο στρέφονταν οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές ηγεσίες στις κρίσεις. «Το ΝΑΤΟ λειτουργούσε επειδή τα μέλη του πίστευαν πως οι σύμμαχοί τους τους υποστήριζαν». Εν τέλει, ο Τραμπ, βάζοντας «πρώτα την Αμερική», έκανε τους συμμάχους να αδιαφορήσουν, καθώς ένα ΝΑΤΟ που δούλευε «πρώτα για την Αμερική» πρακτικά δεν δούλευε, οπότε και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αδιαφόρησαν για τη σύγκρουση με το Ιράν, όπως οι ΗΠΑ αδιαφόρησαν για την Ουκρανία.