Είναι 8 το πρωί της 22ης Μαΐου, 2017. Δύο άτομα πάνω σε μηχανάκι πλησιάζουν έναν άνδρα που κάνει ποδήλατο σε κεντρικό δρόμο της λαϊκής συνοικίας του Παλέρμο και τον πυροβολούν στο κεφάλι.
Δεν πρόκειται για τα γυρίσματα επερχόμενης ταινίας που φιλοδοξεί να μιμηθεί -έστω και λίγο- τον πολυβραβευμένο «Νονό», του Φράνσις Φορντ Κόπολα, αλλά για μια πραγματική μαφιόζικη εκτέλεση, με θύμα τον 67χρονο Τζουζέπε Νταϊνότι, πρώην μέλος του οργανωμένου εγκλήματος στη Σικελία.
Ο Νταϊνότι είχε καταδικαστεί σε ισόβια αλλά κατάφερε να αποφυλακιστεί το 2014. Θεωρείτο «δεξί χέρι» του Σαλβατόρε Καντσέμι «αρχινονού» της Σικελικής Μαφίας, γνωστής και ως Κόζα Νόστρα. Ο Καντσέμι είχε εμπλακεί το 1992 στις δολοφονίες των δικαστών Τζιοβάνι Φαλκόνε και Πάολο Μπορσελίνο, οι οποίοι είχαν επιδοθεί σε αγώνα κατά της Μαφίας.
Η εν ψυχρώ εκτέλεση του Νταϊνότι, που είχε χαρακτηριστεί από πολλούς ως προδότης, έλαβε χώρα μία ημέρα πριν την 25η επέτειο της δολοφονίας του δικαστή Φαλκόνε, δίνοντας έτσι την αφορμή στον διεθνή Τύπο να βρει συσχετισμούς ανάμεσα στα δύο γεγονότα, την ίδια στιγμή μάλιστα που ο Εισαγγελέας του Παλέρμο, Φραντζέσκο Λοβόι, δήλωσε πως η δολοφονία του Νταϊνότι είναι προειδοποίηση προς τη μαφιόζικη οργάνωση.
Και μπορεί η δολοφονία ενός μαφιόζου στην καρδιά του Παλέρμο να επανέφερε στους Ιταλούς αναμνήσεις από ένα παρελθόν βίας που μοιάζουν να έχουν λησμονήσει, κατά πόσο όμως μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι η Μαφία και η εγκληματική δράση της εξακολουθούν να επιβιώνουν ακόμη και σήμερα στη γειτονική χώρα;
Ο Σάλβο Τοσκάνο, δημοσιογράφος από το Παλέρμο της Σικελίας, συγγραφέας μυθιστορημάτων με θέμα τη Μαφία και ιδρυτικό μέλος του περιοδικού ερευνητικής δημοσιογραφίας, «S», εξηγεί στη HuffPost Greece6 από τα πιο βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για τη δολοφονία του Τζουζέπε Νταϊνότι, την ιστορία της Κόζα Νόστρα καθώς και τη δράση των συμμοριών της ιταλικής Μαφίας που παραμένουν ενεργές μέχρι σήμερα.
1. Ποιος ήταν ο Τζουζέπε Νταϊνότι; Πώς στήθηκε η ενέδρα θανάτου του;
Ο Τζουζέπε Νταϊνότι, ήταν μαφιόζος. Δεν ήταν επικεφαλής κάποιας συμμορίας, αλλά στο παρελθόν διατηρούσε πολύ καλές σχέσεις με ένα από τα σημαντικότερα ηγετικά μέλη της Κόζα Νόστρα. Kρίθηκε ένοχος για πολλά εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών και εμπόριο ναρκωτικών και είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη. Παρ΄όλα αυτά, πριν από τρία χρόνια, αποφυλακίστηκε. Σκοτώθηκε στο Παλέρμο, ενώ έκανε ποδήλατο στις 8 το πρωί. Επρόκειτο για μία τυπική εκτέλεση μαφίας, χωρίς αμφιβολία. Δεν υπήρξε κανένας αυτόπτης μάρτυρας, εκτός από κάποιον που απλά ισχυρίστηκε ότι άκουσε τους πυροβολισμούς.
2. Πώς αναδύθηκε η ιταλική Μαφία; Ποιος ήταν ο ρόλος της Κόζα Νόστα;
Η Κόζα Νόστρα ήταν η πρώτη και πιο ισχυρή οργάνωση μαφιόζων στην Ιταλία. Δημιουργήθηκε το δεύτερο μισό του 1800 στη Δυτική Σικελία και απέκτησε περαιτέρω δύναμη λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης των Σικελών προς το κράτος, το οποίο αισθάνονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ως ξένο, λόγω του μεγάλου αριθμού λαών που εισέβαλαν στη Σικελία με το πέρασμα των αιώνων. Η Μαφία μετατράπηκε σταδιακά σε ένα είδος εναλλακτικής λύσης έναντι του κράτους ή καλύτερα ενός κράτους μέσα στο κράτος, με τους δικούς του νόμους και τη δική του ισχύ.
3. Πριν τη δολοφονία του Νταϊνότι, πότε σημειώθηκε η τελευταία μαφιόζικη εκτέλεση;
Υπήρξαν πολλές δολοφονίες από την Καμόρα, τη «ναπολιτάνικη Μαφία». Η τελευταία δολοφονία της Κόζα Νόστρα στο Παλέρμο έγινε πριν από, περίπου 2μιση χρόνια. Η Σικελική Μαφία σκοτώνει πιο σπάνια από ό,τι στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια του λεγόμενου «πολέμου της Μαφίας», στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και το ’80 σημειώθηκαν επίσης πάνω από 100 δολοφονίες ετησίως.
4. Έχει εξαρθρωθεί η Σικελική Μαφία; Ποιες συμμορίες οργανωμένου εγκλήματος παραμένουν ακόμα ενεργές στην Ιταλία;
Η δύναμη της Σικελικής Μαφίας οπωσδήποτε εξασθένισε τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι ακόμα ζωντανή και ακμαία, θεωρείται επικίνδυνη, αλλά τα περισσότερα από τα πιο επικίνδυνα μέλη της βρίσκονται στη φυλακή. Δεν ισχύει το ίδιο και για την Καμόρα, ειδικά για την Ντραγκέτα , τη Μαφία της Καλαβρίας που παραμένει πολύ ισχυρή και πλούσια, διαθέτοντας μέχρι σήμερα ισχυρές ρίζες στη Βόρεια Ιταλία. Πάντως όσον αφορά στη Σικελική Μαφία, η κοινή αίσθηση είναι ότι επέστρεψε στις ιστορικές ρίζες της, με υπόγειες και αθόρυβες κινήσεις. Και αυτή η αίσθηση επικρατούσε πάντα, εκτός από τα χρόνια των «Κορλεονέζι» (μαφιόζων του Κορλεόνε), Σαλβατόρε «Τότο» Ριίνα και Μπερνάρντο Προβεντσάνο Σαλβατόρε, όταν η Κόζα Νόστρα αμφισβήτησε την αξιοπιστία του ιταλικού κράτους, εφαρμόζοντας μία τρομοκρατική στρατηγική.
5. Πώς μεταδόθηκε η δολοφονία του Νταϊνότι από τον ιταλικό Τύπο; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των Ιταλών πολιτών;
Τράβηξε την προσοχή ορισμένων από τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό. Τα τελευταία χρόνια, ο Τύπος έχασε το ενδιαφέρον του γύρω από τη Σικελική Μαφία, επειδή οι «θρυλικές» προσωπικότητές της είτε πέθαναν, είτε γερνούν στη φυλακή, εκτός από τον Ματέο Μεσίνα Ντενάρο, τον πλέον καταζητούμενο εγκληματία στην Ιταλία. Μία μέρα μετά τη δολοφονία του Νταϊνότι, ήταν η 25η επέτειος από τη δολοφονία του δικαστή Φαλκόνε και ως συνήθως στο Παλέρμο έλαβε χώρα μία μεγάλη τελετή, παρουσία πολλών θεσμικών οργάνων και του Προέδρου της ιταλικής Δημοκρατίας (ο οποίος είναι στην πραγματικότητα ο αδελφός ενός κυβερνήτη της Σικελίας που σκοτώθηκε από τη Μαφία). Από όλες τις ομιλίες που πραγματοποιήθηκαν ίσως μόνο σε μία έγινε αναφορά στη δολοφονία του Νταϊνότι. Αυτό είναι πολύ περίεργο. Στην Ιταλία, η αίσθηση μου ως Σικελός, είναι ότι η Μαφία δεν θεωρείται ως προτεραιότητα από τους πολιτικούς- τουλάχιστον όσον αφορά στο δημόσιο διάλογο- όπως συνέβαινε πριν από 20 ή 30 χρόνια κατά τη διάρκεια των λεγόμενων «τέλειων δολοφονιών». Και δυστυχώς, πρέπει να πω, ότι τα τελευταία χρόνια υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που συνδέονταν με τον κόσμο της αντι-Μαφίας που είχαν εμπλακεί σε σκάνδαλα ή εγκλήματα και αυτό σίγουρα δεν βοήθησε.
6. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι με το πέρασμα των χρόνων η ιταλική Μαφία μετατράπηκε σε νοοτροπία;
Η Μαφία ήταν, είναι και θα είναι τόσο μία μορφή οργανωμένου εγκλήματος όσο και μία νοοτροπία. Αυτός είναι και ο λόγος που επιβιώνει ακόμα. Ο κορυφαίος Σικελός συγγραφέας Γκεσουάλντο Μπουφαλίνο είπε ότι για να ηττηθεί η Κόζα Νόστρα χρειαζόμαστε περισσότερους δασκάλους παρά αστυνομικούς ή δικαστές.
«Για να ηττηθεί η Κόζα Νόστρα χρειαζόμαστε περισσότερους δασκάλους παρά αστυνομικούς ή δικαστές»