Ο Νίκος και η Barbara Γκίκα, με τον John Craxton, τον Patrick και την Joan Leigh Fermor στο σπίτι τους στην Ύδρα, 1958
«Δεν αισθάνομαι πλέον τόσο πολύ Βρετανός. Στην Ελλάδα βρήκα την ταυτότητα του ανθρώπου. Αυτός ο νέος κόσμος με ενέπνευσε καλλιτεχνικά και μου ταίριαξε κοινωνικά και οικονομικά» είχε πει ο σημαντικός Βρετανός ζωγράφος Τζον Κράξτον, που μοίρασε μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής ανάμεσα σε δύο πατρίδες, στα Χανιά και το Χάμπστεντ.
Αντίστοιχα, ο σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς περιηγητές, όπως τον είχε περιγράψει το BBC, είχε γράψει για την Αγγλία: «Αυτός εδώ δεν είναι ο κόσμος μου, είναι σαν να ζω στην καρδιά ενός μαρουλιού. Εγώ χρειάζομαι καυτές πέτρες κι αγκάθια, λιόδεντρα και φραγκόσυκα» και έτσι επέλεξε για πατρίδα του τη Μάνη για την οποία έγραψε και βιβλίο. Το πάθος για την Ελλάδα και τις αξίες που αντανακλούσε το τοπίο και οι άνθρωποί της, δεν ήταν τα μόνα που συνέδεαν τους δύο σπουδαίους δημιουργούς. Στο πρόσωπο του «δικού» μας Χατζηκυριάκου – Γκίκα ανακάλυψαν ένα κοινό φίλο και ο δεσμός ανάμεσα στους τρεις άγγιξε σχεδόν μισό αιώνα ζωής και απλώθηκε από την Υδρα ως την Καρδαμύλη και από τα Χανιά ως την Κέρκυρα. Τους γόνιμους καρπούς αυτής της φιλίας έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε στην έκθεση «Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1) και θα διαρκέσει όλο το καλοκαίρι.
John Craxton, Νεκρή φύση με τρεις ναύτες, 1980-1985, Τέμπερα σε καμβά, 122 x 151 εκ., Ιδιωτική συλλογή, Αγγλία
John Craxton, Γαλατάς, 1947, Λάδι σε καμβά κολλημένο σε χαρτόνι, 76 x 101,5 εκ., British Council Collection
Ο John Craxton ζωγραφίζει στο σπίτι του Γκίκα στην Ύδρα,1960, Φωτογραφία: Wolfgang Suschitzky, Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα, Φωτογραφικό Αρχείο, Αθήνα, Δωρεά Wolfgang Suschitzky
Μέσα από έργα τέχνης, αποσπάσματα από κείμενα, φωτογραφίες, επιστολές, χειρόγραφα και εκδόσεις, παρακολουθούμε την προσωπική σχέση και την καλλιτεχνική πορεία των τριών φίλων, φιλοτεχνώντας ένα οδοιπορικό στην Ελλάδα του περασμένου αιώνα: η Ύδρα συνιστά σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή τους. Για τον Γκίκα ήταν το σπίτι των παιδικών του χρόνων και αργότερα το καταφύγιο του, ο τόπος έμπνευσής του. Για τον Λι Φέρμορ, «μια πηγή ευτυχίας», όπως έλεγε ο ίδιος, ένα ησυχαστήριο για συγγραφή.
Nikos Hadjikyriakos-Ghika, Pine Trees on Poros, 1949, Oil on canvas, 50 x 55 cm, Private Collection, Athens
Ο Ν. Χ.-Γκίκας στο ατελιέ του στην Ύδρα, 1960, Φωτογραφία: Wolfgang Suschitzky, Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα, Φωτογραφικό Αρχείο, Αθήνα, Δωρεά Wolfgang Suschitzky
Το 1947 ο Τζον Κράξτον επισκέπτεται για πρώτη φορά την Κρήτη και, όταν ξαναγυρίζει έναν χρόνο αργότερα, ζωγραφίζει έργα με θέμα τους Κρητικούς βοσκούς. Ο τόπος και οι άνθρωποι τον γοητεύουν και έτσι το 1960 αποφασίζει να ακολουθήσει το όνειρό του και να ζήσει στα Χανιά. Ο Λι Φέρμορ ανακαλύπτει τον δικό του παράδεισο-καταφύγιο στην Καρδαμύλη. Ο φίλος του, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, γοητευμένος από τη φύση της περιοχής, ζωγραφίζει τοπία της περιοχής, αλλά και δημιουργεί έργα για τη διακόσμηση του σπιτιού. Εκεί, ο Λι Φέρμορ θα αφοσιωθεί στη συγγραφή. Τελευταίος σταθμός, η Κέρκυρα. Ένα παλιό ελαιοτριβείο στις Σινιές της Κέρκυρας θα αποτελέσει τον νέο τόπο συνάντησης και δημιουργίας από τη δεκαετία του ’70 για τους Γκίκα, Κράξτον και Λι Φέρμορ. Ο Γκίκας θα δημιουργήσει ένα νέο «ειδυλλιακό σκηνικό», «ένα καταφύγιο μοναδικής ατμόσφαιρας και γοητείας», που θα μοιραστεί και θα εμπνεύσει και τους τρεις φίλους.
Σχέδια και προτάσεις του Patrick Leigh Fermor για τη διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων της οικείας των Γκίκα στην Κέρκυρα, π. 1969, Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα, Αρχείο Εγγράφων, Αθήνα
Τα έργα προέρχονται από την Πινακοθήκη Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, από ιδιωτικές συλλογές και από το Craxton Estate στο Λονδίνο, και είναι εξαιρετικά τιμητικό για τη χώρα μας ότι θα συνεχίσει το ταξίδι της στο Βρετανικό Μουσείο από τον προσεχή Μάρτιο έως τον Ιούλιο του 2018.
Η αφιερωματική έκθεση «Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» στο Μουσείο Μπενάκη θα διαρκέσει από τις 7 Ιουνίου έως τις 10 Σεπτεμβρίου 2017