Για το μεγάλο ζήτημα που αφορά στο μέλλον της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, το όραμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ για μια ισχυρότερη Ένωση, με την Ευρωζώνη στην καρδιά του παγκόσμιου εμπορίου, το Brexit, αλλά και τον ρόλο της Γερμανίας στη ευρωπαϊκή οικονομική σκηνή, μίλησε στη HuffPost ο κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος Κλέμενς Φουστ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών IFO στο Μόναχο.
Πόσο θα επηρεάσει το Brexit την οικονομία της Μεγάλης Βρετανίας
Σχολιάζοντας το μεγάλο γεγονός στην Ευρώπη, το Brexit, ο κ. Φουστ είπε πως ήλπιζε ότι οι ψηφοφόροι θα σκέπτονταν πιο ορθολογικά καθώς πίστευε στο πραγματισμό των Βρετανών.
«Θεώρησα ότι θα κυριαρχήσουν τα σχετικά με την οικονομία επιχειρήματα. Όμως εάν δίνεις έμφαση στην ανεξαρτησία και σε ζητήματα που αφορούν στο έλεγχο του μεταναστευτικού, αποφασίζεις να φύγεις από την ΕΕ αδιαφορώντας για τα όποια κόστη» σχολίασε ο κ. Κλέμενς Φουστ, χωρίς ωστόσο να θεωρεί ότι το Brexit θα είναι καταστροφικό για τη Μεγάλη Βρετανία.
«Τα εμπορικά κόστη αναμένεται να αυξηθούν. Εάν κοιτάξουμε 10 χρόνια στο μέλλον, οι μελέτες μας υποδεικνύουν ότι το ΑΕΠ της Μεγάλης Βρετανίας ίσως να είναι τρεις με τέσσερις μονάδες χαμηλότερο συγκριτικά με αυτό που θα ήταν εάν δεν είχε προκύψει το Brexit. Η οικονομία της Βρετανίας θα συνεχίσει να αναπτύσσεται όμως με χαμηλότερο ρυθμό. Αυτό φυσικά κάνει διαφορά, όμως οι πολίτες δεν θα το αισθανθούν. Κάποια από τα κόστη του Brexit θα αμβλυνθούν μέσω της υποτίμησης» επισημαίνει ο κορυφαίος οικονομολόγος και σημειώνει πως η βιομηχανία παραγωγής αυτοκινήτων στη Βρετανία λόγω της υποτίμησης έγινε πιο ελκυστική, εκτιμώντας εκφράζοντας παράλληλα μια δυσπιστία για το κατά πόσο η BMW θα μετέφερε εκεί τα εργοστάσιά της.
Όσον αφορά στο Brexit και τον αντίκτυπο που αυτό μπορεί να έχει στη διαμόρφωση πολιτικής από τη γερμανική κυβέρνηση είπε:
«Υπάρχουν αρκετοί που υπερεκτιμούν τη βαρύτητα που μπορεί να έχει το Brexit για την κ. Μέρκελ. Η ελπίδα τους ότι η αυτοκινητοβιομηχανία θα πιέσει τη Γερμανίδα καγκελάριο να συναινέσει σε ένα πιο ήπιο Brexit, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ψευδαίσθηση, αφού μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Η πρόθεση της Μέρκελ να προχωρήσει σε έναν συμβιβασμό προκειμένου να πετύχει μια καλύτερη συμφωνία για τη Μεγάλη Βρετανία είναι εξαιρετικά περιορισμένη».
Πιθανό Σενάριο: To «Διαρκές Brexit»
O κ. Φουστ θεωρεί πως μια σκληρή «παιδαγωγική» προσέγγιση στο Brexit από τις Βρυξέλλες δεν είναι μόνο λαθεμένη αλλά και επικίνδυνη.
«Πολύς κόσμος στις Βρυξέλλες νιώθει προσβεβλημένος από το Brexit. O Michel Barnier λέει: “Δεν θέλουμε να τιμωρήσουμε τη Μεγάλη Βρετανία, αλλά στην διαδικασία υπάρχει και ένα παιδαγωγικό στοιχείο”. Αυτή η προσέγγιση ενέχει ρίσκο και μπορεί να καταστήσει την όποια συμφωνία εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί. Η κ. Μέρκελ, παρασκηνιακά, μπορεί να ασκήσει πίεση σε πολιτικούς, όπως τον κ. Γκι Φερχόφστατ για να μην προχωρήσει ένα σκληρό Brexit. Από την πλευρά μου ελπίζω να επιτευχθεί ένα καθεστώς μόνιμης μετάβασης, που θα έμοιαζε με αυτό της Νορβηγίας».
Θα είναι πράγματι το μέλλον της Ευρώπης ομοσπονδιακό;
Μένοντας στα προβλήματα της Ευρώπης ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών IFO δεν μπόρεσε να μην σχολιάσει το όραμα του κ. Γιούνγκερ για το ομοσπονδιακό μέλλον της Ευρώπης, διαχωρίζοντας τη θέση του λέγοντας χαρακτηριστικά πως δεν είναι αυτό το μέλλον που ίδιος βλέπει.
Ο κ. Φουστ ανέφερε πως διεξάγονται διάφορες συζητήσεις σχετικά με τον μέλλον της ΕΕ και μια από αυτές είναι αυτή που εξελίσσεται στις Βρυξέλλες, όπου οι άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν αντιλαμβάνονται το κλίμα που επικρατεί στα κράτη μέλη. Οι άλλες συζητήσεις είναι αυτές που γίνονται σε εθνικό επίπεδο και η κάθε μια σχετίζεται με την αντίληψη που επικρατεί μεταξύ των πολιτών.
«Η στρατηγική του κ. Γιούνκερ είναι να λέει κάτι προκλητικό προκειμένου να δίνει ώθηση σε αυτή την αντιπαράθεση και το διάλογο. Ορισμένοι θα υιοθετήσουν και θα τον υποστηρίξουν. Άλλοι θα εκφράσουν τις αντιρρήσεις τους και ενδεχομένως να αναπτύξουν μεγαλύτερη καχυποψία απέναντι στις Βρυξέλλες. Θεωρώ ότι είναι μια ριψοκίνδυνη στρατηγική».
Ο Γερμανός οικονομολόγος είναι αντίθετος και στην υιοθέτηση του ευρώ από όλα τα κράτη μέλη. «Αυτό είναι εντελώς λάθος» λέει και προσθέτει: «Πρέπει να μεταρρυθμίσουμε την Ευρωζώνη και να αποκτήσουμε ένα πλαίσιο που να διαμορφώνει έναν σχετικά σταθερό θεσμό πριν μπορέσουμε να ενσωματώσουμε και άλλα κράτη».
Δυο μοντέλα για την Ευρωζώνη (και το πιο μεγάλο ρίσκο σήμερα)
Επιπλέον ο κ. Φουστ αναφέρει πως βλέπει δύο μοντέλα για την Ευρωζώνη. Το πρώτο, συνεχίζει, θα είναι συγκεντρωτικό με κοινό επιμερισμό των ευθυνών αναφορικά με το χρέος των κυβερνήσεων, ενώ θα υπάρχει κεντρικός έλεγχος όσον αφορά στη δημοσιονομική πολιτική. «Όμως για να γίνει αυτό το μοντέλο λειτουργικό χρειάζεται μια Ευρωπαϊκή κυβέρνηση που θα αναλαμβάνει τις βασικές ευθύνες, αρμοδιότητες των εθνικών κυβερνήσεων. Όμως αυτό το σενάριο ανήκει στη σφαίρα του φανταστικού στην παρούσα χρονική συγκυρία. Εάν η Ευρωζώνη θέλει να επιβιώσει τα προσεχή χρόνια πρέπει να συνδυάσει ένα αποκεντρωμένο μηχανισμό ελέγχου για τη δημοσιονομική πολιτική με επίσης αποκεντρωμένη ευθύνη για το δημόσιο χρέος. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται μια τραπεζική ένωση. Το ευρώ βρίσκεται σε κίνδυνο. Απλά σκεφτείτε μια ακόμη κρίση στην Ιταλία. Εάν αυτή η χώρα χρειαστεί να προσφύγει στον ESM, πολλοί ίσως να πουν ότι δεν επιθυμούν να διοικούνται από τις Βρυξέλλες. Αυτό από μόνο του θα μπορούσε να διαλύσει το ευρώ. Επίσης εάν η υφιστάμενη οικονομική στασιμότητα στην Ιταλία συνεχιστεί τότε οι πολίτες θα κατηγορήσουν το ευρώ και ίσως το εγκαταλείψουν»
Ο κ. Φουστ αναφέρεται στην παθογένεια του ευρώ λέγοντας πως ήταν δυσλειτουργικό από την ημέρα που σχεδιάστηκε.
«Το ευρώ δεν μπορούσε να λειτουργήσει εντός του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου. Για να το κάνουμε λειτουργικό πρέπει να ζήσουμε με το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών μπορεί και να χρεοκοπούν. Πρέπει να επιτύχουμε μια κατάσταση τέτοια που θα επιτρέπει στα κρατικά ομόλογα να μπορούν να ανακεφαλαιωθούν, χωρίς να προκληθεί μια τεράστια οικονομική κρίση. Αυτό μπορεί να γίνει, αλλά θα είναι κάτι καινούργιο. Αλλά ή θα κάνουμε κάτι καινούργιο ή το ευρώ θα καταρρεύσει. Χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις τώρα και για τα επόμενα 20 χρόνια, θα ζήσουμε με μια αποκεντρωμένη Ευρωζώνη. Εάν η Ευρωζώνη χρειάζεται να μετεξελιχθεί σε ομόσπονδο κράτος προκειμένου να επιβιώσει το ευρώ τότε αυτό το εγχείρημα δεν θα πετύχει και το ευρώ δεν θα τα καταφέρει».
Η δημιουργική ασάφεια της πρότασης του Εμανουέλ Μακρόν
Ο Κλέμενς Φουστ σχολίασε και την πρόταση του Γάλλου προέδρου, του Εμανουέλ Μακρόν για έναν υπουργό Οικονομικών στην Ευρωζώνη, χαρακτηρίζοντας πολύ αόριστο και ασαφές.
«Ο Μακρόν δεν διευκρίνισε τι ακριβώς θα κάνει αυτό το πρόσωπο, πέραν του ότι πρότεινε ο συγκεκριμένος “υπουργός” να διαχειρίζεται ένα προϋπολογισμό ο οποίος ακόμη δεν υφίσταται. Εάν αυτή η θέση δημιουργηθεί τότε υπάρχει ο κίνδυνος της απογοήτευσης. Στη Γερμανία θα αναμένουν από αυτόν να επιβάλει περισσότερη πειθαρχεία στην Ευρωζώνη. Στην Ιταλία αρκετοί θα είναι αυτοί που θα περιμένουν μεγαλύτερη αναδιανομή χρημάτων. Εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο διαφορετικές προσεγγίσεις και αυτός ο ταλαίπωρος αναπόφευκτα θα καταφέρει να επιτύχει ελάχιστα. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι πως ο συγκεκριμένος υπουργός δεν θα έχει την απαιτούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση» είπε.
Γιατί οι εκταμιεύσεις χρημάτων με ανταλλάγματα μεταρρυθμίσεις είναι η αιτία που τα κράτη-μέλη εξεγείρονται ενάντια στη Γερμανία και τις Βρυξέλλες
Για τον θυμό που εκφράζεται ενάντια στη Γερμανία και στις Βρυξέλλες, ο οικονομολόγος του IFO υποστήριξε πως προέρχεται από την πολιτική που θέλει την εκταμίευση χρημάτων σε αντάλλαγμα την τήρηση και την εφαρμογή των υπεσχημένων μεταρρυθμίσεων. «Αυτό είναι μια κακή ιδέα και κάνει τους Γερμανούς ή τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα στις Βρυξέλλες να φαίνονται πως τους αρέσει να λένε στους υπόλοιπους πως πρέπει να ζούν τη ζωή τους. Όμως ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο. Εάν μια χώρα πληγεί από μια σημαντική κρίση, θα μπορείς να χρησιμοποιείς ένα περιορισμένο ποσοστό από αυτό το ταμείο και δεν θα βασίζεσαι απλά σε μορφές δανεισμού».
Γερμανία: ο χαμηλός δείκτης ανισότητας εξηγεί γιατί η Αριστερά δεν έχει απήχηση στη γερμανική κοινωνία
Για την οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη Γερμανία, αναφέρει πως η χώρα του έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανισοτήτων συγκριτικά με άλλα κράτη. «Έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανισότητας, μετά την απόδοση φόρων, στις χώρες του G7. Είχαμε μια αύξηση στην ανισότητα μεταξύ των ετών 1995 και 2005 η οποία προκλήθηκε κυρίως από την ανεργία. Όμως αυτό άλλαξε δραματικά μετά το 2005. Οσον αφορά στο εισόδημα, η κατανομή ανάμεσα στο χαμηλότερο ποσοστό εισοδήματος που είναι 40% και στο υψηλότερο που είναι 25% παρέμεινε αμετάβλητη. Αυτό που άλλαξε ήταν το χάσμα στα ωρομίσθια των εργαζομένων και αυτό διότι έχουμε ενσωματώσει πέντε εκατομμύρια ανθρώπους στην αγορά εργασίας. Δεν μπορούν να ξεκινήσουν όλοι με μισθούς μηχανικού. Αρχίζουν με σχετικά μετριοπαθείς μισθούς, συγκριτικά πάντα με τον μέσο μισθό στην Γερμανία που είναι όμως υψηλός. Όμως αυτό εγώ το βλέπω ως τεράστια επιτυχία, δεδομένου ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν άνεργοι. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αύξηση του επιπέδου ικανοποίησης για την ποιότητα ζωής στη Γερμανία και η μείωση των αντίστοιχων αρνητικών ποσοστών. Επίσης αυτός είναι και ο λόγος που η Αριστερά δεν έχει μεγάλη απήχηση στην κοινωνία».
Τέλος ο Κλέμενς Φουστ σχολίασε και τους ισχυρισμούς ότι η Γερμανία ωφελήθηκε από το μεταναστευτικό.
«Όλη η ιστορία, όπως ειπώθηκε και θέλει τη Γερμανία να ωφελήθηκε οικονομικά από την εισροή προσφύγων στη χώρα το 2015, είναι παραπλανητική. Ήταν ζήτημα προσφοράς βοήθειας προς αυτούς τους ανθρώπους αλλά δεν είχε τίποτα να κάνει με οικονομικές απολαβές για τη χώρα. Φυσικά οι βιομήχανοι ήταν χαρούμενοι γιατί είχαν φτηνά εργατικά χέρια, όμως για το σύνολο της οικονομίας υπήρξε ένα κόστος. Η μετανάστευση ανθρώπων που έχουν μικρότερες απολαβές από τον μέσο μισθό οδηγεί σε απώλειες κοινωνικών επιδομάτων για τον εγχώριο πληθυσμό γιατί αυτοί οι άνθρωποι λαμβάνουν περισσότερα απ΄ότι συνεισφέρουν σε φόρους. Όπως και να έχει πιστεύω πως είναι σπουδαίο που η Γερμανία μπόρεσε και βοήθησε τόσους πολλούς ανθρώπους που κατάφεραν και διέφυγαν από τον πόλεμο και τη βία».