«Αφανείς ήρωες». Ένας χαρακτηρισμός που φαντάζει αφόρητα κλισέ πιθανότατα γιατί έχει κακοποιηθεί όσο λίγοι. Η ιστορία όμως είναι γεμάτη από τέτοιους άνδρες και γυναίκες που προχώρησαν σε πραγματικά γενναίες πράξεις, έλαβαν δύσκολες αποφάσεις, υπό συνθήκες πίεσης, πήγαν κόντρα στο ρεύμα κ.ο.κ. Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή του Stanislav Petrov, ενός Ρώσου αξιωματικού που το 1983, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου πήρε μια αδιανόητα δύσκολη απόφαση και πιθανότατα έσωσε την ανθρωπότητα από τον πυρηνικό όλεθρο.
Το όνομά του δεν έγινε γνωστό παρά πολλά χρόνια αργότερα ενώ ακόμη και ο θάνατός του δημοσιοποιήθηκε, εντελώς τυχαία την Κυριακή, δηλαδή τέσσερις μήνες αφού ο Petrov άφησε την τελευταία του πνοή. Ο αντισμύναρχος ε.α απεβίωσε στις 19 Μαϊου αλλά η είδηση του θανάτου του έγινε γνωστή μόνο όταν ένας πολιτικός ακτιβιστής από τη Γερμανία- ήταν ο ίδιος που έκανε γνωστή την ιστορία του Stanislav Petrov στα δυτικά ΜΜΕ πριν από περίπου δύο δεκαετίες- τηλεφώνησε στον ηλικιωμένο άνδρα όπως έκανε κατά διαστήματα. Ο γιος του Stanislav Petrov όμως τον ενημέρωσε πως ο πατέρας του είχε πεθάνει στις 19 Μαϊου 2017, στο σπίτι του που βρίσκεται σε μια μικρή πόλη λίγο πιο έξω από τη Μόσχα.
23 κρίσιμα λεπτά και η απόφαση του Petrov.
Τι τόσο ηρωικό όμως έκανε ο Petrov; Πήρε τη σωστή απόφαση την πιο δύσκολη στιγμή. Η λάθος απόφαση θα είχε ανυπολόγιστες συνέπειες και θύματα.
Στις 25 προς 26 Σεπτεμβρίου 1983, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου ο Petrov έκανε τη βάρδια του σε ένα στρατιωτικό καταφύγιο κοντά στη Μόσχα. Ήταν υπεύθυνος παρακολούθησης των ραντάρ και του όλου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης σε περίπτωση εκτόξευσης πυραύλων με στόχο τα σοβιετικά εδάφη. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα η οθόνη του ραντάρ έδειχνε πως οι ΗΠΑ είχαν εκτοξεύσει έναν πύραυλο που κατευθυνόταν προς την ΕΣΣΔ.
«Όταν είδα το μήνυμα συναγερμού για πρώτη φορά, σηκώθηκα από την καρέκλα μου. Όλοι οι υφιστάμενοί μου ήταν μπερδεμένοι, γι 'αυτό άρχισα να φωνάζω εντολές για να αποφευχθεί ο πανικός. Ήξερα ότι η απόφασή μου θα είχε σοβαρές συνέπειες» είχε δηλώσει ο Petrov στο Russia Today στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε το 2010.
«Η σειρήνα ήχησε για δεύτερη φορά. Τεράστια κόκκινα γράμματα, σαν το αίμα εμφανίστηκαν στην κεντρική οθόνη. (σ.σ. Το μήνυμα) Έγραφε πως τέσσερις ακόμη πύραυλοι είχαν εκτοξευθεί».
Από τη στιγμή της εκτόξευσης, το Κρεμλίνο είχε περιθώριο 30 λεπτών να αποφασίσει εάν θα πατούσε και εκείνο με τη σειρά του το «κόκκινο κουμπί». Ο δε Petrov είχε στη διάθεσή του μόνο 15 λεπτά για να αποσαφηνίσει εάν η απειλή ήταν πραγματική και να αναφέρει στους προϊσταμένους του.
«Είχα όλα τα δεδομένα που έδειχναν ότι είναι σε εξέλιξη μια πυραυλική επίθεση. Εάν είχα στείλει την αναφορά μου πιο πάνω στην ιεραρχία, κανείς δεν θα είχε φέρει αντίρρηση» είχε πει στο BBC το 2013. «Η σειρήνα χτυπούσε, αλλά καθόμουν εκεί για μερικά δευτερόλεπτα, κοιτώντας την οθόνη, με τη λέξη “εκτόξευση”...».
Όπως είχε πει το 2010 στο RT «Η άνετη πολυθρόνα μου έμοιαζε με ένα τεράστιο καυτό τηγάνι και τα πόδια που παρέλυσαν. Ένιωθα πως δεν μπορούσαν καν να σηκωθώ. Τόσο νευρικός ήμουν όταν έλαβα αυτή την απόφαση».
Από την εκπαίδευσή του ο Petrov γνώριζε πως εάν οι ΗΠΑ αποφάσιζαν να επιτεθούν θα το έκαναν με όλα τα μέσα. Έτσι ο Petrov αποφάσισε να πει στους προϊσταμένους του που ο συναγερμός ενεργοποιήθηκε εξαιτίας κάποιας δυσλειτουργίας.
«Το παραδέχομαι. Φοβόμουν. Ήξερα το μέγεθος της ευθύνης που είχα αναλάβει», είπε το 2010 ο Petrov. 23 λεπτά μετά ήξερε πια πως είχε λάβει τη σωστή απόφαση. Σε διαφορετική περίπτωση θα οι πύραυλοι θα είχαν φτάσει σε σοβιετικό έδαφος και ένας πυρηνικός πόλεμος θα ξεκινούσε.
Αργότερα διαπιστώθηκε πως αυτό που τα σοβιετικοί δορυφόροι είχαν καταγράψει ως πυραυλική επίθεση ήταν στην πραγματικότητα η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός από τα σύννεφα.
Η αποκάλυψη και η αναγνώριση 15 χρόνια μετα
Η γενναία απόφαση του Petrov δεν έτυχε επαίνων. Το Κρεμλίνο επέπληξε τους προϊσταμένους του για την αστοχία του συστήματος και εκείνοι με τη σειρά τους δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν τα δέοντα στον κατώτερό τους αξιωματικό.
Το περιστατικό καταχωρήθηκε ως απόρρητο ενώ ακόμη και η γυναίκα του Petrov που πέθανε το 1997 δεν έμαθε ποτέ για τη γενναία πράξη του συζύγου της. Αποκαλύφθηκε όμως το 1998 από τον προϊστάμενο του Petrov, συνταγματάρχη Yury Votintsev o οποίος μίλησε για εκείνη τη νύχτα στη γερμανική εφημερίδα Bild.
O πολιτικός ακτιβιστής Karl Schumacher διάβασε το θέμα και βάλθηκε να εντοπίσει τον Petrov. «Έπρεπε να κάνω κάτι για τον άνθρωπο που εμπόδισε έναν πυρηνικό πόλεμο και έσωσε τον κόσμο», είχε γράψει στο blog του. Τελικά εντόπισε τον Petrov σε ένα διαμέρισμα, στο Fryaino, βορειοανατολικά της Μόσχας και τον κάλεσε να επισκεφθεί την γερμανική πόλη Oberhausen για να μάθουν οι ντόπιοι την ιστορία του σοβιετικού αξιωματικού αλλά και πόσο κοντά βρέθηκε η ανθρωπότητα σε έναν πυρηνικό όλεθρο.
Ακολούθησαν συνεντεύξεις σε ΜΜΕ και τιμητικά βραβεία όπως το German Media Prize που έχει απονεμηθεί σε προσωπικότητες όπως ο Νέλσον Μαντέλα, ο Δαλάι Λάμα και ο Κόφι Ανάν.
H ιστορία του Petrov έγινε και ντοκιμαντέρ («Τhe man who saved the world») στο οποίο εμφανίζεται και ο ίδιος.
«Στην αρχή, όταν ο κόσμος μου έλεγε πως στην τηλεόραση με αποκαλούσαν ήρωα, ξαφνιάστηκα. Δεν θεώρησα ποτέ πως ήμουν (σ.σ. ήρωας). Απλά έκανα τη δουλειά μου. Κυριολεκτικά», έλεγε ο Pertrov.
Διαβάστε επίσης: Τρεις φορές που φτάσαμε στο χείλος του πυρηνικού ολέθρου: Ιστορίες του Ψυχρού Πολέμου
Πηγές: BBC, Russia Today