Όταν υπάρχουν σοβαρές διπλωματικές διενέξεις μεταξύ ισχυρών χωρών, εκτός από τις προσκηνιακές και προβεβλημένες διαμάχες (ή και απώλειες) πάντα υπάρχουν και εκείνες που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να τις φανταστούμε. Όπως πχ η διαμάχη δύο χωρών για τα φιστίκια (και συγκεκριμένα αυτά που στην Ελλάδα συνήθως αποκαλούμε ως φιστίκια Αιγίνης). Το γνωστό δηλαδή διεθνώς pistachio.
Το εμπόριο του αγαπημένου σε πολλούς ξηρού καρπού, που ανέρχεται διεθνώς σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, δοκιμάζεται σοβαρά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της έντασης στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν. Αυτό τη στιγμή που η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνει αφού ο συγκεκριμένος ξηρός καρπός φαίνεται πως είναι εξαιρετικά δημοφιλής.
Οι ΗΠΑ και το Ιράν κυριαρχούν στο παγκόσμιο εμπόριο φιστικιών - ελέγχοντας συνολικά το 70% με 80% της ετήσιας παραγωγής την τελευταία δεκαετία.
Τα τελευταία σαράντα χρόνια, οι καλλιεργητές φιστικιών στο Ιράν δέχθηκαν ισχυρές πιέσεις εξαιτίας των κυρώσεων, των δασμών αλλά και γενικότερων περιορισμών πρόσβασης, όπως τονίζει το BBC, σε διεθνή χρηματοπιστωτικά εργαλεία.
Τα φιστίκια αν και δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στο Ιράν οι περιορισμοί στην πρόσβασης στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα έκαναν εξαιρετικά δύσκολη την εξαγωγή τους.
Όλα αυτά άλλαξαν το 2016 μετά συμφωνία Ουάσινγκτον – Τεχεράνης για το πυρηνικό πρόγραμμα
του Ιράν αφού υπήρξε χαλάρωση των κυρώσεων. Έτσι εκτός από το ιρανικό πετρέλαιο που άρχισε να διοχετεύεται ξανά σε ξένες αγορές, ξεκίνησε και η μαζική εξαγωγή φιστικιών.
«Πόλεμος» δεκαετιών για το καλύτερο φιστίκι
Η παραγωγή φιστικιών στο Ιράν πηγαίνει χιλιάδες χρόνια πίσω σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που ξεκίνησαν την καλλιέργεια τη δεκαετία του τη δεκαετία του1930 και μάλιστα με τους περσικούς σπόρους. Μετά το 1979 και την ομηρία Αμερικανών στην Τεχεράνη, την διακοπή των σχέσεων και την επιβολή κυρώσεων, σημειώθηκε έκρηξη στην παραγωγή φιστικιών. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, ακόμη και σε χώρες όπου τα ιρανικά φιστίκια ήταν...ευπρόσδεκτα, οι κυρώσεις σε βάρος εταιρειών που τα εμπορεύονταν, κατέστησαν σχεδόν αδύνατη την πρόσβαση σε διεθνή χρηματοδότηση και έτσι οι επιχειρήσεις του κλάδου στο Ιράν δεν μπόρεσαν να αναπτυχθούν.
Εκείνη την περίοδο, η αντίστοιχη αμερικανική αγορά επεκτάθηκε- κυρίως με έδρα την Καλιφόρνια. Αλλά το 2014 ο ζεστός και ξηρός καιρός στις ανατολικές αμερικανικές πολιτείες κατέστρεψε σχεδόν τη μισή παραγωγή και μείωσε αναλόγως τα κέρδη.
Διεθνώς, οι τιμές των φιστικιών ανέβηκαν αλλά για τους Ιρανούς καλλιεργητές ήταν μια μεγάλη ευκαιρία.
Σημειώνεται πως η τιμή των φιστικιών βρίσκεται σε διαρκή ανοδική πορεία από το 2002 κάτι που αποδίδεται στην ευρεία ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητες του ξηρού καρπού και στη διεθνή τάση για υγιή σνακ, όπως εξηγεί ο Richard Matoian, εκτελεστικός διευθυντής των Αμερικανών Καλλιεργητών Φιστικιών.
Όταν οι Κινέζοι αγάπησαν το φιστίκι
Η αυξημένη ζήτηση μάλιστα στην Κίνα συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη του τομέα αφού την περίοδο 2008-2013 οι εξαγωγές αμερικανικών φιστικιών στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 146%. Αλλά η ξηρασία του 2014 εκτίναξε την τιμή.
Αντιθέτως, η ίδια χρονιά ήταν πολύ καλή για τους παραγωγούς στο Ιράν και κατάφεραν να εισχωρήσουν δυναμικά σε τεράστιες αγορές όπως η κινεζική όπου κυριαρχούσαν οι ΗΠΑ.
Το 2016 όμως η παραγωγή στις ΗΠΑ ανέκαμψε και οι τιμές διορθώθηκαν. Και πάλι όμως σύμφωνα με τον κ.Μatoian το Ιράν διατηρεί το πλεονέκτημα της χαμηλότερου κόστους μεταφοράς του προϊόντος, κυρίως σε μια αγορά όπως η Κίνα.
Επίσης το Ιράν επιμένει πως το δικό του φιστίκι έχει καλύτερη γεύση. Αλλά ακόμη και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίσει την επιβολή δασμού ύψους ύψους 241% στο ιρανικό φιστίκι (που σημαίνει πως και χωρίς τις κυρώσεις οι ΗΠΑ δεν κάνουν πίσω στη μάχη του φιστικιού).
Η νέα απειλή για το ιρανικό φιστίκι φέρει το όνομα του Τραμπ
Σε κάθε περίπτωση στο διεθνές εμπόριο φιστικιού οι ΗΠΑ και το Ιράν είναι οι δύο μεγαλύτερη, αδιαμφισβήτητοι παίχτες και κανένας από τους δύο δεν φαίνεται διατεθειμένος να κάνει πίσω στην προσπάθεια του να γίνει απόλυτος κυρίαρχος.
Η πρόοδος όμως μου έχει συντελεστεί, και σε ό,τι αφορά τα φιστίκια, απειλείται καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ όπως γνωρίζουμε έχει χαρακτηρίζει την συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν ως τη χειρότερη που έχει γίνει, κατηγορώντας τον προκάτοχό του Μπαράκ Ομπάμα. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες μάλιστα κάλεσε το Κογκρέσο να αξιολογήσει εκ νέου τη συμφωνία και να αποφασίσει εάν πιστεύει πως το Ιράν ενεργεί σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας και φυσικά εάν οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεχίσουν να την τηρούν ή να την ακυρώσουν.
Για τους παραγωγούς και εμπόρους φιστικιών στο Ιράν, μια κατάρρευση της συμφωνίας και η συνακόλουθη επιστροφή των κυρώσεων θα σημαίνει έναν νέο γύρο «αθέμιτου και άνισου ανταγωνισμού» όπως λέει ο Hojat Hassani Sadi, αναπληρωτής διευθυντής της Ιρανικής Ένωσης Φιστικιών.
Πηγή: ΒΒC