Ή αλλιώς, the false sense of entitlement.
(σ.σ. Προσωπικά προτιμώ τον αγγλικό όρο. Είναι ίσως από τις φορές που η αγγλική γλώσσα εκφράζει ακριβέστερα το νόημα αυτού για το οποίο θα μιλήσω στη συνέχεια.)
Τι δικαιούμαστε λοιπόν;
Από την οικογένεια, τους φίλους, τις σχέσεις, τη δουλειά μας, την κοινωνία, την ίδια τη ζωή.
Τι δικαιούμαστε, ή - για να μεταφερθούμε κατευθείαν στην ουσία του προβλήματος - τι (πιστεύουμε ότι) αξίζουμε;
Το φαινόμενο μόνο σπάνιο δεν είναι στη δική μου γενιά - αυτή που μεγάλωσε τη «μαγική» (sic) δεκαετία του '80 - αν και δείχνει να εμφανίζεται ακόμη πιο έντονα στις γενιές που ακολούθησαν.
Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι δεν παίρνουμε αυτά που (πιστεύουμε ότι) αξίζουμε, ότι αδικούμαστε, ότι ζούμε και μεγαλώνουμε μέσα σε ένα περιβάλλον που συστηματικά αδιαφορεί για αυτό που (πιστεύουμε ότι) έχουμε να προσφέρουμε και (φαίνεται να) επιβραβεύει ανθρώπους που αξίζουν λιγότερο, τουλάχιστον με βάση τη δική μας κρίση.
Είναι όμως αυτή η αίσθηση εσφαλμένη; Αν ναι, γιατί μας έχει δημιουργηθεί; Αν όχι, που οφείλεται και γιατί συμβαίνουν τα όσα την τροφοδοτούν;
Η αλήθεια - όπως και στις περισσότερες περιπτώσεις - βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα των δύο αυτών άκρων. Και μπορεί να εξηγηθεί με βάση μία και μόνο έννοια: το αρχαιοελληνικό γνῶθι σαὐτόν.
Η αίσθηση του δικαιώματος, λοιπόν, είναι πράγματι εσφαλμένη για το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που την έχουν, διότι στην πραγματικότητα δεν αξίζουν ό,τι ή όσο πιστεύουν πως αξίζουν. Δεν έχουν αναπτυγμένο το γνῶθι σαὐτόν δηλαδή, είτε λόγω λόγω στρεβλής αντίληψης των δικών τους χαρακτηριστικών, είτε λόγω αδυναμίας αναγνώρισης των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντός μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται/εργάζονται/ζουν.
Και αυτό ενισχύεται:
(α) από την υπερπροστατευτικότητα του περιβάλλοντος πολλών ανθρώπων έως σχετικά μεγάλη ηλικία, και
(β) από τα παραδείγματα κακών συμπεριφορών, αδικίας ή αναξιοκρατίας που υπήρχαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν σε κάθε κοινωνικό ή άλλο σύνολο (προφανώς, βέβαια, σε διαφορετική έκταση και ένταση).
Είναι εύκολο (και ιδιαίτερα βολικό) για κάποιον που δεν έχει αναπτυγμένο το γνῶθι σαὐτόν, να «προβάλλει» επάνω του το δικαιολογημένο sense of entitlement (για να περάσουμε στα αγγλικά) ανθρώπων με καλύτερα/ποιοτικότερα χαρακτηριστικά από τον ίδιο, οι οποίοι μπορεί να τα έχουν καταφέρει ή μπορεί και να έχουν αδικηθεί.
Η «παγίδα» στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι η ύπαρξη κάποιων - κατ'ελάχιστον - κοινών χαρακτηριστικών μεταξύ των δύο πλευρών, η οποία δίνει την εσφαλμένη αίσθηση ότι τα δικαιώματα των μεν (θα πρέπει να) επεκτείνονται αυτόματα και στους δε.
Και αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη του false sense of entitlement ενός συνόλου με βάση τις ικανότητες ή τα επιτεύγματα μιας μειοψηφίας, κάτι το οποίο εκφράζεται με την προβολή απαιτήσεων/αξιώσεων που υπερβαίνουν κατά πολύ την αξία αυτού του συνόλου.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά και σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Από τα κακομαθημένα παιδιά, στους χωρίς τρόπους ενήλικες, στους κακούς φίλους/συντρόφους, στις στρατιές από πτυχιούχους (ή «άξιους σπουδα-γ-μένους νέους» λαϊκιστί στα ελληνικά), στους κακούς και ανεύθυνους επαγγελματίες, έως τους ανεπαρκείς πολίτες και τους διεφθαρμένους πολιτικούς.
Τo false sense of entitlement του συνόλου έχει φέρει σταδιακά την ισοπέδωση κάθε έννοιας λογικής και αξιοκρατίας, από τις μικρότερες έως τις μεγαλύτερες κοινωνικές δομές, και έχει οδηγήσει τελικά κανένας να μη μπορεί να απολαμβάνει τα δικαιώματα που του αναλογούν.
Το γνῶθι σαὐτόν είναι διαχρονικά μία από τις μεγαλύτερες πνευματικές προκλήσεις του ανθρώπου, ωστόσο - ακόμα και αν στο παρελθόν μπορούσαμε να το βάλουμε σε δεύτερη μοίρα - στη σημερινή εποχή είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε να μην καταλήξουμε μια κοινωνία μνησίκακων και δυστυχισμένων ανθρώπων.
Αναδημοσίευση από το blog Mind Pieces