Ο Πρόεδρος Ομπάμα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ καταβάλλουν μία «πρωτοφανή προσπάθεια» για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Τόνισε, επίσης, ότι «καμία άλλη πρόκληση δεν αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον της ανθρωπότητας και τις μελλοντικές γενιές». Συνεπώς, η κυβέρνησή του σχεδιάζει να μειώσει τη ρύπανση από λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής σε ολόκληρη την χώρα. Ωστόσο, το σχέδιό του Ομπάμα δεν σχετίζεται μόνο με την πρόληψη των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα υγείας, η προβλεπόμενη μείωση των εκπομπών άνθρακα θα αποτρέψει ενεργά 3.600 πρόωρους θανάτους, θα οδηγήσει σε 90.000 λιγότερα κρούσματα παιδικού άσθματος και θα αποτρέψει 300.000 χαμένες εργάσιμες και σχολικές ημέρες.
Ενέργειες σαν κι αυτές, ωστόσο, δεν θα δώσουν λύσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Μυανμάρ, που τις τελευταίες εβδομάδες δοκιμάζεται σκληρά από τις χειρότερες πλημμύρες εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, από τα μέσα Ιουλίου, περισσότερο από 1 εκατ. άνθρωποι έχουν «πληγεί σοβαρά» από τις πλημμύρες, οι οποίες έχουν γυρίσει την χώρα πολλά χρόνια πίσω. «Ποτέ δεν έχω βιώσει μια τόσο τρομερή πλημμύρα στη ζωή μου», δήλωσε στο Reuters ο Thein Tun, ένας 57χρονος συνταξιούχος δάσκαλος στην δυτική Πολιτεία Rakhine, μία από τις περισσότερο πληγείσες περιοχές στην οποία δεν έχει φτάσει ακόμη η ανθρωπιστική βοήθεια.
Την ίδια στιγμή, άλλες περιοχές της Κεντρικής Ασίας αντιμετωπίζουν σήμερα ένα από τα πιο καυτά κύματα καύσωνα που έχουν καταγραφεί ποτέ. Ως αποτέλεσμα των υψηλών θερμοκρασιών, που ξεπέρασαν τους 46 βαθμούς Κελσίου την περασμένη εβδομάδα, το Ιράκ αναγκάστηκε να κηρύξει τετραήμερη εθνική αργία. Εν τω μεταξύ, η θερμοκρασία στο γειτονικό Ιράν άγγιζε κι εκεί τους 47 βαθμούς. Όλα αυτά συμβαίνουν στον απόηχο του καύσωνα που στοίχισε περισσότερες από 2.000 ζωές στην Ινδία και το Πακιστάν από τις αρχές της χρονιάς.
Η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει μόνο τους κατοίκους περιοχών που ήδη πλήττονται από ακραία καιρικά φαινόμενα. Αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα για την αντιμετώπισή της, οι επιπτώσεις της αναμένεται να επηρεάσουν κάθε πτυχή της ζωής μας. Όπως ανέφερε ο αμερικανός Πρόεδρος, «η κλιματική αλλαγή δεν είναι πρόβλημα της επόμενης γενιάς. Όχι πλέον». Γι' αυτό και συντάχθηκε με κορυφαίους επιστήμονες που βεβαιώνουν πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο του αιώνα για τη δημόσια υγεία.
Είναι πλέον εμφανές ότι ο κίνδυνος και τα ρίσκα είναι εξαιρετικά υψηλά, και εν δυνάμει καταστροφικά για την δημόσια υγεία. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής συνδέονται άμεσα με την απώλεια ζωών από ακραία καιρικά φαινόμενα, βλάπτουν όμως και τα οικοσυστήματα στα οποία βασίζεται η υγεία μας. Συμβάλλουν στην μόλυνση του αέρα, την μειωμένη απόδοση των καλλιεργειών και τον υποσιτισμό, απειλώντας παράλληλα την πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό.
Είναι, λοιπόν, σίγουρο ότι η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει κοινωνικές αλλαγές. Δεδομένης της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, προκαλώντας μαζικά κύματα μεταναστών. Αυτές οι ροές με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν συνωστισμούς, περαιτέρω πιέσεις στους περιορισμένους φυσικούς πόρους της γης και ενδεχομένως βίαιες συγκρούσεις. Τα δημογραφικά στοιχεία δείχνουν ότι οι ανθρώπινοι πληθυσμοί ήδη μεταναστεύουν σε περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.
Το τρέχον παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα -που δίνει έμφαση στα ορυκτά καύσιμα όμως ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο- έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Εκτός από την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, τα ορυκτά καύσιμα ήδη προκαλούν σοβαρά καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα, λόγω της κακής ποιότητας του αέρα που δημιουργείται από την καύση τους. Η μακροπρόθεσμη επίδραση τους στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη θα έχει ακόμη πιο εκτεταμένες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Κυρίως λόγω των απρόβλεπτων κρουσμάτων καύσωνα, τα οποία είναι ιδιαίτερα θανατηφόρα για τις ηλικίες άνω των 65 ετών.
Μονάδες μέτρησης όπως τα ppm εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι δύσκολο να κατανοηθούν από τους πολίτες. Όμως η αύξηση των κρουσμάτων άσθματος, ή ο παιδικός υποσιτισμός είναι απτά προβλήματα υγείας τα οποία δίνουν στον κόσμο να καταλάβει την σοβαρότητα του προβλήματος. Δεν ξαφνιάζει, άρα, το γεγονός ότι πολλοί αντιλαμβάνονται ήδη την κλιματική αλλαγή ως απειλή, αν και υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση από χώρα σε χώρα. Πάνω από το 70% του πληθυσμού στη Βραζιλία, τη Νότια Κορέα και την Ελλάδα κατανοούν την απειλή, σε σύγκριση με το 40% στις ΗΠΑ ή στην Κίνα.
Ανεξάρτητα από το εάν θα ανταποκριθούμε στην αλλαγή του κλίματος, το να μετατρέψουμε την απειλή που ενέχει σε ευκαιρία δεν είναι πλέον θέμα επιστημονικών αποδείξεων ή τεχνολογικών ικανοτήτων. Πλέον είναι, αποκλειστικά, θέμα πολιτικής βούλησης και δέσμευσης για δράση. Διάφοροι κλάδοι, πρωτίστως ο ιατρικός, καλούνται να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στην προώθηση αυτής της μετάβασης προς μία νέα οικονομία που είναι πιο φιλική προς το κλίμα. Από την πλευρά τους, οι κυβερνήσεις οφείλουν να είναι ενημερωμένες για τους κινδύνους και να προωθήσουν πολιτικές για την κλιματική αλλαγή που προασπίζουν τη δημόσια υγεία.
Στη μεταβατική περίοδο που βιώνει η Ελλάδα, όλοι μας οφείλουμε να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός υγιέστερου μέλλοντος. Αν λάβουμε υπ' όψη ότι η ενδεχόμενη αδράνεια μπορεί να έχει ακόμη πιο καταστροφικές επιπτώσεις στην οικονομία, η ανάληψη δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσε να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ευκαιρία αυτής της κρίσης.