Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες ανακοίνωσαν σήμερα (5/4) ότι περί τα τέλη Φεβρουαρίου 2017 συνέλαβαν στην Δυτική Όχθη έναν 23χρονο Παλαιστίνιο, που είχε στρατολογηθεί από την οργάνωση Χαμάς προκειμένου να συντονίσει και να στρατολογήσει άλλους συνομηλίκους του με σκοπό να διαπράξουν τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ. Πρόκειται για τον Μάλεκ Ναζάρ Γιούσεφ Καζμάρ από την πόλη Καλκίλια της Δυτικής Όχθης, ο οποίος τα δύο τελευταία χρόνια κατοικούσε μόνιμα στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με τις ισραηλινές Αρχές ασφαλείας, ο Καζμάρ είχε στρατολογηθεί από στελέχη της Χαμάς που τον συνάντησαν στην Βόρειο Κύπρο πριν δύο χρόνια. Όπως ο ίδιος ο Καζμάρ παραδέχθηκε κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων, τον Ιανουάριο του 2016 μετέβη σε στρατόπεδο εκπαίδευσης στη Συρία μέσω Ιορδανίας, όπου και εξασκήθηκε στην κατασκευή εκρηκτικών υλών και στο συντονισμό ένοπλων επιθέσεων. Τον Ιανουάριο του 2017 συναντήθηκε με πυρήνες της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη, από τους οποίους έλαβε λεπτομερείς οδηγίες για να προβεί ένοπλες ενέργειες εντός του Ισραήλ. Οι οδηγίες αυτές του δόθηκαν σε ηλεκτρονική μορφή, σε κάρτα μνήμης ηλεκτρονικού υπολογιστή. Οι ισραηλινές Αρχές πέτυχαν την πρόσβαση στο περιεχόμενο της κάρτας μνήμης με ειδικό λογισμικό. Τον Φεβρουάριο του 2017 ο Καζμάρ επέστρεψε στο Ισραήλ και συνελήφθη από τις τοπικές Αρχές ασφαλείας. Στις 30 Μαρτίου 2017 εξεδόθη κατηγορητήριο εις βάρος του από το ισραηλινό στρατοδικείο της Σαμάρειας (Δυτική Όχθη) με βαρύτατες κατηγορίες, που προβλέπουν μέχρι και ισόβια κάθειρξη σε φυλακές υψίστης ασφαλείας.
Η ανακοίνωση αυτή - ασυνήθιστη για τα δεδομένα της χώρας - φέρνει για ακόμα μία φορά στο προσκήνιο τις αγαστές σχέσεις που καλλιέργησε την τελευταία επταετία η Τουρκία με την οργάνωση Χαμάς, με αφορμή το αιματηρό επεισόδιο του Μαβί Μάρμαρα τον Μάιο του 2010.
Ενόσω οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας περνούσαν βαθειά κρίση, η Χαμάς αξιοποίησε τη συγκυρία και άνοιξε Γραφείο Συμφερόντων στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα. Η λειτουργία επίσημης αντιπροσωπείας της Χαμάς στην Τουρκία αποτελεί ένα σημαντικό ανοικτό ζήτημα στις σχέσεις Άγκυρας-Ιερουσαλήμ, παρά το γεγονός ότι στην συμφωνία αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε υποσχεθεί ότι οι εκπρόσωποι της Χαμάς θα επιτηρούνται στενά από τις τοπικές αρχές ασφαλείας και ότι δεν θα ανεχθεί οποιαδήποτε τρομοκρατική δραστηριότητα εκ μέρους τους.
Έκτοτε, η ισραηλινή κυβέρνηση συστηματικά αποφεύγει να θέτει ψηλά στην ατζέντα της το θέμα της διατήρησης του Γραφείου Συμφερόντων της Χαμάς στην Τουρκία. Παράλληλα, οι Ισραηλινοί αποφεύγουν να σχολιάζουν το γεγονός της μεγάλης δημοτικότητας που χαίρει η Χαμάς στην τουρκική κοινή γνώμη. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, προκαλεί εντύπωση η σημερινή ανακοίνωση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες, εμμέσως πλην σαφώς, θέτουν υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα - και, αν μη τι άλλο, την βούληση- των τουρκικών διωκτικών αρχών να περιορίσουν τη δράση της Χαμάς τόσο εντός της Τουρκίας, όσο και στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο.
Μία άλλη, εξίσου σημαντική, πτυχή που αναδεικνύεται από τη σημερινή ανακοίνωση της σύλληψης του Καζμάρ, είναι η διασύνδεση των αρχών της «ΤΔΒΚ» με την Χαμάς. Από το επεισόδιο του Μαβί Μάρμαρα (σ.σ. Μάιος 2010) και εντεύθεν, η Άγκυρα τονίζει κατά καιρούς τον παραλληλισμό του αποκλεισμού που έχει επιβάλει το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας με το οικονομικό εμπάργκο κατά της «ΤΔΒΚ» εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας - η οποία σταθερά αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως την μόνη νόμιμη κρατική οντότητα στο νησί. Είναι χαρακτηριστικό ότι το καλοκαίρι του 2014, και ενόσω μαίνονταν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, κατά τους εορτασμούς της επετείου της εισβολής του 1974, η «ΤΔΒΚ» κήρυξε τριήμερο πένθος για τους Παλαιστινίους κατοίκους της Γάζας που έπεσαν θύματα των ισραηλινών βομβαρδισμών. Έτσι, πέρα από την συναισθηματική αξία που είχε τότε η συγκεκριμένη εκδήλωση αλληλεγγύης προς τον Παλαιστινιακό λαό, η είδηση ότι ο συλληφθείς πράκτορας της Χαμάς κατοικούσε μόνιμα τα τελευταία δύο χρόνια στην Κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο αναδεικνύει ακόμα μία ενδιαφέρουσα πτυχή του πλέγματος των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας.
Στην Ανατολική Μεσόγειο τις τελευταίες δεκαετίες έχουν παγιώσει την παρουσία τους τρεις διακριτές διοικητικές οντότητες, οι οποίες, αν και δεν αναγνωρίζονται επίσημα από την διεθνή κοινότητα, παρ' όλα αυτά είναι υπαρκτές και επηρεάζουν στο μέτρο που τους είναι δυνατόν τις περιφερειακές εξελίξεις: Η φιλοϊρανική οργάνωση Χεζμπολάχ ελέγχει στρατιωτικά και διοικητικά τον Νότιο Λίβανο, η οργάνωση Χαμάς ελέγχει τη Γάζα με πληθυσμό δύο εκατομμυρίων, και τέλος η «ΤΔΒΚ» που ασκεί εξουσία στην κατεχόμενη Βόρειο Κύπρο. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στον Νότιο Λίβανο και στη Γάζα, οι συνθήκες διαβίωσης στα Κατεχόμενα της Κύπρου παρέχουν στους κατοίκους της - ντόπιους και μη - μία επίφαση ομαλής νομιμότητας. Από την άλλη όμως, το γεγονός ότι η «ΤΔΒΚ» δεν αναγνωρίζεται από κανένα άλλο κράτος, εκ των πραγμάτων παρέχει ένα ιδιότυπο de facto «άσυλο» όχι μόνο σε παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίου, αλλά - όπως αποδεικνύεται - και σε μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων. Ένα τέτοιο de facto άσυλο φέρεται ότι έχαιρε επί δύο χρόνια ο Μάλεκ Ναζάρ Γιούσεφ Καζμάρ, με την μορφή της παροχής «νόμιμης άδειας παραμονής» εκ μέρους των αρχών της «ΤΔΒΚ». Μάλιστα, εάν γίνει πιστευτή η ανακοίνωση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, που υποστηρίζει ότι η στρατολόγηση του Καζμάρ έγινε από πυρήνες της Χαμάς που βρίσκονταν στην κατεχόμενη Βόρειο Κύπρο - τότε δεν αποκλείεται η σύλληψη αυτή να αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου.
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ, μέχρι τώρα τουλάχιστον, επιλέγει να μην απαιτεί από την Τουρκία να διακόψει τις σχέσεις της με την Χαμάς. Αυτή η ιδιότυπη αυτοσυγκράτηση εξηγείται από την ανάγκη συντονισμού για την πολυεπίπεδη αντιμετώπιση της συριακής κρίσης, την ύπαρξη σημαντικών αμοιβαίων οικονομικών συμφερόντων, αλλά και την ανάγκη ανταλλαγής πληροφοριών στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Ειδικά σε ό,τι αφορά τον τελευταίο τομέα, το Ισραήλ και η Τουρκία δεν διέκοψαν ποτέ τη συνεργασία τους καθ' όλη τη διάρκεια της διπλωματικής κρίσης (2010-2016).
Απόδειξη της συνεργασίας αυτής ήταν οι αλλεπάλληλες συλλήψεις δεκάδων ισραηλινών πολιτών αραβικής καταγωγής, που μετέβαιναν στην Τουρκία με τελικό προορισμό τη Συρία και τα στρατόπεδα εκπαίδευσης του ISIS. Είναι ενδεικτικό ότι, μόνο κατά τη διάρκεια του 2016, η Τουρκία είχε παραδώσει στις ισραηλινές αρχές ασφαλείας τουλάχιστον 35 ισραηλινούς πολίτες αραβικής καταγωγής που κατευθύνονταν προς τη Συρία, και τους οποίους Τούρκοι αστυνομικοί συνελάμβαναν αμέσως μετά τον έλεγχο διαβατηρίων στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης. Έτσι, το Ισραήλ, ζυγίζοντας την πολύτιμη συνδρομή των τουρκικών αρχών ασφαλείας στη σύλληψη πυρήνων του ISIS που προέρχονταν από τον αραβικό πληθυσμό που διαβιοί εντός της επικράτειάς του, αποφάσισε να «ανέχεται» τις συναισθηματικά φορτισμένες σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Χαμάς.
Ο αγωγός Eastmed, η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων Αναστασιάδη-Ακκιντζί και η δράση της Χαμάς στη κατεχόμενη Κύπρο
Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες αποφάσισαν να ανακοινώσουν τη σύλληψη του πράκτορα της Χαμάς με καθυστέρηση δύο μηνών (σ.σ. Ο Καζμάρ συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 2017). Εκτιμάται μάλιστα ότι η ανακοίνωση αυτή έγινε συνειδητά λίγα μόλις εικοσιτετράωρα μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας-Ιταλίας και ΕΕ για την κατασκευή του αγωγού Eastmed.
Όπως είχαμε επισημάνει σε πρόσφατη ανάλυση, το Ισραήλ αποζητούσε να αξιοποιήσει την ένταση που εδώ και μήνες καλλιεργείται μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης (και ιδιαίτερα μεταξύ Τουρκίας, Γερμανίας και Ολλανδίας). Έτι περαιτέρω, γενική είναι η εκτίμηση ότι όσο πλησιάζει η 16η Απριλίου - ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος στην Τουρκία για τις συνταγματικές εξουσίες του Προέδρου Ερντογάν- τόσο θα αυξάνεται η ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης. Οι Ισραηλινοί αναζητούσαν την ευκαιρία να απεμπλακούν από τυχόν τουρκικές πιέσεις και να προχωρήσουν σε συμφωνία με την ΕΕ, χωρίς την ανάγκη να συμπεριληφθεί και η Τουρκία στην δίοδο του ισραηλινού φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του ισραηλινού Υπουργού Ενέργειας, Γιουβάλ Στάινιτς, η επιδίωξη αυτή επετεύχθη προχθές (3/4), με την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας Ισραήλ-ΕΕ για τον αγωγό Eastmed, που παρακάμπτει την Τουρκία, και φέρνει το Ισραήλ πιο κοντά στην Ευρώπη - με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά όμως, ο κ. Στάινιτς φρόντισε ποικιλοτρόπως να καθησυχάσει την Τουρκία, διαμηνύοντας ότι δεν χάθηκε η προοπτική της κατασκευής και δεύτερου υποθαλάσσιου αγωγού, που θα μεταφέρει ισραηλινό φυσικό αέριο από την ισραηλινή ΑΟΖ στις ακτές της νότιας Τουρκίας.
Το Ισραήλ, έχοντας ήδη «δέσει» την εξαγωγή του φυσικού του αερίου προς τις αγορές της Ευρώπης, έχει πλέον τη δυνατότητα να συνομιλεί με την Τουρκία σε άλλη βάση. Προφανώς ήρθε πλέον η ώρα, το Ισραήλ να ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία να αναθεωρήσει τις σχέσεις της με την οργάνωση Χαμάς. Δεν αποκλείεται επίσης να θέσει επί τάπητος τον τρόπο που η Άγκυρα διαχειρίζεται επί πολλές δεκαετίες το ιδιότυπο «άσυλο» που παρέχει το κατοχικό καθεστώς στην Βόρεια Κύπρο σε ποικίλους ανθρώπους, στους οποίους συγκαταλέγονται και πυρήνες οργανώσεων - όπως εν προκειμένω της Χαμάς.
«Το Ισραήλ, έχοντας ήδη "δέσει" την εξαγωγή του φυσικού του αερίου προς τις αγορές της Ευρώπης, έχει πλέον τη δυνατότητα να συνομιλεί με την Τουρκία σε άλλη βάση».
Ενδεικτικό του κλίματος που επιχειρεί να διαμορφώσει το Ισραήλ στις διαπραγματεύσεις του με την Τουρκία για το φυσικό αέριο, είναι ότι η ανακοίνωση της Υπηρεσίας Γενικής Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ (Shabak) καταλήγει τονίζοντας με έμφαση ότι σε περιοχές που ελέγχονται από την Τουρκία, η Χαμάς δρα ευρέως και παντελώς ανενόχλητη.
Λαμβάνοντας υπ' όψιν τα ανωτέρω, αναμένεται με ενδιαφέρον να διαπιστωθεί έως ποίου σημείου μπορούν να φθάσουν τα όρια της ισραηλινής ανεκτικότητας όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Χαμάς. Παράλληλα όμως, αναμένεται με αντίστοιχο ενδιαφέρον με ποιόν τρόπο η Κυπριακή Δημοκρατία θα αξιοποιήσει την διασύνδεση της Χαμάς με την πολιτική ηγεσία της «ΤΔΒΚ», ενόψει της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων Αναστασιάδη-Ακκιντζί στις 11 Απριλίου 2017.