Οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν μερικές φορές για την υγεία τους και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Τι γίνεται όμως όταν κάποιο άτομο διακατέχεται συνεχώς από τη σκέψη ότι έχει προσβληθεί από κάποια ασθένεια; Όταν το παραμικρό σωματικό σύμπτωμα, όπως ένα σημάδι στο δέρμα, θεωρείται ένδειξη λευχαιμίας; Όταν ένας έκτακτος καρδιακός παλμός σηματοδοτεί ανακοπή και ένας ήπιος πονοκέφαλος μια βουλωμένη αρτηρία που θα σταματήσει την λειτουργία του εγκεφάλου;
Η νοσοφοβία εμφανίζεται το ίδιο συχνά και στα δύο φύλα και σε όλες τις ηλικίες. Στους περισσότερους , ωστόσο, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην πρώιμη ηλικία των 20-30 ετών και το ποσοστό συχνότητας εμφάνισης είναι περίπου το 1-5 % του γενικού πληθυσμού, ανάλογα με τη χώρα.
Αιτίες
Μια πιθανή αιτία της νοσοφοβίας υποστηρίζεται πως είναι η σχέση με τους γονείς και η έλλειψη αγάπης που ενδέχεται να προέρχεται από εκείνους. Το υπερβολικό ενδιαφέρον ενός ατόμου για την υγεία του πιθανόν να συνδέεται με μία προσπάθεια ισοστάθμισης της αδιαφορίας που έχει βιώσει από τους γονείς του.
Πολλά άτομα, επίσης, με έντονο φόβο νόσησης αναφέρουν ότι το να είναι κάποιος άρρωστος δείχνει έλλειψη δύναμης και έχουν την παγιωμένη πεποίθηση πως πρέπει να αντιμετωπίζουν με σθένος όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν στην καθημερινότητά τους.
Επομένως, δημιουργείται φόβος, που οδηγεί σε αποφυγή οποιασδήποτε αρνητικής κατάστασης προκύπτει. Κουκουλώνουν με λίγα λόγια το γεγονός και προχωρούν μπροστά. Όμως εκείνο που συμβαίνει ως αποτέλεσμα είναι πως το δυσάρεστο συναίσθημα ή η κατάσταση την οποία το άτομο καταπιέζει και δεν εκφράζει με λόγια, αυθαίρετα εκφράζεται μέσω του σώματός του, με αποτέλεσμα να ασχολείται επίμονα με αυτό.
Μια άλλη αιτία που υποστηρίζεται πως δημιουργεί νοσοφοβία είναι μια έντονης μορφής συναισθηματική κρίση, όπως π.χ. θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή του ατόμου, όπως η αρχή μιας νέας επιχείρησης, ένας γάμος ή η γέννηση ενός παιδιού.
Επίσης, κάποιο τραυματικό γεγονός που είχε συμβεί στο άτομο στην πρώιμη παιδική ηλικία ή οικογενειακό ιστορικό από υπερπροστατευτικούς γονείς με έντονη ανησυχία γύρω από θέματα υγείας.
Σ' ένα άλλο επίπεδο ανάλυσης είναι πιθανόν τα σωματικά συμπτώματα να ήταν ένα μέσο συναισθηματικής σύνδεσης του παιδιού με τη μητέρα. Μέσω μιας ασθένειας επομένως ή ενός συνεχούς φόβου, το ενήλικο πλέον παιδί, επιζητά την προσοχή από τους οικείους του.
Στα χρόνια της προσωπικής μου εμπειρίας, έχω διαπιστώσει πως η νοσοφοβία είναι η κατάληξη μιας αρνητικής σκέψης που διαρκεί πολλά χρόνια. Το άτομο με νοσοφοβία, ανησυχεί υπερβολικά στο ενδεχόμενο να αρρωστήσει σοβαρά και αναζητά συνεχώς στο σώμα του ενδείξεις της υποτιθέμενης αρρώστιας. Διακατέχεται από τον έντονο φόβο και τη σιγουριά ότι πάσχει από κάποια σοβαρή πάθηση και μεγαλοποιεί στο μυαλό του το οποιοδήποτε σωματικό σύμπτωμα.
Τις περισσότερες φορές, επισκέπτεται πολλούς γιατρούς οι οποίοι ενώ το βεβαιώνουν πως δεν πάσχει από κάποια ασθένεια, εκείνο πιστεύει πως ο γιατρός δεν έκανε σωστά τη δουλειά του, πως κάτι του ξέφυγε και συνήθως αντιστέκεται στην προτροπή του να δει έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Τότε είναι που επισκέπτεται έναν άλλο γιατρό, με την ελπίδα πως εκείνος θα δει αυτό που παρέλειψε να δει ο προηγούμενος.
Δυστυχώς όλο αυτό το συσσωρευμένο άγχος δημιουργεί ψυχολογική πίεση η οποία εκφράζεται με ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, ναυτία, ταχυπαλμία, δύσπνοια, γαστρεντερικά προβλήματα κλπ. Οι σωματικές αυτές ενοχλήσεις προκαλούν πρόσθετο άγχος, με αποτέλεσμα να συντηρείται η ανησυχία και να επιδεινώνονται τα σωματικά συμπτώματα.
Και όλο αυτό οδηγεί σ' έναν φαύλο κύκλο: Όσο το άτομο εμφανίζει σωματικές ενοχλήσεις, τόσο προσφεύγει σε ιατρικές εξετάσεις και γιατρούς και όσο δεν του βρίσκουν κάτι, τόσο ξαναψάχνεται και αυτό δεν σταματάει ποτέ.
Θεραπεία
Το ελπιδοφόρο είναι πως υπάρχει θεραπεία, μέσω της οποίας καταπολεμάται και θεραπεύεται αυτή η συνεχής αγωνία που έχει το άτομο για την υγεία του.
Ξεκινάμε αποκλείοντας το ενδεχόμενο οργανικής υπόστασης των συμπτωμάτων και έπειτα, βοηθάμε το άτομο να συνειδητοποιήσει πως το πρόβλημά του δεν βρίσκεται στο σώμα του αλλά στην ψυχή του, και πως έχει να κάνει με τα διάφορα συναισθήματά που δυσκολεύεται να κατανοήσει και να διαχειρισθεί και τα οποία σωματοποιούνται υποσυνείδητα από τον ψυχισμό του και μετατρέπονται σε κάτι πιο συγκεκριμένο και πιο εύκολα διαχειρίσιμο, όπως ένας πονοκέφαλος.
Έπειτα το βοηθάμε να αναγνωρίσει τις πεποιθήσεις, οι οποίες δημιουργούν τα συμπτώματα. Π.χ. «μέσα από το άγχος της υγείας μου, μαθαίνω να είμαι πιο προσεκτικός» και έπειτα να τις αλλάξει.
Μετά εκπαιδεύεται σ' έναν εναλλακτικό τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης των καθημερινών καταστάσεων. Μέσα από την αλλαγή των αρνητικών σκέψεων σε θετικές, το άτομο μαθαίνει να δημιουργεί υγιείς ερμηνείες για τα σωματικά συμπτώματα π.χ. η ταχυκαρδία συνδέεται με μια φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού σε συγκεκριμένη κατάσταση και όχι αυτόματα με τον κίνδυνο εμφράγματος.
Ταυτόχρονα μαθαίνει να αναγνωρίζει και να κατανοεί πότε ξεκίνησε το σύμπτωμα και τι συνέβαινε τότε, με αποτέλεσμα να αρχίσει να μαθαίνει και να κατανοεί τον εαυτό του. Τι το ενοχλεί, τι το στρεσάρει, τι το πιέζει και ανάλογα να διαφοροποιεί την συμπεριφορά και τα όρια του, ώστε να αποφεύγει τέτοιες καταστάσεις.
Συνήθως, αν ψάξουμε λίγο βαθύτερα στις σκέψεις του, θα δούμε πως του λείπει η αυτοπεποίθηση, το θάρρος και η θετική σκέψη για τη ζωή. Πως οι σκέψεις του, όπως και οι ερμηνείες που δημιουργεί από κάθε ερέθισμα που παίρνει, είναι κυρίως αρνητικές.
Επομένως, η γνώση του εαυτού του και η θετική σκέψη είναι η κατάλληλη θεραπεία που απομακρύνει την νοσοφοβία και βοηθά το άτομο να ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή, όπως αξίζει στον καθέναν από εμάς!