Η νίκη του Εμμανουέλ Μακρόν στον πρώτο γύρο των Γαλλικών προεδρικών εκλογών χαιρετίστηκε από τα ευρωπαϊκά κράτη με ανακούφιση. Αποτέλεσε άλλη μία νίκη της αστικής φιλελεύθερης δημοκρατίας εναντίον του ακροδεξιού νέφους, που απειλεί να καλύψει την ήπειρο.
Στην περίπτωση της Γαλλίας η σημασία αυτής της νίκης μεγιστοποιείται. Τόσο το Εθνικό Μέτωπο ως κόμμα, όσο και η Μαρίν Λεπέν ως πολιτικό πρόσωπο δεν αποτελούν σημεία των καιρών. Ανεξάρτητα από την ιστορική πορεία του κόμματος αυτού και τα υψηλά εκλογικά ποσοστά που συγκέντρωσε υπό την ηγεσία του πατρός Λεπέν, υπό την ηγεσία της Μαρίν συνεχίζει μία σταθερά ανοδική πορεία. Παρά τις ακραίες και αντιευρωπαϊκές του θέσεις έχει καταφέρει να συσπειρώσει στους κόλπους του ένα μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων. Η προφανής εξήγηση θα μπορούσε να βρεθεί στον αυξανόμενο τρομοκρατικό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Γαλλία ή στο προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα, το οποίο βρίσκεται σε έξαρση στα βόρεια της χώρας.
Ωστόσο τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Αδιαμφισβήτητα τα προαναφερόμενα δύο μεγάλα προβλήματα προώθησαν τις εθνικιστικές και ξενοφοβικές θέσεις του Εθνικού Μετώπου. Παρόλα αυτά η ανάδειξή του σε υπολογίσιμη πολιτική δύναμη, η οποία διεκδικεί επί ίσοις όροις την εξουσία θεμελιώνεται και σε έναν άλλο παράγοντα. Τη συστηματική πολιτική προσπάθεια που κατέβαλε από την αυγή της προεδρίας Ολάντ. Παρατηρώντας την πενταετία 2012-2017, γίνεται αντιληπτή η συνεχής και κριτική παρουσία της Μαρίν Λεπέν απέναντι στις κυβερνητικές πολιτικές. Είτε σε εθνικό, είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Εθνικό Μέτωπο προέβαλε τις θέσεις του με κάποια σχετική συνέπεια. Το γεγονός αυτό προσέδωσε μία αίσθηση σταθερής παρουσίας απέναντι στο γαλλικό λαό.
Από την άλλη πλευρά εμφανίζεται ο Εμμανουέλ Μακρόν. Νέος, εμφανίσιμος έρχεται να φέρει φρέσκο αέρα στη γαλλική πολιτική σκηνή. Σε πολιτικό επίπεδο προβάλλεται ως πρεσβευτής των φιλελεύθερων αξιών. Αν και στην κυβέρνηση Ολάντ ανέλαβε το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο της Οικονομίας, γρήγορα διαφώνησε με την πολιτική του Γάλλου προέδρου και αποχώρησε. Η κίνηση αυτή πρόσθεσε αναμφισβήτητα περισσότερα βέλη στη φαρέτρα του. Ενισχύοντας την ήδη ειδυλλιακή του εικόνα ο Μακρόν παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με στόχο την επανεκκίνηση της γαλλικής οικονομίας. Οι προτάσεις χαιρετήθηκαν με ενθουσιασμό και χαρακτηρίστηκαν από κορυφαίους Γάλλους οικονομολόγους ως το «Γαλλικό New Deal». Άλλωστε το βιογραφικό του είναι ιδιαίτερα κολακευτικό. Έχοντας εργαστεί επί χρόνια σε κορυφαίους τραπεζικούς και επενδυτικούς ομίλους κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο του «Μότσαρτ της Οικονομίας».
Ο Μακρόν σηματοδοτεί την ανανέωση σε πολιτικό προσωπικό που έχει ανάγκη η ευρωπαϊκή σκηνή. Θα συμπαρασύρει άραγε και τις υπόλοιπες σημαίνουσες δυνάμεις;
Στο σημείο αυτό χρήσιμη θα ήταν μία παρατήρηση. Η εκτόξευση του Μακρόν και η σταθερά ανοδική πορεία της Λεπέν, εκτός από τα διαμετρικά αντίθετα πολιτικά ή κοινωνικά τους αίτια, φέρουν μία κοινή συνισταμένη. Την αποτυχία των παραδοσιακών γαλλικών πολιτικών δυνάμεων και την κατάρρευση του ισχύοντος πολιτικού σκηνικού της χώρας. Τόσο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ήδη από την προεδρία Σαρκοζί, όσο και το Σοσιαλιστικό εξαιτίας της προεδρίας Ολάντ γνώρισαν την αποξένωση από τους οπαδούς τους. Η στασιμότητα της γαλλικής οικονομίας, η οποία ξεκίνησε επί Σαρκοζί και η αποτυχία του Ολάντ να διαχειριστεί την κατάσταση εξέθρεψαν στους Γάλλους συναισθήματα οργής και απογοήτευσης για τις πολιτικές δυνάμεις που κυβερνούν τη χώρα από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και έπειτα.
Ιδιαίτερα δε επί προεδρίας Ολάντ, όχι μόνο η πολιτική που υιοθετήθηκε ήρθε σε πλήρη αντίθεση με την προεκλογικά υπεσχημένη, οδηγώντας την οικονομία σε πλήρη ασφυξία, αλλά αποδυνάμωσε τη χώρα και σε διεθνές επίπεδο. Στους κόλπους της Ε.Ε η γαλλική διπλωματία ακολούθησε πλήρως τις γερμανικές θέσεις, χωρίς να καταφέρει να αφήσει το στίγμα της. Ακόμα και στα κρίσιμα διεθνή ζητήματα (βλέπε Αραβική Άνοιξη), οι γαλλικές κυβερνήσεις δε μπόρεσαν να διαδραματίσουν το ρόλο της Μεγάλης Δύναμης, υποκύπτοντας σε αποφάσεις άλλων ή ακολουθώντας πολιτικές με τις οποίες δεν ήταν σύμφωνες. Για τους ιδιαίτερα περήφανους Γάλλους, οι οποίοι βλέπουν τη χώρα τους ως το φάρο της σύγχρονης αστικής δημοκρατίας, η ηττοπαθής αυτή διαχείριση αποτέλεσε καίριο πλήγμα.
Με τη χώρα λοιπόν να αντιμετωπίζει άμεσους οικονομικούς κινδύνους και με το διεθνές της κύρος να έχει πληγεί, η προεδρία Μακρόν έχει να αντιμετωπίσει πολλές και κρίσιμες προκλήσεις. Αν και η επιτυχία των οικονομικών του μεταρρυθμίσεων είναι η ικανή να τον γράψει με χρυσά γράμματα στη γαλλική πολιτική ιστορία, η εξωτερική του πολιτική αποτελεί ένα ομιχλώδες σημείο του προγράμματός του. Παρόλο που προσδιορίζεται ως ευρωπαϊστής, δεν έχει διασαφηνίσει τον τρόπο με τον οποίο θα βγάλει τη Γαλλία από το ρόλο του συνοδηγού της Ε.Ε και θα της προσδώσει το χαρακτήρα του ηγέτη.
Πώς θα μπορέσει ο πολλά υποσχόμενος Μακρόν να ανατρέψει την ισχύουσα τάξη πραγμάτων στην Ένωση; Τη στιγμή μάλιστα που η Ε.Ε βάλλεται ακόμα από την οικονομική κρίση, με τα κράτη-μέλη της διαιρεμένα και αναποφάσιστα σχετικά με τη μελλοντική μορφή και ρόλο του οργανισμού. Έχει τα μέσα να ανατρέψει την τάση επιστροφής στο εθνικό κράτος έναντι των συλλογικών θεσμών; Σε όλα αυτά συνυπολογίζεται και η διαδικασία του Brexit, στην οποία η Γαλλία επιθυμεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ποια θα είναι η θέση της κυβέρνησης Μακρόν απέναντι στο Συριακό Εμφύλιο, τα γεγονότα της Λιβύης και την τρομοκρατία παραμένει ακόμα ένα αναπάντητο ερώτημα. Τα ζητήματα αυτά έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε μία χώρα με ισχυρό το μουσουλμανικό στοιχείο.
Σε κάθε περίπτωση η εκλογή Μακρόν προκαλεί ένα ισχυρό αίσθημα προσμονής. Είναι (σχεδόν) βέβαιο πως κανένας από τους εταίρους της Γαλλίας, εντός ή εκτός Ένωσης, δε θα ήθελε για συνομιλητή του τη Μαρίν Λεπέν. Η προεδρία Μακρόν ίσως αποτελεί την τελευταία ευκαιρία επιστροφής της χώρας στο προσκήνιο. Οι προσδοκίες είναι μεγάλες από έναν άνθρωπο που γνωρίζει την οικονομική επιστήμη σε βάθος. Ωστόσο ο ρόλος της Γαλλίας ως Μεγάλη Δύναμη υποχρεώνει την κάθε κυβέρνηση να αναλαμβάνει διεθνή δράση. Σε ποιο βαθμό είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τις συνεχείς μεταβολές στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής και αν φέρει μία εναλλακτική ικανή να ανυψώσει το καταρρακωμένο κύρος της χώρας είναι ερωτήματα που θα παρακολουθούνται με ενδιαφέρον.
Υ.Γ: Ο Μακρόν σηματοδοτεί την ανανέωση σε πολιτικό προσωπικό που έχει ανάγκη η ευρωπαϊκή σκηνή. Θα συμπαρασύρει άραγε και τις υπόλοιπες σημαίνουσες δυνάμεις;