Συνηθίζω να ξεκινάω μία ομιλία με την έννοια της συνεννόησης ως μία πολύ σημαντική συνθήκη, δυστυχώς όταν προηγούνται πολιτικοί και τους ακούω, αναγκάζομαι να την αφαιρέσω, γιατί μία κακή διαπίστωση είναι, ότι ακόμη και σήμερα, ακόμη και στα πράγματα που συμφωνούμε, αδυνατούμε να συνεννοηθούμε. Είμαι λίγο πιο αισιόδοξος για το επιχειρηματικό κομμάτι, γενικά η συνεννόηση δεν αποτελεί κύριο βασικό χαρακτηριστικό του ελληνικού λαού διαχρονικά. Βλέπω όμως μία αλλαγή αυτής της τάσης στο κομμάτι των επιχειρηματιών. Το κομμάτι της συνεννόησης μεταξύ τους, ειδικά μέσα στα χρόνια της κρίσης, έχει αρχίσει και αυξάνεται κι αυτό καθιστά τα πράγματα πιο αισιόδοξα.
Μιλάμε διαρκώς γι' αυτό το νέο μοντέλο εξωστρέφειας επιχειρηματικά. Αυτό το νέο μοντέλο δεν είναι απλώς σχήμα λόγου, αλλά αποτελεί ένα πεδίο εφαρμογής, το οποίο κάνουν πράξη με το παράδειγμά τους με τις επιχειρήσεις, εκείνες που κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανές και να μεγαλώσουν μέσα στα δύσκολα και συμπυκνωμένα χρόνια της κρίσης. Αυτά τα πρόσωπα, αυτοί οι επιχειρηματίες είναι οι πραγματικοί ηγέτες του ελληνικού επιχειρείν και είναι εκείνοι, που θα πρέπει να ηγηθούν της προσπάθειας ανασυγκρότησης αυτού του τόπου. Κι ο λόγος είναι, ότι κομίζουν όχι απλά το επιτυχημένο τους παράδειγμα, αλλά κυρίως μία νέα λογική, μία νέα κουλτούρα, που θα πρέπει να διέπει τα πράγματα.
Η γνώση εκδημοκρατίζεται και στην Ελλάδα μιλάμε ακόμη κυριολεκτικά, με όρους που ανήκουν στο παρελθόν.
Είναι προτιμότερο να δούμε τι γίνεται στον κόσμο, παρά να κοιτάζουμε τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, την αξιολόγηση, την επόμενη δόση, τις μεταρρυθμίσεις του μνημονίου. Αυτές είναι οι λεγόμενες «αναγκαίες συνθήκες» για να βγει η χώρα στο ξέφωτο. Δεν είναι όμως από μόνες τους και οι «ικανές συνθήκες». Λέμε συχνά σε αυτά τα πάνελ πως χωρίς εξωστρέφεια και χωρίς καινοτομία, η Ελλάδα δε θα καταφέρει να βγει από την κρίση. Και αναρωτιέμαι αν αντιλαμβανόμαστε καλά το μέγεθος του στοιχήματος, που θα πρέπει να κερδίσουμε.
Δείτε τι συμβαίνει στις άλλες γωνιές της γης, υπάρχουν τα self-driving cars και οι πλατφόρμες μεταφορών όπως το Uber και το Lyft, που είναι καταδικασμένες να πετύχουν, διότι έχουν όχι απλά αντιληφθεί τη φορά της τεχνολογικής αλλαγής, αλλά στην πραγματικότητα πλεόν τη διαμορφώνουν. Αντίστοιχες επαναστάσεις πραγματοποιούνται σε πολλούς άλλους χώρους. Στην Ελλάδα έχουμε το debate του Άρθρου 16 του Συντάγματος και των ιδιωτικών πανεπιστημίων και αναρωτιέμαι σε ποιον αιώνα ζούμε. Στις ΗΠΑ βρίσκονται ήδη στην τροχιά των MOOCS, των Massive Open Online Courses. Η γνώση εκδημοκρατίζεται και στην Ελλάδα μιλάμε ακόμη κυριολεκτικά, με όρους που ανήκουν στο παρελθόν. Στο χώρο του τουρισμού, το AirBnB κι ανάλογες πλατφόρμες αλλάζουν εντελώς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί αυτή η αγορά. Δε χρειάζεται να πάτε μακριά - δείτε την επίδραση που είχε η συγκεκριμένη πλατφόρμα στο Κουκάκι. Πώς επέδρασε στα ενοίκια αλλά και στους τζίρους των μικρών καταστημάτων της περιοχής. Το 3D printing, μέσα σε περίπου 10 χρόνια θα έχει κάνει για την παραγωγή ό,τι το internet έκανε για την πληροφορία. Θα την εκδημοκρατίσει. Ο καθένας μας, εκτός από καταναλωτής, θα γίνει και εν δυνάμει παραγωγός.
Τα ανοικτά δεδομένα, το άνοιγμα δηλαδή των δεδομένων που διαθέτει το κράτος για τις λειτουργίες του και για εμάς, τους πολίτες του, μπορεί να είναι από μόνο του καταλύτης οικονομικής ανάπτυξης, εκτός από δύναμη εκδημοκρατισμού. Το πρόγραμμα έξυπνης πόλης του Bristol, στην Αγγλία, για παράδειγμα, μέσα από τη χρήση ανοικτών δεδομένων και ψηφιακών τεχνολογιών, βελτιώνει δραστικά την ποιότητα ζωής των πολιτών και την ποιότητα της δημοκρατίας. Και είναι ενδιαφέρον πως, ενώ η χώρα μας έχει έναν από τους πιο προοδευτικούς νόμους περί ανοικτών δεδομένων, το νόμο 4305/2014, ο νόμος αυτός δεν έχει τηρηθεί πλήρως και λίγα Υπουργεία έχουν όντως δημοσιεύσει τα διαθέσιμα δεδομένα που έχουν. Σαν 24MEDIA, έχουμε αποφασίσει τόσο για λόγους ερευνητικής δημοσιογραφίας όσο και για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να ξεκινήσουμε να ζητάμε τη δημοσιοποίηση των διαθέσιμων δεδομένων ανά υπουργείο, με στόχο να βοηθήσουμε να γίνει αντιληπτή η τεράστια θετική επίδραση που μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να έχει.
Το ερώτημα που θα έπρεπε να κάνουμε σα λαός στους εαυτούς μας δεν είναι αν η χώρα θα επιτύχει να πάρει την επόμενη δόση, αλλά αν η Ελλάδα είναι ή δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένη για αυτό που έρχεται. Πέρα από την αύξηση της ανεργίας από την επίδραση της κρίσης, πέρα από τη δομική ανεργία των νέων, είναι προ των πυλών και η εκτόξευση της ανεργίας που θα συντελεστεί λόγω της τεχνολογικής αλλαγής, σε όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας.
Τα μεγάλα διλήμματα της εποχής δεν είναι ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά. Είναι ανάμεσα στο ανοικτό και στο κλειστό. Στα συστήματα που διαχέεουν τη γνώση, που δημιουργούν συνθήκες καινοτομίας και ανταγωνισμού και στα συστήματα που κλειδώνονται, που προσπαθούν να προστατέψουν επαγγελματικές και επιχειρηματικές τάξεις με πολιτική επιρροή, εις βάρος της προόδου. Και αυτή είναι η πραγματική εσωτερική σύγκρουση στη χώρα μας. Ανάμεσα στους θιασώτες του παλιού μοντέλου και σε εκείνους που αντιλαμβάνονται πως για να υπάρξει χώρα, είναι μονόδρομος να εναγκαλιστούμε το «νέο» και να δημιουργήσουμε τους νέους κανόνες του παιχνιδιού. Αυτό είναι το στοίχημα της γενιάς μας. Και είναι ένα στοίχημα το οποίο θα πρέπει πάση θυσία να το κερδίσουμε.
*Το blog αποτελεί απόσπασμα της ομιλίας του Δ. Μάρη στην 4η ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ).
Φωτογραφίες: Ανδρέας Παπακωνσταντίνου / tourettephoto.com και Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson