Τα ζωγραφιστά πλακόστρωτα της Κύθνου μού πήραν την καρδιά. Αυτά τα λουλουδάκια ζωγραφισμένα με ασβέστη πάνω στις πλάκες, από τα χέρια ταπεινών νοικοκυρών, έχουν μια αφαιρετικότητα και συνάμα μια εκφραστικότητα μοναδική. Με συνεπήραν και έψαξα να βρω και να γνωρίσω τις γυναίκες που τα δημιούργησαν.
Είναι αλήθεια ότι οι Κυκλάδες είναι διάσημες για το εκτυφλωτικό λευκό τους. Και αυτή η κατάλευκη γοητεία που αποπνέουν τα οικιστικά τους σύνολα, με όλες τις δυνατές εκδοχές του παιγνιδιού του φωτός πάνω τους, έχει δημιουργήσει την στερεότυπη εικόνα των νησιών, ένα χαρακτηριστικό σημάδι της ταυτότητας του Αιγαίου.
Για την ιστορία όμως πρέπει να πούμε, ότι τα σπίτια στο Αιγαίο δεν ήταν ποτέ άσπρα... άλλωστε να κρυφθούν θέλαν από τα μάτια των πειρατών κι όχι να θαυμαστούν από την ματιά του Le Corbusier.
Τα σπίτια της εξοχής (οι κατοικιές της Πάρου, τα χωριά της Μυκόνου, τα κελιά αλλαχού), βρίσκονταν στην ύπαιθρο για τις ανάγκες της αγροτικής ζωής, κι ήταν κτισμένα μόνο με ξερολιθιά και δεν είχαν χρώμα.
Τα σπίτια των οικισμών είχαν ένα επίχρισμα στα κενά ανάμεσα στις πέτρες της ξερολιθιάς, για να μην εισχωρούν τα ζωύφια, αλλά και ο αέρας στο εσωτερικό του σπιτιού.
Τα αρχοντικά των προυχόντων, ήταν σοβαντισμένα και πολλές φορές είχαν μέσα στον σοβά τους τρεις κλασσικούς χρωματισμούς, το μπλε, το χοντροκόκκινο και την ώχρα.
Προφανώς και υπήρχαν αλληλοεπιδράσεις και εξαιρέσεις, πάντως από την αρχή του 18ου αιώνα μέχρι τον Μεσοπόλεμο τα σπίτια ήταν πέτρινα και έγχρωμα. Το διαπιστώνουμε στα κατώτερα στρώματα των σοβάδων στις ανακαινίσεις παλαιών κατασκευών, στα χαλάσματα των εγκαταλειμμένων σπιτιών.
Η μεγάλη αλλαγή έγινε το 1938, όταν ο Μεταξάς διατάσσει να περαστούν με απολυμαντικό ασβέστη όλα τα σπίτια των νησιών (σοβαντισμένα ή ασοβάντιστα), για να προστατευτούν μ' αυτό τον τρόπο από τη χολέρα, που μάστιζε εκείνη την εποχή την Ελλάδα. Με το φόβο της φυματίωσης, που θέριζε εκείνα τα χρόνια, όταν έρχονταν το Πάσχα, ασβέστωναν το χωριό, από τους τοίχους μέχρι τα σοκάκια. Αυτήν την εικόνα των ασβεστωμένων σπιτιών γνώρισαν οι πρώτοι μας τουρίστες, έτσι διαφημίστηκαν από τον ΕΟΤ οι Κυκλάδες και δημιουργήθηκε η εικόνα του Αιγαίου: το άσπρο, το χρώμα της αγνότητας, σε συνδυασμό με το μπλε της θάλασσας, του ουρανού, έγινε το σήμα κατατεθέν της εποχής.
Ο ασβέστης, εύκολος στην χρήση, έγινε σύμβολο πάστρας και ομορφιάς. Δραστηριότητα κυρίως γυναικών, δεν σταμάτησαν στο ασβέστωμα των κατοικιών, ζωγράφισαν εκκλησιές, εγκαταλελειμμένα σπίτια, ξερολιθιές.
Ευρεία χρήση του ασβέστη έγινε στα πλακόστρωτα στο σημείο που υπήρχαν οι αρμοί των πλακών, και έτσι σχηματίζονταν πανέμορφα σχέδια. Η ζωγραφική πάνω στα πλακόστρωτα είναι αλήθεια πως δεν συνηθίζεται ως έθιμο... εκεί που τα εντόπισα σε έκταση ήταν στα Θολάρια της Αμοργού και στη Χώρα και την Δρυοπίδα της Κύθνου.
Μάλιστα τα έργα της Ιωάννας Μαρούλη που δουλεύει πάνω από 30 χρόνια στα Λουτρά είχαν εξαιρετική έκφραση. Μου γέμισαν την ψυχή αισιοδοξία!
Δείτε περισσότερα στη σελίδα www.greekgastronomyguide.gr