Με τις εξελίξεις που ενδέχεται να σηματοδοτήσουν μία νέα εποχή στον χώρο της ελληνικής Σοσιαλδημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ βαδίζει προς τα 43α γενέθλιά του κοιτάζοντας ξανά τους μετασχηματισμούς του κατά το παρελθόν πριν προχωρήσει σε ακόμη έναν μέσα από το όχημα της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Το συγκεκριμένο κόμμα, έχοντας χαρακτηριστεί ηγεμονικό από ορισμένους πολιτικούς επιστήμονες στα χρόνια μετά την Μεταπολίτευση και πριν από την Κρίση (Τάσσης, Ελευθερίου), πέρασε από όλες τους τύπους κόμματος που έχει καταγράψει η πολιτική επιστήμη.
Μετά την πτώση της δικτατορίας το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε τον βίο του σαν ένα κόμμα στελεχών, επηρεασμένο όπως όλα τα κόμματα -πλην της παραδοσιακής Αριστεράς-από το οργανωτικό πρότυπο των μετεμφυλιακών κομμάτων. Στη συνέχεια το Κίνημα απέκτησε τα χαρακτηριστικά ενός μαζικού κόμματος. Το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα τύπου μαζών με την οργανωτική εξάπλωση που γνώρισε στο πρώτο διάστημα τόσο στους εργασιακούς χώρους μέσω της ΠΑΣΚΕ, όσο και στο δυναμικό κοινωνικό τμήμα των σπουδαστών, πέτυχε την επιθυμητή διείσδυση στην κοινωνία.
Μετά τις εκλογές του 1977 και την ανάδειξη του κόμματος σε αξιωματική αντιπολίτευση, προσέγγισε τα χαρακτηριστικά ενός πολυσυλλεκτικού κόμματος που όδευε προς την εξουσία μέσα από το πρόταγμα της Αλλαγής. Απευθύνθηκε σε ένα κοινό μικρομεσαίων και συσπείρωσε ευρύτατα λαϊκά στρώματα. Η διακήρυξη της «Εθνικής Λαϊκής Ενότητας» ενσωματώνει κάποια χαρακτηριστικά πολυσυλλεκτικού εγχειρήματος με στόχο την απομάκρυνση της Δεξιάς.
Στην πορεία των ετών το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα κυβέρνησε για 19 χρόνια τη χώρα στο διάστημα από το 1981 μέχρι το 2004 βασισμένο σε μία στρατηγική να παρουσιάζεται ως ο ικανότερος εκπρόσωπος των αιτημάτων των λαϊκών στρωμάτων και ως ο καλύτερος εκφραστής του «αντιδεξιού επιχειρήματος». Μέσα σε αυτά τα έτη απορροφήθηκε από τις κρατικές υποθέσεις καταφέρνοντας, όμως, να εκφράσει τα αιτήματα αυτά μέσα από την κυβερνητική του πολιτική.
Η μνημονιακή περίοδος του ΠΑΣΟΚ δημιούργησε προβλήματα και στους δύο πυλώνες της παραπάνω στρατηγικής. Το κόμμα απορροφήθηκε στον αγώνα του για την αντιμετώπιση των οξύτατων προβλημάτων στα χρόνια της Κρίσης, με αποτέλεσμα να αποσυνδεθεί από την εκλογική του βάση. Από το 2009 μέχρι το 2015 έχασε το 90% της εκλογικής του επιρροής. Συνεπώς, είναι λογικό να ανοίξει μία συζήτηση στο εσωτερικό του για ένα νέο οργανωτικό πρότυπο, το οποίο θα απαντήσει στις νέες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει μετά από αυτή την αποδυνάμωση.
Απαλλαγμένο από τη δαιμονοποίηση των πρώτων ετών της Κρίσης, δίνεται μια ευκαιρία στο ΠΑΣΟΚ με όποιο όχημα και αν εκφράζεται πολιτικά να δοκιμάσει τις οργανωτικές του αντοχές στη δημιουργία ενός «κόμματος των κοινωνικών κινημάτων». Η απαξίωση των υλιστικών συνδικάτων και η άνοδος των μετα-υλιστικών κινημάτων επιτρέπει μια προσπάθεια για την επανασύνδεση του κόμματος με την κοινωνία. Στην αποδυνάμωση που γνωρίζει η εικόνα του ΠΑΣΟΚ και της Κεντροαριστεράς στα ΜΜΕ, η πιθανή απάντηση έρχεται μέσα από την ενδυνάμωση του στην κοινωνία των πολιτών.
Με λίγα λόγια το κόμμα μπορεί και ίσως πρέπει να σηκώσει τη σημαία του και τις αξίες που αυτή ενσαρκώνει και να σταθεί δίπλα στους ανασφαλείς, στους φοβισμένους, στους απογοητευμένους αυτής της κοινωνίας και στις συλλογικότητές τους. Χρειάζεται να τους βοηθήσει και όχι να τους αξιοποιήσει εκλογικά. Οφείλει, δηλαδή, να βρει ξανά τη σχέση του με τους σύγχρονους «μη προνομιούχους».