Κάπου στο νότιο Βέλγιο βρίσκεται ένα πολύ παλιό αγροτόσπιτο κρυμμένο πίσω από παραμελημένες φυλλωσιές και θάμνους που η φθορά του χρόνου σα να το έχει καμουφλάρει και οι περαστικοί να μην το προσέχουν καν.
Υπνοδωμάτιο στο εγκαταλελειμμένο σπίτι γιατρού στο Βέλγιο.
Κάπου στην κεντρική Σκωτία βρίσκεται ένα παλιό παιδικό νοσοκομείο, ένας πραγματικός πύργος που στο σκοτεινό και αραχνιασμένο του υπόγειο αργοπεθαίνει αβοήθητο το παλιό κουρείο των ασθενών, ενώ δύο πατώματα από πάνω η περίφημη στριφογυριστή του σκάλα περιμένει καρτερικά κάποιον να την καθαρίσει.
Λεπτομέρεια κουρτίνας στο ντους εγκαταλελειμμένου νοσοκομείου στη Σκωτία.
Κάπου στη βόρεια Ελλάδα ένα παλιό σανατόριο δέχεται αδιαμαρτύρητα τις τέσσερις εποχές του χρόνου, από τις ακτίνες του καλοκαιρινού ήλιου μέχρι τις νιφάδες του χιονιά. Πίσω από τα παράθυρα και τις ανοιχτές του πόρτες, εκατοντάδες φάκελοι και εξετάσεις βρίσκονται διασκορπισμένοι σε διαδρόμους που κάποτε έσφυζαν από ζωή.
<
Νεκροτομείο σε παλιό σανατόριο στην Ελλάδα.
Κάπου κοντά σου, μπορεί και ακριβώς δίπλα σου, ένα παλιό κτίριο στέκει άδειο. Οι πόρτες του είναι κλειστές και μια αλυσίδα ίσως να είναι περασμένη σε αυτήν, μπορεί και όχι. Τα παράθυρα μπορεί να είναι σφραγισμένα, ή ορθάνοιχτα. Πίσω από το τους τέσσερις τοίχους βρίσκεται σίγουρα μια καρέκλα μόνη, που κοιτάζει την πόρτα, που περιμένει.
Όμορφη λεπτομέρεια από πόρτα παλιάς βίλας σε νησί της Ελλάδας.
Η αστική εξερεύνηση ή στα Αγγλικά "Urban Exploration" (Urbex) δεν είναι τίποτα καινούριο, δεν είναι κάποια μόδα, ούτε σημείο των καιρών. Είναι στη φύση του ανθρώπου, μια ανάγκη βαθιά χαραγμένη στο DNA του. Είναι η περιέργεια, η ανάγκη γνώσης, η αστείρευτη όρεξη του για μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη επαφή με τον κόσμο γύρω του, με το περιβάλλον του. Θέλει να πειραματιστεί με αυτό, να κινδυνεύσει ακόμα, μόνο και μόνο για να δει τι κρύβεται "εκεί έξω".
Ενώ μέχρι και πριν από μερικούς αιώνες αυτό το «εκεί έξω» ήταν ό,τι βρισκόταν πίσω από τον ορίζοντα, πίσω από βουνά, στο τέρμα ενός ποταμιού, στην άλλη πλευρά ενός δάσους, αυτό αντικαταστάθηκε από κάτι άλλο, από την ίδια του την πόλη.
Δωμάτιο νοσηλείας σε εγκαταλελειμμένο άσυλο στο Βέλγιο.
Η έντονη αστικοποίηση των ανθρώπων ειδικά τους τελευταίους αιώνες και η βιομηχανική επανάσταση, οδήγησαν σε κατασκευές πολλές φορές ανεξέλεγκτου ρυθμού. Κτίρια κάθε λογής υψώνονταν και υψώνονται καθημερινά, κατασκευές εμφανίζονται μπροστά στα μάτια μας κυριολεκτικά από το πουθενά σε ανύποπτο χρόνο και ο άνθρωπος σκάβει. Όσο πιο ψηλά θέλει να φτάσει το κτίριο, άλλο τόσο χαμηλά θέλει να βρεθεί κάτω από τη γη για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του. Ο κόσμος γέμισε κατασκευές και κτίρια.
Ξεχασμένο παιδικό ποδήλατο σε παλιό νοσοκομείο στη Βρετανία.
Μα στη φύση του ανθρώπου είναι και να ξεχνά, να αφήνει πίσω, να εγκαταλείπει. Και πολλές φορές, άλλοτε προς όφελος της αναβάθμισης, άλλοτε γιατί απλά το πέρασμα του χρόνου σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες διέγραψε από τη μνήμη του την παρουσία ενός κτιρίου, ο πλανήτης γέμισε εγκατάλειψη. Το παλιό νοσοκομείο, σχολείο, φυλακή, εγκαταλείφθηκαν είτε γιατί κρίθηκαν οικονομικά ασύμφορα, είτε γιατί ένα καινούριο κτίριο ήρθε να τα αντικαταστήσει. Και εκείνα έμειναν πίσω, ξεχασμένα, στο έλεος της φύσης που ποτέ δε θα σταματήσει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να πάρει πίσω αυτό που δικαιωματικά της ανήκει.
Εγκαταλελειμμένο αγροτόσπιτο στο Βέλγιο.
Η εξερεύνηση έτσι μεταφέρθηκε από «εκεί έξω», «εδώ μέσα». Από μικρά παιδιά γοητευόμασταν με τα «στοιχειωμένα» σπίτια του χωριού, με μια μισογκρεμισμένη παράγκα μέσα στο δάσος. Στην ηλικία εκείνη ο φόβος ενός σκοτεινού χώρου μας γέμιζε παράλληλα με ένα απαράμιλλο θάρρος και που ονειρευόμασταν παιχνίδια μέσα σε δαιδαλώδεις χώρους. Ένας λαβύρινθος ήταν διασκέδαση και το «κρυφτό» ήταν ένα από τα αγαπημένα μας παιχνίδια, κάτι που λέει τόσα μα τόσα πολλά για την ανθρώπινη φύση. Τότε που η ανακάλυψη κάτι παλιού, κάτι ξεχασμένου, έστελνε κύματα ενθουσιασμού στο κορμί μας.
Εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο.
Μεγαλώνοντας όλα αυτά τα σπρώχνουμε στο βάθος του μυαλού μας. Μαθαίνουμε να ζούμε σε διαμερίσματα, να προσέχουμε το κάθε μας βήμα, να αποστειρώνουμε άλλοτε ρεαλιστικά και άλλοτε μεταφορικά την καθημερινότητά μας. Τα λερωμένα ρούχα από το παιχνίδι και την επαφή με τον κόσμο γύρω μας στην προσπάθειά μας να δούμε όλο και περισσότερα, όπως και τα γρατζουνισμένα μας γόνατα και παλάμες, είναι κάτι βαθιά ξεχασμένο. Και αν κάποιος μας πει να σκαρφαλώσουμε έναν τοίχο, να μπούμε μέσα από ένα σκονισμένο παράθυρο και να γεμίσει το κεφάλι μας ιστούς, προκειμένου να δούμε τι κρύβεται πίσω από τέσσερα ντουβάρια, θα κουνήσουμε περιπαικτικά το κεφάλι μας. Μέχρι να το κάνουμε.
Τηλεοράσεις σε παλιά βίλα σε νησί της Κέρκυρας.
Η αστική εξερεύνηση δεν είναι τίποτα άλλο από ένα ταξίδι στο χρόνο. Φυσικά, δεν είναι πάντα «αστική», καθώς η εγκατάλειψη δεν είναι μόνο θέμα πόλεων. Και φυσικά, ο χρόνος στον οποίο θα ταξιδέψεις ποικίλλει. Άλλοτε μπορεί να βρεθείς στο 1870, άλλοτε στο 1950, άλλοτε πάλι μπορεί να βρεθείς στο 2005. Κάθε ταξίδι όμως είναι διαφορετικό και διαφορετική είναι και η συγκίνηση, μα και ο ενθουσιασμός που προσφέρει. Παιδικά παιχνίδια, ρούχα, εργαλεία, στοιχεία αρχιτεκτονικής, στοιχεία πολιτισμού και επιστήμης. Πίσω από τις άλλοτε κλειστές και άλλοτε όχι και τόσο κλειστές πόρτες της εγκατάλειψης βρίσκονται «θησαυροί» που εκ πρώτης όψεως να σε αφήσουν αδιάφορο, αρκεί όμως να αφουγκραστείς τους χτύπους της καρδιάς σου όταν θα είσαι «εκεί μέσα» και όλοι οι άλλοι απ' έξω για να αντιληφθείς την πραγματική τους αξία.
Παλιό άσυλο στην Ελλάδα.
Εξερευνώντας παλιά εγκαταλελειμμένα κτίρια και χώρους, όχι απλά ανακαλύπτεις μια διαφορετική ομορφιά στα πράγματα που έμαθες να θεωρείς αδιάφορα αλλά και αντιαισθητικά ακόμα, καθώς η φύση τα ενσωματώνει μέσα της και αργά-αργά προσπαθεί να τα εξαφανίσει, αλλά και απολαμβάνεις και ένα δωρεάν μάθημα που περιέχει στοιχεία αρχιτεκτονικής, κοινωνικής μελέτης και ιστορίας, πολλών διαφορετικών λαών και κοινωνικών ομάδων.
Πιάνο σε εγκαταλελειμμένο σπίτι στην κεντρική Αγγλία.
Σίγουρα η αστική εξερεύνηση δεν είναι για όλους. Και φυσικά δεν είναι κάτι ακίνδυνο. Η εγκατάλειψη φέρνει τη φθορά και παρά την αβάσταχτη ομορφιά της, η φθορά φέρνει κινδύνους. Αξίζει όμως μια δόση σύνεσης, προετοιμασίας και προσοχής για να μπορέσεις μια στιγμή να δώσεις λίγο από το χρόνο σου στο παρελθόν και για να ανακαλύψεις την ομορφιά που μπορεί να κρύβει κάτι ξεχασμένο.
Σκάλα σε εγκαταλελειμμένο παιδικό νοσοκομείο στη Σκωτία.
Υ.Γ. Η εγκατάλειψη διαφέρει από γειτονιά σε γειτονιά, από πόλη σε πόλη, από χώρα σε χώρα και από κτίριο σε κτίριο. Ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος επεμβαίνει βάναυσα και άδικα πάνω στα εγκαταλελειμμένα κτίρια είναι πάντοτε πολύ πιο καταστροφικός από τη φύση. Όταν το ανθρώπινο στοιχείο απουσιάζει και ένας χώρος αφήνεται μόνος του να χαθεί στα βάθη του χρόνου, εκ πρώτης όψεως δε μοιάζει με εγκαταλελειμμένος. Άλλωστε όσοι ασχολούνται με την αστική εξερεύνηση, είτε φωτογραφίζοντας, είτε όχι, φροντίζουν να προστατεύουν την κάθε τοποθεσία διαφυλάσσοντας την ανωνυμία αυτής και την τοποθεσία και μην προκαλώντας φθορές.