Στην συγκυρία των τελευταίων μηνών, έχουν ενταθεί οι συζητήσεις και ο δημόσιος διάλογος για την ανάγκη επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας, που όμως θα στηρίζεται πλέον σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα αφήνει πίσω τις στρεβλώσεις του υφιστάμενου και θα στηρίζεται στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας μας.
Οι ελληνικές ορυκτές πρώτες ύλες και η ελληνική εξορυκτική και μεταλλουργική βιομηχανία αποτελούν, κατά κοινή παραδοχή, διαχρονικό σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας μας και αναμφισβήτητα μπορούν να είναι κρίσιμος μοχλός στην εθνική προσπάθεια επανεκκίνησης της πραγματικής μας οικονομίας.
Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων-που εκπροσωπεί το 80% του κλάδου και εταιρείες όπως το «Αλουμίνιον της Ελλάδος», η «IMERYS», η «ΔΕΗ», η «ΑΓΕΤ», ο «ΤΙΤΑΝ», η «ΛΑΡΚΟ», ο «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ», οι «Ευρωπαϊκοί Βωξίτες», που συγκαταλέγονται για δεκαετίες στα βασικά παραγωγικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας- εκτιμά ότι την ώρα αυτή η ελληνική κοινωνία, καθώς και η οργανωμένη έκφρασή της, δικαιούται και πρέπει να είναι έγκυρα ενημερωμένη για την τρέχουσα συνεισφορά της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία, για το αναπτυξιακό δυναμικό της καθώς επίσης για τους ανασταλτικούς παράγοντες στην ανάπτυξή της.
Η εξορυκτική βιομηχανική δραστηριότητα στηρίζει την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, παρέχοντας φτηνή ενέργεια στην ελληνική κοινωνία, αναγκαίες πρώτες ύλες στην εγχώρια βιομηχανία και τις κατασκευές καθώς και σημαντικές εισροές συναλλάγματος από τις εξαγωγές, αφού πάνω από το 65% του κύκλου εργασιών των εταιρειών μελών του ΣΜΕ προέρχεται από εξαγωγές.
Αντικειμενικά, οι δραστηριότητες αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας αναπτύσσονται εκεί όπου η φύση έδωσε τα αποθέματα των ορυκτών πόρων και η συστηματική ύψωση πολλαπλών εμποδίων (αδειοδοτικά, χωροταξικά κλπ) οδηγεί σε απαξίωση της ευκαιρίας δημιουργίας αξίας από τις ορυκτές ύλες. Όμως, λόγω ακριβώς αυτής της ιδιομορφίας , τα κοιτάσματα δεν μετακινούνται και όλη η αλυσίδα εξόρυξης και πρωτογενούς επεξεργασίας παραμένουν στην Ελλάδα. Το μεγαλύτερο μέρος από την παραγόμενη αξία της δραστηριότητας παραμένει στην χώρα μας με τη μορφή της αμοιβής των εργαζομένων, της αγοράς υπηρεσιών από την εγχώρια αγορά, της καταβολής φόρων και τελών καθώς επίσης και των συνεισφορών στα πλαίσια της υλοποίησης προγραμμάτων κοινωνικής εταιρικής ευθύνης.
Σήμερα σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία η Ελλάδα είναι:
1η στην ΕΕ και στον κόσμο σε παραγωγή περλίτη, (40% της παγκόσμιας παραγωγής),
1η στην ΕΕ και 3η στον κόσμο σε παραγωγή μπεντονίτη (10% της παγκόσμιας παραγωγής),
1η στην ΕΕ και 11η στον κόσμο σε παραγωγή βωξίτη.
Άλλωστε, η βιώσιμη αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, με απόλυτη ισορροπία στους πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή την οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία είναι σαφής προτεραιότητα για τα μέλη του Συνδέσμου. Η βαρύτητα που δίδεται στο ζήτημα της βιώσιμης ανάπτυξης καταδεικνύεται από τις επιδόσεις των επιχειρήσεων μας, που αφορούν στην προστασία και αποκατάσταση περιβάλλοντος, την επιμόρφωση και εξέλιξη εργαζόμενου προσωπικού, την προσφορά σταθερής εργασίας σε πλαίσιο ασφάλειας, το διάλογο με τοπικές κοινωνίες, την προσφορά έργου και πόρων στην κοινωνία, την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας και την ορθή διαχείριση αποβλήτων στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Η εξορυκτική βιομηχανία της χώρας, είναι από τους ελάχιστους, αν όχι ο μοναδικός κλάδος της οικονομίας, που εν μέσω κρίσης, διατήρησε την απασχόληση, συνέχισε τις επενδύσεις, χάρη στην εξωστρέφειά του και στην καθετοποίηση της παραγωγής. Είναι ο κατεξοχήν κλάδος, που στηρίζει την περιφερειακή ανάπτυξη και έχει σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα ως εργοδότης..
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένοι χαρακτηριστικοί δείκτες για το διάστημα 2009-2014, την περίοδο της μεγάλης κρίσης για την εθνική οικονομία:
-Συνεισφορά στο ΑΕΠ: μέσα στην εξαετία της κρίσης εμφανίζει ένα συνολικό κύκλο εργασιών περίπου 15 δις ευρώ με συνεισφορά στο ΑΕΠ της τάξης του 3,5-4%, μαζί με την αξία των καθετοποιημένων προϊόντων και των μετάλλων που βασίζονται σε ελληνικές πρώτες ύλες
-Σταθερός εργοδότης: ο μοναδικός κλάδος που διατήρησε σχεδόν σταθερή απασχόληση και αριθμό θέσεων εργασίας, κρατώντας αλώβητες τις παραγωγικές του δομές, παρέχοντας άμεση εργασία σε περίπου 20.000 άτομα και έμμεση σε 80.000
-Παράδειγμα εξωστρέφειας: τα ελληνικά εξορυκτικά προϊόντα, ξεκινώντας από κοιτάσματα με πολύ καλά χαρακτηριστικά, κατευθύνονται σε ποσοστό πάνω από 65% προς τις αγορές του εξωτερικού, αντιμετωπίζοντας επιτυχώς το διεθνή ανταγωνισμό, με εξαγωγές που υπερβαίνουν τα 10 δις ευρώ στην περίοδο αυτή
-Οδηγός επενδύσεων: σημαντικές ξένες επενδύσεις στον κλάδο (IMERYS,KERNEOS, ELDORADO,LAFARGE κλπ) καθώς επίσης επενδύσεις σε νέα έργα, νέο εξοπλισμό και εγκαταστάσεις, ανανέωση εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, νέα συστήματα και μεθόδους παραγωγής-εργασίας-οργάνωσης, σε νέους τρόπους και μεθόδους διαχείρισης αποβλήτων, σε αξιοποίηση παραπροϊόντων κτλ, που υπερβαίνουν τα 2 δις ευρώ. Επίσης, πραγματοποιεί επενδύσεις ή δαπάνες σχετικές με το περιβάλλον, όπως αποκαταστάσεις, συστήματα ανακύκλωσης νερού, συστήματα μείωσης κατανάλωσης νερού και ενέργειας, συστήματα ανακύκλωσης ή εξουδετέρωσης αποβλήτων, που ανέρχονται σε 100 εκατ. Ευρώ:
-Παράγων καινοτομίας: επενδύσεις σε έρευνες εντοπισμού νέων κοιτασμάτων, βελτιώσεων προϊόντων, νέων προϊόντων και νέων χρήσεων σε υπάρχοντα προϊόντα, που υπερβαίνουν τα 100.000.000 ευρώ
Παράλληλα, οι εξορυκτικές βιομηχανίες επέδειξαν καλά αντανακλαστικά στις επιχειρηματικές προκλήσεις που υπογραμμίστηκαν από την οικονομική κρίση. Για τη διατήρηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους, οι ελληνικές εξορυκτικές βιομηχανίες προχώρησαν έγκαιρα σε αλλαγές στο επιχειρησιακό τους μοντέλο και σε επενδύσεις, με σκοπό την αύξηση της ευελιξίας στην οργάνωση της δουλειάς, την διασφάλιση της ποιότητας των παραγομένων προϊόντων, την εκπαίδευση και παρακίνηση του προσωπικού, την βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την αύξηση της παραγωγικότητας κ.α. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι και στην τελευταία πρόκληση με τον έλεγχο ροής κεφαλαίων, με την αποτελεσματική κινητοποίηση των εταιρειών μας, πετύχαμε να περιορίσουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις των περιοριστικών μέτρων, να διατηρήσουμε σχεδόν αμείωτη την παραγωγή και να δημιουργήσουμε αίσθημα ασφαλείας στους πελάτες μας, στο προσωπικό και στους προμηθευτές μας
Κυριότερα όμως οι εξορυκτικές επιχειρήσεις κατάφεραν να μετεξελιχθούν από προμηθευτές ορυκτών πρώτων υλών σε στρατηγικούς συνεργάτες παροχής ολοκληρωμένων λύσεων στους πελάτες τους, βελτιώνοντας έτσι σημαντικά την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους και την ανταγωνιστικότητά τους σε διεθνές επίπεδο.
Σήμερα σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία η Ελλάδα είναι:
-1η στην ΕΕ και στον κόσμο σε παραγωγή περλίτη, (40% της παγκόσμιας παραγωγής)
-1η στην ΕΕ και 3η στον κόσμο σε παραγωγή μπεντονίτη (10% της παγκόσμιας παραγωγής)
-1η στην ΕΕ και 11η στον κόσμο σε παραγωγή βωξίτη
Επίσης, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις παγκόσμιες δυνάμεις στην παραγωγή μαρμάρων καθώς και την παραγωγή λιγνίτη. Ειδικότερα, όσον αφορά στην αξία εξαγωγών μαρμάρων (240 εκ. € το 2013) βρίσκεται μέσα στους 3 μεγαλύτερους εξαγωγείς μαρμάρου της ΕΕ (μετά από Ιταλία, Ισπανία) και ανάμεσα στους 6 μεγαλύτερους εξαγωγείς του κόσμου. Αντίστοιχα, στην παραγωγή λιγνίτη η χώρα μας είναι 2η στην ΕΕ (μετά την Γερμανία) και μέσα στους 10 μεγαλύτερους του κόσμου. Τέλος, η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός νικελίου στην ΕΕ (40% της παραγωγής της ΕΕ) έχοντας περί το 2% της ετήσιας παγκόσμιας παραγωγής, ενώ είναι και η 4η στην παραγωγή μαγνησίτη στην Ευρώπη και μέσα στις 10 μεγαλύτερες παραγωγούς χώρες στον κόσμο.
Επιπλέον, με βάση τα εξαγγελμένα επενδυτικά σχέδια των εταιρειών-μελών και εφόσον σταθεροποιηθεί η οικονομική κατάσταση στη χώρα, προβλέπεται σημαντική ανάπτυξη στο λευκόλιθο και τα μαγνησιακά προϊόντα στο χαλκό και στα πολύτιμα μέταλλα.
Επίσης, εάν εφαρμοστεί η Εθνική Πολιτική Αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών και προωθηθεί, μέσα από καθεστώς ασφάλειας δικαίου και μείωσης της γραφειοκρατίας, η αδειοδότηση νέων ώριμων σχεδίων και η διεξαγωγή μειοδοτικών διαγωνισμών διάθεσης των ελεύθερων δημοσίων μεταλλευτικών παραχωρήσεων σε συνάρτηση με την παροχή κινήτρων για νέες επενδύσεις στο χώρο, ο τομέας των μεταλλευτικών ορυκτών, μπορεί να αναπτυχθεί σημαντικά.
Μέσα στα ίδια πλαίσια προϋποθέσεων και προοπτικών, κινείται και ο τομέας των βιομηχανικών ορυκτών, ο οποίος ούτως ή άλλως αποτελεί μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας.
Ο τομέας των μαρμάρων, που παρά την κρίση και τη σχετική συρρίκνωσή του, κρατάει ακόμη ηγετικές θέσεις στη διεθνή αγορά, μπορεί να δώσει πολύ μεγαλύτερα οφέλη, εάν ενισχυθούν οι εξαγωγές του με ανάπτυξη νέων «κοιτασμάτων». Βασικό προαπαιτούμενο η επίλυση χρόνιων προβλημάτων, όπως η εφαρμογή νέου σύγχρονου λατομικού νομοσχεδίου, η επίλυση προβλημάτων αδειοδότησης και παροχή κινήτρων για περαιτέρω έρευνα και εκσυγχρονισμό μέσων παραγωγής.
Επομένως ο κλάδος της εξορυκτικής βιομηχανίας μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα, μπορεί να αυξήσει τη συμβολή του στο ΑΕΠ σημαντικά έναντι των σημερινών δεδομένων, προσφέροντας ουσιαστική ανάσα στην εθνική οικονομία και την απασχόληση. Ωστόσο, για να καταστεί αυτό εφικτό έχει αναγνωριστεί μία σειρά κρίσιμων παραμέτρων επιτυχίας:
-Η πλήρης εφαρμογή της εξαγγελμένης από το 2012 «Εθνικής Πολιτικής Αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών», με έκδοση των απαραίτητων νομοθετημάτων που θα περιλαμβάνουν και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των ενεργειών υλοποίησης
-Η ασφάλεια δικαίου που πρέπει να διέπει τις αποφάσεις της πολιτείας, για την εξασφάλιση της αξιοποίησης των ορυκτών πόρων. Για την ανάπτυξη του τόπου, απαιτείται δημιουργία κλίματος ασφάλειας δικαίου, όπου ο κάθε επενδυτής θα γνωρίζει τις υποχρεώσεις αλλά και τα δικαιώματα του και ότι η πολιτεία θα έχει συνέχεια και συνέπεια στις αποφάσεις της
-Οι απαραίτητες χωροταξικές ρυθμίσεις για την εξασφάλιση της αξιοποίησης των ορυκτών πόρων. Θεωρούμε επιβεβλημένη την άμεση εκπόνηση ενός Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες
-Η δημιουργία και αποτελεσματική λειτουργία Παρατηρητηρίου για την εφαρμογή του Χωροταξικού Σχεδιασμού της χώρας και την εξασφάλιση ότι κατώτερα επίπεδα χωροταξικού σχεδιασμού θα είναι σε αρμονία και συμφωνία με ανώτερα
-Η ειλικρινής και σε βάθος ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών από την πολιτεία, σχετικά με τη σημασία της αξιοποίησης των ορυκτών πόρων της χώρας στην περιφερειακή ανάπτυξη και την εθνική οικονομία, πάντα με σεβασμό στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης
-Η αποτελεσματική αδειοδότηση νέων εξορυκτικών έργων ή επεκτάσεων υπαρχόντων
-Το σταθερό φορολογικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις
-Η συνεργασία της πολιτείας με το Σύνδεσμο Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων σε θέματα ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας
Η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία έχει δυνατότητα να δώσει άμεσες αναπτυξιακές λύσεις, που έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ, σήμερα ο τόπος, με σεβασμό στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και το αξιοβίωτο των τοπικών κοινωνιών.
Στις άμεσες προτεραιότητες του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, που εκπροσωπεί τις ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις, είναι η στενή συνεργασία με την πολιτεία, ώστε να δίνονται λύσεις στα προβλήματα του κλάδου και να προχωρά κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, προς όφελος, κύρια, της ελληνικής κοινωνίας.