Η έννοια της «φορολογικής κατοικίας» αποτελεί κατά ένα μεγάλο βαθμό ανάμειξη των φορολογικών κανόνων και διατάξεων δύο χωρών-του κράτους προέλευσης και του κράτους προορισμού, η οποία εν τέλει διαμορφώνεται βάσει των Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (εφεξής Σ.Α.Δ.Φ.) μεταξύ των χωρών αυτών σε διακρατικό επίπεδο.
Στην πραγματικότητα, οι διαφορές του φορολογικού συστήματος ανά τον κόσμο είναι μεγάλες και το γεγονός αυτό έχει εξίσου σημαντικές συνέπειες στην ζωή και τις δραστηριότητες των μονίμων κατοίκων αλλά και των φορολογικών κατοίκων στη μια ή στην άλλη χώρα. Διαφορές που κυρίως παρουσιάζονται σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μέσα στην οποία κυριαρχεί η ιδέα της «ελεύθερης διακίνησης ατόμων, προϊόντων και υπηρεσιών»), και συγκεκριμένα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Κατάρ, αλλά και σε χώρες ιδιάζοντος χαρακτήρα -όπως το ομοσπονδιακό κράτος της Ελβετίας.
Σε αυτή την μελέτη παρουσιάζουμε τις διαφορές του φορολογικού κλίματος σε 6 χώρες, οι οποίες είναι και οι πρώτες στη λίστα χωρών μετανάστευσης τα τελευταία χρόνια, βάσει της εμπειρία μας στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων.
Μεθοδολογία
- Οι τομείς τους οποίους εξετάζουμε ανά περίπτωση είναι οι εξής:
- Τα κύρια πλεονεκτήματα του φορολογικού συστήματος
- Οι σημαντικότεροι τομείς ανάπτυξης
- Διαδικασία χορήγησης αδειών διαμονής, βαθμός δυσκολίας, και απαιτούμενο χρονικό διάστημα
- Το ελάχιστο κόστος επένδυσης για την απόκτηση άδειας διαμονής
- Ισχύς άδειας διαμονής
- Κόστος διαβίωσης (μέσω αγοράς και ενοικίασης ακινήτου)
- Οι σημαντικότερες πτυχές του φορολογικού συστήματος
Ηνωμένο Βασίλειο
Μερικά από τα κύρια πλεονεκτήματα της χώρας αυτής είναι το ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα, καθώς προσφέρεται άμεση πρόσβαση και εκτενής επικοινωνία των πολιτών με την αρμόδια φορολογική αρχή, όπως επίσης και τα σε αρκετά μεγάλο βαθμό φορολογικά κίνητρα που παρέχονται ειδικότερα για την ίδρυση εταιρειών, κρατώντας παράλληλα σε χαμηλό επίπεδο τον φόρο επί των κεφαλαιουχικών κερδών. Από την άλλη η πρόσβαση σε όλες τις χώρες της Σύμβασης Σένγκεν είναι ελεύθερη, ενώ εντύπωση παρουσιάζει το εξαιρετικό βιοτικό επίπεδο των πολιτών, και ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης.
Ένα από τα μεγαλύτερα «συν» βρίσκεται στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν αρχής γενομένης από £1 εκατ, £5 εκατ ή £10 εκατομμύρια σε επιλέξιμες επενδύσεις. Στον τομέα της κατοικίας, και ειδικότερα εξετάζοντας τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας διαμονής, αυτή είναι σχετικά απλή και εύκολη διαδικασία καθώς δεν χρειάζεται η παρουσία του αιτούντος κατά τη διάρκεια της αίτησης ούτε και λαμβάνει χώρα συνέντευξη του αιτούντος. Ωστόσο, η διάρκεια της χορήγησης είναι περί τους 4-8 μήνες, και η συνήθης διάρκειά της είναι 3 χρόνια (με ανανέωση κάθε δύο χρόνια), ενώ με την ολοκλήρωση 5 ετών διαμονής μπορεί να γίνει αίτηση για χορήγηση άδειας μόνιμης κατοικίας.
Σε γενικές γραμμές, το ενοίκιο στην Μεγάλη Βρετανία κοστίζει $46.700, δηλαδή περίπου 41.700€ κάθε χρόνο, ενώ η αγορά ενός ακινήτου προϋπολογίζεται περί τις 545.000$, δηλαδή περί τις 487.000€.
Το φορολογικό σύστημα του Ηνωμένου βασιλείου περιλαμβάνει τα εξής σημαντικά στοιχεία:
- Ελάχιστος Φόρος εισοδήματος: 20%
- Φόρος επί των υπεραξιών: κατ' ανώτατο όριο 28%
- Δεν υπάρχει φόρος για κτήμα αξίας μέχρι £325.000, ενώ επιβάλλεται 40% φόρος σε οποιαδήποτε τιμή άνω του ορίου αυτού.
- Υφίσταται επίσης φόρος δωρεάς, αλλά και με αρκετές φοροαπαλλαγές επί του κλάδου αυτού
Εφαρμόζεται επίσης, ειδικό καθεστώς για "Resident non-domiciled": κατά το οποίο η πηγή εισοδήματος μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο υπόκειται σε φόρο. Μετά από 7 χρόνια, υφίσταται χρέωση βάσει των εμβασμάτων (GBP 30.000 έως 50.000 λίρες, ανάλογα με τον αριθμό των ετών παραμονής).
Ελβετία
Μερικά από τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του ομοσπονδιακού κράτους της Ελβετίας είναι ότι δεν απαιτείται αρχικά ελάχιστη διαμονή στην επικράτεια της, και σε αυτό βοηθάει το γεγονός ότι είναι διαιρεμένη σε καντόνια, τα οποία είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Επίσης, ένα από τα φορολογικά της κίνητρα όσον αφορά τους κατοίκους εκτός Ελβετίας που εγκαθίστανται εκεί είναι ότι δεν χρειάζεται να δηλωθεί παγκόσμιο εισόδημα, όπως επίσης δεν δηλώνεται φόρος κέρδους κεφαλαίου, με εξαίρεση την πώληση των επιχειρηματικών ακινήτων και των κινητών. Από την άλλη, η πρόσβαση σε όλες τις χώρες της Σύμβασης Σένγκεν είναι ελεύθερη, ενώ το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, και ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης κυμαίνονται σε εξαιρετικό επίπεδο.
Για την έμμισθη εργασία ο ενδιαφερόμενος πρέπει να έχει συνάψει σύμβαση εργασίας για τουλάχιστον 12 μήνες και να μπορεί να αποδείξει την κατοικία του στην Ελβετία, όπως και την ικανότητα διαβίωσης του.
Όσον αφορά τις άδειες διαμονής μέχρι την 31η Μαΐου 2014 οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούσαν να αιτηθούν και να αποκτήσουν άδεια διαμονής, ενώ αντιθέτως οι ενδιαφερόμενοι εκτός Ε.Ε. μπορούσαν να αποκτήσουν μόνο εφόσον έκαναν αίτηση για πρώτη φορά. Στην πράξη για την ολοκλήρωση της διαδικασίας και την έκδοση της άδειας διαμονής για τους πολίτες της EΕ απαιτούνται 2-4 εβδομάδες, ενώ για τους υπόλοιπους από 2 έως 4 μήνες. Η συνήθης διάρκειά της είναι 5 χρόνια για τους πολίτες της Ε.Ε, ενώ για τους υπόλοιπους η ισχύς της είναι για 1 έτος - με ετήσια ανανέωση μέχρι να εφαρμοστεί Άδεια Γ (10 έτη αρχική περίοδο, με βάση το καντόνι και την κοινότητα της μόνιμης κατοικίας).
Σε γενικές γραμμές, το ενοίκιο στην Ελβετία κυμαίνεται στις USD 24.600, δηλαδή περίπου 22.000€ το χρόνο, ενώ η αγορά ενός ακινήτου υπολογίζεται γύρω στις USD 630.000, δηλαδή 563.000€.
Το φορολογικό σύστημα της Ελβετίας περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία:
- ο Φόρος εισοδήματος επιβάλλεται από το ομοσπονδιακό σύστημα των καντονιών
- Φόρος επί των υπεραξιών δεν υπάρχει με εξαίρεση πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων των επιχειρήσεων και των ακινήτων.
- Φόροι (όπως Πλούτου, κληρονομιάς και δωρεάς) επιβάλλονται από το ομοσπονδιακό σύστημα των καντονιών, με βάση το καντόνι της κατοικίας που έχει επιλεγεί, ενώ δεν ισχύει για όλα τα καντόνια το ίδιο.
Μάλτα
Στη Μάλτα δεν απαιτείται αρχικά ελάχιστη διαμονή στην επικράτεια της, ενώ δεν υπάρχει φόρος πλούτου, κληρονομιών και δωρεών. Από την άλλη η πρόσβαση σε όλες τις χώρες της Σύμβασης Σένγκεν είναι ελεύθερη, ενώ το βιοτικό επίπεδο των πολιτών είναι αρκετά καλό και ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης αξιόλογος.
Στην πράξη η ελάχιστη αξία για επενδύσεις σε ακίνητα για τους πολίτες εκτός ΕΕ κοστολογείται γύρω στις €275.000 στη Μάλτα και €220.000 στη Νότια Μάλτα. Εναλλακτικά, προτείνεται συμφωνητικό ενοικίασης για πολίτες εκτός ΕΕ, όπου το ελάχιστο ενοίκιο είναι κάτι λιγότερο από €9.600 στη Μάλτα και €8.375 στη Νότια Μάλτα.
Όσον αφορά το χρονικό πλαίσιο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας και την έκδοση της άδειας διαμονής αυτό υπολογίζεται σε 3-4 εβδομάδες περίπου. Η Άδεια διαμονής χορηγείται για αόριστο χρονικό διάστημα, ενώ η άδεια παραμονής έχει ισχύ για 1 έτος και ανανεώνεται κάθε χρόνο. Στην πράξη ωστόσο, και προκειμένου να μην δημιουργηθεί κανενός είδους κώλυμα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, συνιστάται να μην υπερβάλλονται οι 183 ημέρες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος σε άλλη δικαιοδοσία.
Το ενοίκιο στη Μάλτα κυμαίνεται στις USD 14.030,00 περίπου 12.500€ το έτος, ενώ όσον αφορά στην αγορά ακινήτου, για ισοδύναμο της επένδυσης νοείται η ελάχιστη τιμή αγοράς ακινήτου.
Τα κυριότερα στοιχεία του φορολογικού συστήματος της Μάλτας παρατίθενται παρακάτω:
- Η ελάχιστη φορολογική υποχρέωση για πολίτες εκτός ΕΕ είναι για εισοδήματα άνω των €31.000. Επιβάλλεται φόρος 15% σε οποιοδήποτε εισόδημα από αλλοδαπή πηγή προς τη Μάλτα και 35% φόρος σε οποιοδήποτε εισόδημα που προκύπτει στη Μάλτα.
- ο φόρος υπεραξίας δεν εφαρμόζεται σε κέρδη από ξένο κεφάλαιο ή κεφάλαιο το οποίο δεν έχει αποδοθεί στη Μάλτα,
- ενώ υπάρχει κατ' αποκοπή συντελεστής ύψους 12% για κεφάλαιο που έχει αποδοθεί με οποιοδήποτε άλλο τρόπο.
Βουλγαρία
Αν μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε τα θετικά στοιχεία αυτής της χώρας είναι ότι δεν απαιτείται ελάχιστη διαμονή, έχει χαμηλό φόρο κληρονομιάς, δωρεών και κεφαλαιουχικών κερδών, δεν υπάρχει φόρος πλούτου, ενώ παρέχονται εκπτώσεις και απαλλαγές στον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος. Επιπροσθέτως, η πρόσβαση σε όλες τις χώρες της Σύμβασης Σένγκεν είναι ελεύθερη.
Για την απόκτηση άδειας κατοικίας από πολίτη εκτός ΕΕ, η ελάχιστη επενδυτική αξία στη Βουλγαρία είναι γύρω στις €180.000 και ο αιτών μπορεί να διαθέσει έως και €1.000.000. Εναλλακτικά, υπάρχει και η επιλογή αγοράς ομολόγων σε Κυβερνητικό χαρτοφυλάκιο με ελάχιστη τιμή € 511.292 και επιστροφή στον επενδυτή μετά από 5 έτη χωρίς τους δεδουλευμένους τόκους.
Όσον αφορά τη διαδικασία αίτησης ο αιτών απαιτείται να είναι παρών κατά την προέγκριση της βίζας παραμονής και απαιτείται και άλλη μια επίσκεψη σε περίπτωση που υποβληθεί και αίτηση για τα εξαρτώμενα μέλη. Το χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωση της υπόθεσης και την έκδοση της άδειας διαμονής υπολογίζεται από 6 έως 9 μήνες και η ισχύς είναι 5 έτη, εφόσον ο αιτών δεν έχει υποβάλει αίτηση για ιθαγένεια μετά την αρχική περίοδο 5 χρόνων. Προκειμένου να μην δημιουργηθεί κανενός είδους κώλυμα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, συνιστάται να μην υπερβάλλονται οι 183 ημέρες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος σε άλλη δικαιοδοσία.
Το ενοίκιο στη χώρα αυτή κυμαίνεται από USD 4.750 δηλαδή 4.230€ το χρόνο, ενώ για την αγορά ακινήτου πρέπει να δαπανηθούν USD 98.500 δηλαδή 87.000€ αντίστοιχα.
Τα κυριότερα σημεία του φορολογικού συστήματος της Βουλγαρίας είναι:
- όσον αφορά το Φόρο εισοδήματος, επιβάλλεται φόρος 10% επί του εισοδήματος που προκύπτει στη Βουλγαρία (μη μόνιμοι κάτοικοι), φόρος 10% για το παγκόσμιο εισόδημα αν ο ενδιαφερόμενος κατοικεί στη Βουλγαρία για περισσότερες από 183 ημέρες μέσα σε 12 συνεχόμενους μήνες ή ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα στη Βουλγαρία.
- ο φόρος κερδών που προκύπτει από την πώληση της ακίνητης περιουσίας γενικά φορολογείται (αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ισχύει απαλλαγή)
- φόρος κληρονομίας και δωρεάς ξεκινάει από 0,4% έως 6,6% και επιβάλλεται σε επίπεδο δήμων.
Κύπρος
Τα κυριότερα πλεονεκτήματα της Κύπρου είναι ότι αρχικά δεν απαιτείται ελάχιστη διαμονή, δεν υπάρχουν φόροι κεφαλαίου, πλούτου, κληρονομιάς και δωρεάς, έχει ενταχθεί στα κράτη Σένγκεν από τις αρχές του έτους 2015 κι έτσι η πρόσβαση σε όλες τις χώρες είναι ελεύθερη. Παράλληλα έχει πολύ καλό βιοτικό επίπεδο και υγειονομική περίθαλψη, ενώ φυσικά δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στο ευχάριστο κλίμα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Για την απόκτηση άδειας κατοικίας η ελάχιστη τιμή αγοράς σε ακίνητα κυμαίνεται στις €300.000 (πλέον ΦΠΑ) και απόδειξη πληρωμής για τουλάχιστον €200.000 (μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ). Επίσης ο αιτών πρέπει να διατηρεί έναν τουλάχιστον προσωπικό τραπεζικό λογαριασμό στην Κύπρο (€30.000, κλειδωμένο για 3 έτη) και να αποδεικνύει ετήσιο εισόδημα €30.000 και επιπροσθέτως €5.000 για κάθε προστατευόμενο μέλος κάτω των 18 ετών.
Η χρονική περίοδος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας και την έκδοση άδειας διαμονής είναι 2 μήνες και χορηγείται για αόριστο χρονικό διάστημα, με την μοναδική προϋπόθεση ο κάτοχος της να επισκέπτεται την Κύπρο τουλάχιστον μία φορά κάθε 2 έτη και είναι ανανεώσιμη μετά από 5 χρόνια. Στην πράξη ο αιτών θα πρέπει να επισκέπτεται τη χώρα 1 ημέρα κάθε 2 χρόνια και προκειμένου να αποφευχθούν τα «χειρότερα» συνιστάται να μην υπερβάλλονται οι 183 ημέρες σε άλλη δικαιοδοσία.
Όσον αφορά το ενοίκιο υπολογίζεται γύρω USD 9.500 δηλαδή 8.500€ το χρόνο και η αγορά ακινήτου στα USD 206.220 δηλαδή 184.000€ αντίστοιχα και αφορούν διαμέρισμα με 3 υπνοδωμάτια γύρω στα 150m2, στην πρωτεύουσα και αφορά το ισοδύναμο ελάχιστης τιμής αγοράς ακινήτων.
Τα κυριότερα σημεία του φορολογικού συστήματος της είναι:
- Αφορολόγητο όριο για τις πρώτες €25.670
- φόρος υπεραξίας δεν υπάρχει, με εξαίρεση τα κέρδη που προκύπτουν από την πώληση των ακινήτων που βρίσκονται σε Κυπριακό έδαφος ή μετοχών σε εταιρείες που κατέχουν κυπριακά ακίνητα (20%)
- δεν υπάρχει φόρος κληρονομίας, δωρεάς και πλούτου
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Ολοένα και περισσότερο αυτές τις ημέρες γίνεται λόγος για μεγάλη μετανάστευση προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και αυτό δεν παραμένει αναιτιολόγητο, καθώς δεν απαιτείται ελάχιστη διαμονή, υπάρχει πλήρης απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος, πλούτου, δωρεών και κληρονομίας και εξ αιτίας αυτού δεν υποβάλλεται φορολογική δήλωση. Υφίσταται πράγματι καλό βιοτικό επίπεδο και υγειονομική περίθαλψη, ενώ στα θετικά συνυπολογίζονται το σημαντικό αίσθημα ασφαλείας και το «ζεστό κλίμα» καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Στην πράξη ένα από το πλεονεκτήματα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αφορά τη Σύσταση και λειτουργία εταιρείας, ενώ εναλλακτικά προτείνονται οι επενδύσεις σε ακίνητα ελάχιστης τιμής αγοράς USD 360.000.
Κατά τη διαδικασία της αίτησης για απόκτηση άδειας διαμονής δεν απαιτείται η φυσική παρουσία για την αρχική αίτηση του αιτούντος, αλλά απαιτείται για την επεξεργασία θεωρήσεων και της άδειας διαμονής. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας υπολογίζεται γύρω στις 4-6 εβδομάδες και η άδεια διαμονής έχει ισχύ μέχρι 3 χρόνια και μπορεί να ανανεωθεί για διάστημα έως 3 χρόνια ακόμα. Στην πράξη ο αιτών θα πρέπει να επισκέπτεται τη χώρα 1 ημέρα κάθε 6 μήνες και προκειμένου να μην απολέσει την ιδιότητά του μόνιμου κατοίκου συνιστάται να μην υπερβάλλονται οι 183 ημέρες σε άλλη δικαιοδοσία.
Το ενοίκιο στη χώρα αυτή κυμαίνεται σε USD 12.000-25.000 δηλαδή από 11.000€ -22.500€ το χρόνο, ενώ για αγορά ακινήτου USD 300.000 δηλαδή 268.000€ αντίστοιχα.
Τα κυριότερα σημεία του φορολογικού συστήματος της είναι:
- δεν υποβάλλονται Ετήσιες φορολογικές δηλώσεις
- δεν υπάρχει Φόρος εισοδήματος
- δεν υπάρχει φόρος υπεραξίας, κληρονομίας, δωρεάς και πλούτου
- έχει υπογραφεί Σ.Α.Δ.Φ. με την Ελλάδα από το 2014.
Συμπεράσματα
Εν κατακλείδι και λαμβάνοντας υπόψη μας όλα τα παραπάνω στοιχεία, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τελικώς υπάρχουν αξιόλογες διαφορές μεταξύ των χωρών αυτών τόσο στο βιοτικό επίπεδο, όσο και στο κόστος ζωής, οι οποίες είναι απόλυτα συνυφασμένες με το φορολογικό και οικονομικό σύστημα που έχει θεσπιστεί σε κάθε χώρα ξεχωριστά.
Από την πλευρά του ελληνικού φορολογικού συστήματος πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει συνάψει Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας με όλες τις παραπάνω χώρες, γεγονός που κάνει λιγότερο δύσκολη τη διαδικασία μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας ενός φορολογουμένου, με πιο δύσκολη κατάσταση αυτή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Βουλγαρίας, και της Ελβετίας-ως ιδιάζουσας περίπτωσης, και λιγότερο αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου.