Με τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από τη δολοφονία του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Γιτζάκ Ραμπίν, είναι πολύ δύσκολο κανείς να αποφύγει έναν απολογισμό.
Η μοιραία εκείνη λαϊκή συγκέντρωση συμπαράστασης στο κέντρο του Τελ Αβίβ υπέρ του Ραμπίν και της ειρηνευτικής διαδικασίας των συμφωνιών του Όσλο, σημάδεψε τη σύντομη ισραηλινή Ιστορία με το τραγικό της τέλος. Οι σφαίρες από το πιστόλι ενός νεαρού εβραίου, οπαδού της εθνικιστικής θρησκευτικής Δεξιάς, που σκότωσαν τον κεντροαριστερό Πρωθυπουργό, συνοψίζουν λακωνικά τον αέναο εσωτερικό πολιτικό ανταγωνισμό της ισραηλινής πολιτικής πραγματικότητας.
Η τελευταία ομιλία του Γιτζάκ Ραμπίν
Από τη μια, οι υποστηρικτές της λύσης «Δύο Έθνη-Δύο Κράτη». Από την άλλη, οι οπαδοί του ιδεώδους της «Ενιαίας Γης του Ισραήλ». Μία διαμάχη-κληροδότημα του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, όταν η Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, η Λωρίδα της Γάζας, τα Υψώματα του Γκολάν και η Χερσόνησος του Σινά πενταπλασίασαν την ισραηλινή επικράτεια και εκ των πραγμάτων τέθηκε το ερώτημα ποια θα έπρεπε να είναι η καλύτερη διαχείριση των νέων εδαφών. Οι βασικές τάσεις που διαμορφώθηκαν ήταν δύο: Είτε η πλήρης προσάρτηση των κατεχομένων εδαφών - κάτι το οποίο έγινε με τα Υψώματα του Γκολάν στις αρχές της δεκαετίας του '80-, είτε η πλήρης ή η εν μέρει επιστροφή τους - με αντάλλαγμα την ειρήνευση με τις γειτονικές αραβικές χώρες.
Το Σινά επεστράφη στην Αίγυπτο, με αντάλλαγμα τη σύσταση πλήρων διμερών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ιερουσαλήμ και Καΐρου. Η Λωρίδα της Γάζας και η Δυτική Όχθη όμως, παρέμεναν μία ανοικτή πληγή όχι μόνο για τους Παλαιστινίους κατοίκους τους, αλλά και για την ίδια την ισραηλινή κοινωνία. Μία κοινωνία καθ' όλα δυτική στα πρότυπά της, την καθημερινότητα της οποίας όμως καθόριζε καταλυτικά η ατυχής της γεωγραφία.
Παραμονές της δολοφονίας του Ραμπίν, την ισραηλινή επικαιρότητα απασχολούσαν η τύχη των εδαφών της Δυτικής Όχθης και της κυριαρχίας επί της Λωρίδας της Γάζας, το ζήτημα της αυτοδιάθεσης ή της ανεξαρτησίας των Παλαιστινίων, η διατήρηση ή μη των εβραϊκών οικισμών και ο ρόλος του ισραηλινού στρατού στις νεοσύστατες τότε περιοχές Α, Β και C - ζωγραφισμένες με ποικίλα χρώματα στους χάρτες που συνόδευαν τις συμφωνίες μίας ειρήνης μακρινής και αβέβαιης.
Η φοβική τάση έναντι μίας ειρηνευτικής διαδικασίας εκ μέρους της συντριπτικής μερίδας της ισραηλινής κοινής γνώμης από τη μία, συμπληρώνεται από τις ακραίες φωνές του ισλαμισμού αλλά και της αργής αλλά σταθερής πολιτικής αποδυνάμωσης της θέσης του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς.
Παραμονές της δολοφονίας του Ραμπίν, η ισραηλινή κοινή γνώμη ταλανιζόταν από έναν νέο κύκλο αίματος, που είχε αρχίσει πριν καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι των συμφωνιών του Όσλο. Ήταν όταν το 1994 και 1995 ακραίοι κύκλοι αμφοτέρων των πλευρών έκριναν πως οι πολιτικοί ηγέτες φαίνονταν πρόθυμοι να ξεγράψουν με μια μονοκονδυλιά χαμένες πατρίδες -παλιές ή λιγότερο παλιές.
Τα ανοικτά θέματα που δίχαζαν την κοινή γνώμη του Ισραήλ, δεν διαφέρουν πολύ από τα σημερινά. Ούτε έπαψαν να την διχάζουν εξίσου. Η μετά-Όσλο εποχή που διανύουμε από το 1995 έως και σήμερα, ουσιαστικά δεν επέλυσε κανένα από τα ζητήματα που και τότε εκκρεμούσαν: Τα δυσδιάκριτα πλέον όρια των περιοχών Α, Β και C φαίνεται να περιπλέκουν παρά να απεμπλέκουν τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Η φοβική τάση έναντι μίας ειρηνευτικής διαδικασίας εκ μέρους της συντριπτικής μερίδας της ισραηλινής κοινής γνώμης από τη μία, συμπληρώνεται από τις ακραίες φωνές του ισλαμισμού αλλά και της αργής αλλά σταθερής πολιτικής αποδυνάμωσης της θέσης του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς. Οι παλαιστινιακές επιθέσεις αυτοκτονίας πάνε χέρι-χέρι με την επιβολή ολοένα και αυστηρότερων μέτρων ισραηλινής στρατιωτικής καταστολής. Και ο απολογισμός των είκοσι χρόνων απουσίας ενός ηγέτη τολμηρού, με αποδεδειγμένη θέληση να διαπεράσει διαχωριστικές γραμμές με σκοπό την ειρηνική συνύπαρξη Ισραηλινών και Παλαιστινίων, καταλήγει μάλλον στο ίδιο κοινότυπο συμπέρασμα: Το πιο πιθανό σενάριο για την έκβαση της αραβοϊσραηλινής διένεξης είναι πάντοτε το όσο δυνατόν περισσότερο απαισιόδοξο.
Ντοκυμαντέρ για τη ζωή του Γιτζάκ Ραμπίν