Η 13η Νοεμβρίου 2015 με τους 130 νεκρούς και τους 350 τραυματίες οδήγησε τη Γαλλία, στην πρωτοφανή για τόσο μεγάλο διάστημα, τρίμηνη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με μια αυστηρή περιχαράκωση των εθνικών της συνόρων. Παράλληλα, η διεξαγωγή πολέμου ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο των επιθέσεων του Παρισιού επηρέασαν, μέσα σε μια μόνο εβδομάδα, την πολιτική, τη στρατιωτική και την κοινωνική δομή, όχι μόνο του γαλλικού κράτους, αλλά ολόκληρης της Ευρώπης.
Οι αιματηρές, πολλαπλές επιθέσεις στο Παρίσι διεξήχθησαν σχεδόν καθ' ολοκληρίαν από κατόχους ευρωπαϊκών διαβατηρίων και δη γαλλικών, οι οποίοι είχαν ταξιδέψει στη Συρία και είχαν επιστρέψει στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα, οι επιθέσεις αυτές αποτελούν από τις πιο θανατηφόρες στη Δύση που διεξήχθησαν από ξένους (Ευρωπαίους) μαχητές, που πολέμησαν για το Ισλαμικό Κράτος, στη Συρία και επέστρεψαν στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές αναφέρεται ότι εννέα άτομα ενεπλάκησαν στις επιθέσεις, οι οκτώ από τους οποίους είναι νεκροί και ένας διαφεύγει τη σύλληψη. Ο Salah Abdeslam θεωρείται ο πιο επικίνδυνος καταζητούμενος στην Ευρώπη και κατέχει, όπως και άλλοι τέσσερις, που μέχρι στιγμής έχουν ταυτοποιηθεί από τις αρχές, τη γαλλική υπηκοότητα. Οι έξι από τους δράστες, είτε αποπειράθηκαν να πάνε στη Συρία, είτε είχαν πάει και είχαν πολεμήσει για το Ισλαμικό Κράτος. Η πλειοψηφία ήταν νέοι, ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών, ζούσαν σε φτωχά προάστια του Παρισιού και των Βρυξελλών, είχαν καταγωγή από χώρες του Μαγρέμπ, όπως η Αλγερία και είχαν συγγενικούς ή φιλικούς δεσμούς με το τζιχαντισμό (1).
Μάλιστα τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Γάλλος Πρωθυπουργός, Manuel Valls, ανακοίνωσε στο Γαλλικό Κοινοβούλιο, ότι 1800 περίπου Γάλλοι πολίτες έχουν εισχωρήσει σε τζιχαντιστικα δίκτυα. Από αυτούς οι 185 περίπου είχαν επιστρέψει στη Γαλλία, το 2015, αποτελώντας σημαντική απειλή για την εθνική ασφάλεια. Εντούτοις, το κενό στις παρακολουθήσεις που διαφάνηκε με τις επιθέσεις του Ιανουαρίου, δεν μπόρεσε να κλείσει, αποδεικνύοντας της αδυναμία των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ασφάλειας της χώρας.
Σύμφωνα με έρευνα για το ISIS στη Δύση, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 4.500 περίπου Δυτικοί που έχουν στρατολογηθεί στο ISIS και σε άλλες στρατιωτικές οργανώσεις στη Συρία και στο Ιράκ. Ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι 24 ετών, είναι ενεργοί στο διαδίκτυο και έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί μέσου αυτού και το ένα τρίτο των μαχητών από τη Δύση έχουν οικογενειακούς δεσμούς με το τζιχαντισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς που ζουν στις 750 περίπου, «Ευαίσθητες Αστικές Περιοχές» στα φτωχά προάστια του Παρισιού υφίσταντο, συχνά, κοινωνική και εργασιακή περιθωριοποίηση. Αυτή σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού που λειτουργούν αποτρεπτικά προς μια μόνιμη επαγγελματική αποκατάσταση, ευνόησαν την υιοθέτηση, εκ μέρους τους, μιας πεποίθησης «συλλογικής θυματοποίησης». Γεγονός, που δικαιολογεί τους φόβους τους και απελευθερώνει την οργή τους, ενίοτε, μέσω της προσχώρησης αρκετών από αυτών σε εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις (2). Η αίσθηση του ανήκειν σε μια ευρύτερη φαντασιακή κοινότητα πιστών που αποκομίζουν, κατ' αυτόν τον τρόπο και η αίσθηση της σημαντικότητας τους, μέσα σε αυτήν, τους ωθεί στην υιοθέτηση των πιο ακραίων πράξεων, αψηφώντας το βέβαιο θάνατο.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με έρευνα για το ISIS στη Δύση, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 4.500 περίπου Δυτικοί που έχουν στρατολογηθεί στο ISIS και σε άλλες στρατιωτικές οργανώσεις στη Συρία και στο Ιράκ. Ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι 24 ετών, είναι ενεργοί στο διαδίκτυο και έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί μέσου αυτού και το ένα τρίτο των μαχητών από τη Δύση έχουν οικογενειακούς δεσμούς με το τζιχαντισμό. Επίσης, σχεδόν τα δύο πέμπτα από τους ξένους μαχητές έχουν σκοτωθεί στη Συρία και στο Ιράκ. Όσοι από αυτούς επιστρέφουν στην Ευρώπη αποτελούν μεγάλη απειλή, εξαιτίας των εδραιωμένων τζιχαντιστικών δικτύων, ικανών για τη διεξαγωγή πολύπλοκων και θανατηφόρων κτυπημάτων (3). Γεγονός, που επιβεβαιώθηκε με τον πλέον τραγικό τρόπο με τις αιματηρές επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου 2015, στο Παρίσι.
Στη θεωρία των Διεθνών Σχέσεων, όταν ένα κράτος, δια του αντιπροσώπου του, προσδιορίζει ένα θέμα ως ζήτημα ασφάλειας, αυτό παραδοσιακά σημαίνει μια έκτακτη κατάσταση που δικαιολογεί τη λήψη έκτακτων μέτρων για την εξάλειψή του(4). Στην προκειμένη περίπτωση η Γαλλία προσέφυγε δυο φορές μέσα σε ένα χρόνο στη λήψη έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση και εξάλειψη μιας έκτακτης κατάστασης, υποδηλώνοντας την υπαρκτή απειλή που αποτελεί, πλέον, το Ισλαμικό Κράτος για την ασφάλεια της χώρας. Η επιλογή της Γαλλίας ως στόχου του Ισλαμικού Κράτους, τώρα και της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο, τον Ιανουάριο, στις επιθέσεις στο Charlie Hebdo, επισημαίνουν το συμβολικό της χαρακτήρα. Γεγονός, που οφείλεται, εν μέρει στο αποικιοκρατικό της παρελθόν και στον ενεργό της ρόλο στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, καθώς και στο μοντέλο πρότυπο που αυτή αποτελεί, το οποίο είναι απόλυτα συνυφασμένο με την εκκοσμίκευση, τις ελευθερίες, την ανεξιθρησκία και την πολύ-πολιτισμικότητα.
Ωστόσο, η πολύ-πολιτισμική και πλουραλιστική γαλλική κοινωνία απέτυχε να εντάξει επιτυχώς και τα πέντε περίπου εκατομμύρια μουσουλμάνων που ζουν σε αυτήν, συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό, στην κοινωνική, εργασιακή και πολιτική τους περιθωριοποίησή. Κατάσταση που διαφαίνεται χαρακτηριστικά και από το μεγάλο ποσοστό των Γάλλων μουσουλμάνων σε σωφρονιστικά ιδρύματα, που αγγίζει το 60% (5). Η ριζοσπαστικοποίηση των Γάλλων μουσουλμάνων στις φυλακές κερδίζει συνεχώς έδαφος με τραγικές συνέπειες για τη χώρα, όπως αποδείχτηκε με τον έναν εκ των δύο αδελφών της δολοφονικής επίθεσης στο Charlie Hebdo (6). Αντίστοιχη, ίσως, είναι και η περίπτωση του Salah Abdeslam, οποίος είχε ζήσει και περάσει αρκετό χρόνο μαζί, σε βελγική φυλακή, με τον φερόμενο ως υπεύθυνο των πολλαπλών επιθέσεων στο Παρίσι, Abdelhamid Abaaoud (7).
Σήμερα, ο Γάλλος Πρόεδρος, François Hollande έχει κηρύξει τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, ζητώντας και διασφαλίζοντας τη στήριξη της διεθνής κοινότητας σε αυτό. Αυτό διαφάνηκε και από την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, την 20ή Νοεμβρίου, για τη συμμετοχή όλων των δυνάμενων κρατών στον αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Παράλληλα, η Γαλλία με το αεροπλανοφόρο της Charles de Gaulle, που έχει καταφτάσει στη Μεσόγειο θα μπορέσει να τριπλασιάσει την ικανότητα κρούσης της στο Ιράκ και στη Συρία. Σε αυτά τα πλαίσια ο Βρετανός Πρωθυπουργός David Cameron έθεσε στη διάθεση της Γαλλίας τη βρετανική βάση στην Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι και η Βρετάνια οφείλει να πλήξει το Ισλαμικό Κράτος. Τέλος, ο Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama και με αφορμή τις αιματηρές επιθέσεις στην πρώην Γαλλική αποικία, το Μάλι, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα είναι αμείλικτες ενάντια στην Ισλαμική τρομοκρατία.
Πλησιάζουν 15 χρόνια από τότε που ένας άλλος Αμερικανός πρόεδρος, ο George Bush με αφορμή τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου κήρυττε τον πόλεμο κατά τις τρομοκρατίας. Έκτοτε, εκατοντάδες τζιχαντιστικες τρομοκρατικές επιθέσεις έχουν γίνει σε όλο τον κόσμο με χιλιάδες αθώα θύματα, όπως αυτά του Παρισιού, αλλά και του Μάλι την προηγουμένη εβδομάδα. Στο εύλογο ερώτημα που προκύπτει για το τι πήγε στραβά, οι απαντήσεις είναι πολλές και επιδέχονται πολλών ερμηνειών. Το καίριο ζητούμενο είναι τι ωθεί αυτούς τους ανθρώπους να προσχωρούν σε τέτοιες οργανώσεις. Ιδιαίτερα δε, όταν αυτοί έχουν μεγαλώσει σε δημοκρατικές και πλουραλιστικές κοινωνίες, όπως της Γαλλίας και του Βελγίου, των οποίων δύνανται να γίνονται θανάσιμοι εχθροί. Μήπως το εάν είχαν να χάσουν πολλά, έστω και αρκετά, όπως ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο, με μια σταθερή εργασία, θα λειτουργούσε ως ανασταλτικός παράγοντας ενάντια στην ριζοσπαστικοποίηση τους;
(1) BBC NEWS, "Paris attacks: Who were the attackers? ", (20/11/2015), http://bbc.in/1XbgMqD and Farmer Ben, "Who were the terrorists? Everything we know about the Isil attackers so far", The Telegraph, (20/11/2015), http://bit.ly/1SxJUae
(2) Παρασκευά-Γκίζη Ελισάβετ, "Η Γαλλία σε πόλεμο;" (Επίκαιρη Ανάλυση), Κέντρο Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών-ΚΕΜΜΙΣ, (06/02/2015), http://bit.ly/1JGSVvK
(3) Bergen Peter, Schuster Courtney, and Sterman David, "ISIS in the West
the new faces of extremism", New America, (November 2015), http://bit.ly/1T68VKF
(4) Buzan Barry, Wæver Ole, de Wilde Jaap, Security: A New Framework for Analysis,
Lynne Rienner Publishers, 1998.
(5) Leclerc Jean-Marc, "Un rapport explosif sur l'islam radical dans les prisons françaises", Le Figaro, (22/10/2014) , http://bit.ly/1JFlp7w
(6) The Economist, "Terror and Islam -After the atrocities", (17/01/2015), http://econ.st/1IH6r0q
(7) Botelho Greg , Haddad Margot and Shoichet Catherine E., "Paris attacks ringleader Abdelhamid Abaaoud dead", CNN, (20/11/2015), http://cnn.it/1NGnUX9