Με αφορμή το σύμφωνο συμβίωσης, επανέρχεται στην περί ομοφυλοφιλίας συζήτηση ο παράγοντας «φύση». Παρ' όλο που κάποια πράγματα έχουν λυθεί θεωρητικά εδώ και κάνα-δυο αιώνες, φαίνεται πως μάλλον πρέπει να τα διευκρινίσουμε.
«Στη φύση δεν υπάρχει ομοφυλοφιλία», λέει. Ε και; Γιατί, υπάρχουν στη φύση παπάδες και μητροπολίτες;
Στη φύση δεν υπάρχουν παπάδες και μητροπολίτες, ούτε σύλλογοι, ενώσεις, ενορίες, βουλευτές, πρωθυπουργοί, ΕΝΦΙΑ, συντάξεις, τάξεις, TAXIS, κεφάλαιο, προλετάριοι, αυτοκίνητα, μπρίκια, τηλεοράσεις, δελτία ειδήσεων, συμβολαιογράφοι, σουβλάκια, κομπιούτερ, κινητά, ρούχα, βιβλία, τέχνη, θρησκεία, τσιμπιδάκια, κομμωτήρια, παγωτά, μαγαζιά, εκπτώσεις, εφημερίδες, γιατροί, πόρτες, παράθυρα, ταβάνια, πατώματα, μουσεία, τραγούδια, μετεωρολόγοι, αστρολόγοι, χασαποταβέρνες, φόλες, σόλες, κατσαρόλες, πύραυλοι, δορυφόροι, κάλαντα, μετανάστες, πρόσφυγες, παπούτσια, κορδόνια, κάλτσες, σάλτσες, περουκίνια, κομποσκοίνια, κομπολόγια, ρολόγια, καστανάδες, στραπατσάδες, μαντινάδες, μεντεσέδες, μεντρεσέδες, τσελεμεντέδες, μπουφέδες, κομοδίνα, συρτάρια, φουλάρια, μαξιλάρια, υπουργοί, οδηγοί, κοτέτσια, οδοντόβουρτσες, χαλκοσωλήνες, σχολεία, στεγνοκαθαριστήρια, σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ, μίνι φούστες, υδροηλεκτρικά φράγματα, φωτοβολταϊκά, τζάκια, σόμπες, φούρνοι, γέφυρες, οδοντίατροι, μασέλες, σέλες, μανταλάκια, ορυχεία, πτυχεία, χαρτί υγείας, πάνες, μπιμπερό, τράπεζες, ταχυδρομεία, γενέθλια, πάρτι, μνημόνια, νομοσχέδια, φάρμακα, μπαρ, ποδόσφαιρο, τρενάκια, κούκλες, περίπτερα, περιπτεράδες, μετρό, πλοία, κανό, σερφ, πετονιές, σκοινιά, τσουβάλια, κοντέινερ, τάνκερ, καρέκλες, περιοδικά, φωτογραφίες, φωτογράφοι, φωτογραφικές μηχανές, μηχανές για το γκαζόν, γκαζόν, γκαζόζες, αναψυκτικά, αντιψυκτικά, βεγγαλικά, πρωτοχρονιές, σαπουνόπερες, πόλεις, χωριά, πανεπιστήμια, φυλακές, νοσοκομεία, ασθενοφόρα, ιστιοφόρα, ιχθυοτροφεία, εργοστάσια, φουγάρα, τσιγάρα, αλκοόλ, ναρκωτικά...
Και το πιο τρομερό απ' όλα: στη φύση δεν υπάρχει καν facebook.
Ο άνθρωπος παραμένει ζώο, βέβαια, αλλά ταυτόχρονα ο άνθρωπος είναι και ο πολιτισμός του. «Πολιτισμός» δεν σημαίνει αυτό που συχνά λέμε στην καθομιλουμένη, ότι κάποιος είναι «πολιτισμένος», δηλαδή ευγενικός κ.λπ. Πολιτισμός --αδόκιμα και πρόχειρα, για να συνεννοηθούμε-- είναι το σύνολο των έργων που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος από τότε που διαφοροποιήθηκε από τα υπόλοιπα ζώα ανακαλύπτοντας το χέρι του --ναι, αυτή είναι η πρώτη του ανακάλυψη!-- και εν συνεχεία τον Λόγο, το σύνολο του προφορικού και γραπτού λόγου που παρήγαγε έκτοτε, το σύνολο των οικονομικών σχέσεων, των κοινωνικών δομών και κανόνων που δημιούργησε κ.λπ.
Γι' αυτό όποτε ακούω ή διαβάζω να γίνεται επίκληση της φύσης ως κανόνα ή ως βάσης για αναλογίες με θέματα που αφορούν τη ζωή του ανθρώπου --κοινωνική, οικονομική, πολιτική-- μου γυρνάνε τα μάτια ανάποδα· είτε η επίκληση αυτή αφορά τάχα μου «φιλελεύθερες» ονειρώξεις για την καθολικότητα του laissez-faire σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής χωρίς όρους και όρια είτε, καλή ώρα, «επιχείρημα» που υποτίθεται πως καθαγιάζει την οικογένεια όπως την ξέρουμε. Και μπαίνω συχνά στον πειρασμό να υιοθετήσω προσωρινά τη λογική αυτή, μόνο και μόνο για να σκοτώσω εν τη γενέσει της οποιαδήποτε συζήτηση για οποιοδήποτε πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό ή πολιτιστικό θέμα, χρησιμοποιώντας τη «Φύση» σε συνδυασμό με οποιαδήποτε έννοια που «δεν υπάρχει στη Φύση» από τον παραπάνω κατάλογο, που είναι ενδεικτικός και όχι αποκλειστικός.
Στη φύση δεν υπάρχουν παπάδες, άρα είναι παρά φύσιν να είσαι παπάς. Όπερ έδει δείξαι.
Η εγγενής αντίφαση στην επιχειρηματολογία περί οικογένειας και ομοφυλοφιλίας με βάση τη «Φύση» είναι τεράστια: είναι δυνατόν η οικογένεια να είναι ο πυρήνας της κοινωνίας και, ταυτόχρονα, να μην επηρεάζεται από την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, από τις οικονομικές συνθήκες, από πολιτισμικούς όρους, από τις κοινωνικές εξελίξεις; Είναι δυνατόν ο πυρήνας της κοινωνίας να είναι υπεράνω --και άρα εκτός-- κοινωνίας;
Τόσο οι στοιχειώδεις κοινωνικές συμπεριφορές του ανθρώπου όσο και η ίδια του η σεξουαλικότητα εξελίσσονται υπό την επίδραση του πολιτισμού. Η οικογένεια όπως την ξέρουμε σήμερα, ο καθένας στη χώρα του και στις συνθήκες στις οποίες μεγάλωσε και ζει, μόνο αυτονόητη δεν είναι. Εκτός από τη «Φύση», ατεκμηρίωτα και ασυνάρτητα ο καθένας επικαλείται την «Ιστορία» ή την «Παράδοση», εννοώντας την εκάστοτε επινοημένη και προσαρμοσμένη ιστορία και βολικά ξεχνώντας, π.χ., ότι ούτε καν η πατριαρχική δομή της οικογένειας είναι δεδομένη --είναι πάμπολλα τα ιστορικά παραδείγματα μητριαρχικών κοινωνιών και στον ελλαδικό χώρο--, ούτε καν η πυρηνική μορφή της --ας θυμηθούμε, π.χ., πώς μεγάλωναν τα αγόρια στην αρχαία Σπάρτη.
Είναι δε απίστευτη, αν λίγο το σκεφτεί κανείς, η α λα καρτ επίκληση της «Φύσης» από ανθρώπους που κάθονται σε μια πολυθρόνα και γράφουν στο τετραπύρηνο tablet τους.
Άλλο τόσο υποκριτική είναι η συντηρητική ομοφοβία των μαζών· των συμπολιτών μας που, σε αντίθεση με τους «επιθετικά» ομοφοβικούς μητροπολίτες ή Ανεξάρτητους Έλληνες ή Φαήλους, τάχα μου «αποδέχονται» την ομοφυλοφιλία, αρκεί μερικά ζώα να είναι λιγότερο ίσα από άλλα: «Ας κάνουν ό,τι θέλουν -- αλλά στο κρεβάτι τους, όχι μπροστά στα μάτια μας!», είναι η επωδός των «συντηρητικά ανεκτικών». Οι ομοφυλόφιλοι, όμως, δεν χρειάζονται την «ανοχή» κανενός· δικαιούνται να απολαμβάνουν τα ίδια ακριβώς δικαιώματα με τους ετεροφυλόφιλους. Ούτε λιγότερα ούτε περισσότερα. Συνεπώς, ο πήχυς της δημοσίας αιδούς πρέπει να είναι κοινός για στρέιτ και γκέι: αν ένα αγόρι κι ένα κορίτσι μπορούν να φιληθούν δημόσια αλλά δεν μπορούν να κάνουν σεξ δημόσια, το ίδιο ακριβώς πρέπει να ισχύει και για δύο αγόρια ή δύο κορίτσια.
Η υποκρισία γίνεται ακόμη πιο κραυγαλέα όταν εμπλέκονται στην περί ομοφυλοφιλίας συζήτηση «τα παιδιά» -- κι έτσι επιστρέφουμε στην αφορμή αυτού του κειμένου, στο σύμφωνο συμβίωσης και στις αντιδράσεις που προκαλεί. «Όχι και να φιλιούνται δημόσια οι ομοφυλόφιλοι -- τι παράδειγμα θα πάρουν τα παιδιά μας;» Θα πάρουν το παράδειγμα ότι δύο άνθρωποι που αγαπιούνται ή συμπαθιούνται ή γουστάρονται εκφράζουν το συναίσθημά τους αυτό με τρυφερότητα σωματική.
Έχουν χυθεί τόνοι μελάνι για το πώς διαμορφώνεται η σεξουαλική ταυτότητα του ατόμου -- ένα είναι βέβαιο, πάντως: δεν αρκεί να δεις ένα-δυο φιλιά στον δρόμο ή στην τηλεόραση για να γίνεις γκέι. Η ταυτότητα και ο χαρακτήρας του παιδιού διαμορφώνεται από την οικογένειά του στα πρώτα χρόνια της ζωής του -- ας μην «ανησυχούν» συνεπώς οι γονείς για το αν θα δει το παιδί τους ένα φιλί στον δρόμο ή αν κάποιο παιδάκι στην τάξη του ζει με δύο άντρες ή με δύο γυναίκες· ας αναρωτηθούν, αντ' αυτού, πώς συμπεριφέρονται οι ίδιοι στο παιδί τους, αν προσπαθούν να έχουν ουσιαστική σχέση και αλληλεπίδραση ή αν απλώς το παρκάρουν κάπου να μην ενοχλεί, τι λένε και τι κάνουν μπροστά στο παιδί τους, τι σχέση έχουν με τον/την σύντροφό τους, τι σχέση έχουν ο καθένας με τον εαυτό του. Αυτά είναι που θα καθορίσουν την ταυτότητα, τον χαρακτήρα και το μέλλον του παιδιού τους.
Όσον αφορά την υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, λοιπόν, δεν τίθεται θέμα «φυσικής» και «αφύσικης» σύνθεσης της οικογένειας. Και ας μην ανησυχούμε τόσο υποκριτικά για τα λίγα παιδιά που θα υιοθετηθούν από ομοφυλόφιλα ζευγάρια κι έτσι θα γλιτώσουν από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης σε ιδρύματα που δεν έχουν πόρους ή αρκετό προσωπικό και που, στο κάτω κάτω, δεν είναι εγγυημένη ούτε καν η ασφάλειά τους, όπως έδειξε η πρόσφατη αποκάλυψη βιασμού αγοριού από μεγαλύτερο οικότροφο στο Παπάφειο, της διοίκησης του οποίου προΐσταται ex officio ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος, ο οποίος θεωρεί «θανάσιμο αμάρτημα» την ομοφυλοφιλία και διαρρηγνύει τα ιμάτιά του για το ενδεχόμενο υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια, επικαλούμενος βεβαίως το «τι κάνουν τα ζώα», δηλαδή την περίφημη Φύση: «Πότε υπήρξε τέτοιο φαινόμενο 2015 χρόνια, να παντρεύεται άνδρας τον άνδρα και γυναίκα τη γυναίκα; Αλλά και να θέλουν το δικαίωμα να έχουν ξένα παιδιά, για να τα μεγαλώσουν, και να τους πουν τι; Ούτε τα ζώα δεν έχουν τέτοιες διαθέσεις... Κύριε Ελέησον»!
Ένα πράγμα είναι βέβαιο για τα ζώα και τη φύση: δεν υποκρίνονται. Η υποκρισία είναι κι αυτή ένα επίκτητο χαρακτηριστικό του ανθρώπινου πολιτισμού -- και περισσεύει σε όσους κατέχουν θέσεις εξουσίας και προσπαθούν να τις συντηρήσουν.
του Γιώργου Τσακνιά
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο dimartblog.com