Τελευταία, είμαι κάπως μπερδεμένη σχετικά με αυτό.
Το κατάλαβα ακούγοντας πρόσφατα έναν Έλληνα πολιτικό να λέει δημοσίως πάνω-κάτω το εξής: ο υψηλός αριθμός ελεύθερων επαγγελματιών στην Ελλάδα αποτελεί πρόβλημα, γιατί: ένα στέλεχος επιχείρησης (στο marketing, τις πωλήσεις κλπ) αν απολυθεί ή κλείσει η επιχείρηση στην οποία δουλεύει, θα προσληφθεί σε κάποια άλλη επιχείρηση μέσα στην Ελλάδα. Ο γιατρός, από την άλλη, και ο δικηγόρος, αν δεν έχουν πελατεία και δουλειά σε μια οικονομία που καταρρέει, θα τα μαζέψουν και θα φύγουν για αλλού -και να το το brain drain.
Αυτό που με μπέρδεψε στην παραπάνω λογική δεν ήταν τόσο το ότι ξέρω δεκάδες στελέχη και δυνητικά στελέχη επιχειρήσεων που έχουν φύγει τρέχοντας για το εξωτερικό, γιατί ποια επιχείρηση θα τους προσλάβει εδώ και με τι μισθό/ωράριο/προοπτικές.
Ούτε καν το ότι ένα σωρό από τα μυαλά που φεύγουν είναι επιστήμονες, χωρίς κανένας να ορίζει ως πρόβλημα το ότι η Ελλάδα βγάζει πολλούς εξαιρετικούς επιστήμονες (ευτυχώς).
Αυτό που με ξένισε στην παραπάνω λογική (και με έκανε και έξω φρενών, εδώ που τα λέμε) είναι ότι, τρία λεπτά νωρίτερα, ο ίδιος άνθρωπος είχε, πολύ λογικά, μιλήσει, για την ανάγκη να δημιουργηθούν στην Ελλάδα νέες επιχειρήσεις που θα δημιουργήσουν με τη σειρά τους και νέες θέσεις εργασίας για όλους. Χρειάστηκα μερικά λεπτά για να συνειδητοποιήσω ότι στο μυαλό του οι μίζεροι ελεύθεροι επαγγελματίες («γιατροί και δικηγόροι») ήταν ένα είδος διαφορετικό και άσχετο με το εξωτικό και αξιοθαύμαστο είδος των επιχειρηματιών, που κατεβαίνουν από το υπερπέραν και στήνουν start-ups και επιχειρήσεις εκατομμυρίων δίνοντας με ένα τσαφ δουλειά σε στελέχη marketing, πωλήσεων και τα λοιπά. Αυτοί οι δύο, σου λέει, δε συναντιούνται πουθενά.
Έλα, όμως, που συναντιούνται.
Σύμφωνα με στατιστικές της Ευρωπαϊκής αλλά και της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι άνθρωποι 25-35 που ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν μια μικρή επιχείρηση, το κάνουν εξαιτίας των δύσκολων οικονομικών συνθηκών και της ανεργίας που επικρατούν στις χώρες τους: βλέπουν, δηλαδή, την επιχειρηματικότητα ως επαγγελματική επιλογή, δημιουργώντας έτσι θέσεις εργασίας όχι μόνο για τους εαυτούς τους αλλά και για άλλους σαν αυτούς. Με αριθμούς: σύμφωνα με την αναφορά του Global Entrepreneurship Monitor για το 2014, μέσα σε έναν ευρωπαϊκό μέσο όρο 22,8%, η Ελλάδα παρουσιάζει «επιχειρηματικότητα με αφετηρία την αναγκαιότητα» σε ποσοστό 34,8%.
Δε μπορεί να είναι όλοι αυτοί start-uppers, μπορεί;
Πολλοί, λέω εγώ, χωρίς στοιχεία αυτή τη φορά, είναι ελεύθεροι επαγγελματίες (αρχιτέκτονες, γραφιάδες παντός είδους, έμποροι, γραφίστες κλπ), που μέσα από την εμπειρία, τις γνώσεις, τις ιδέες τους και την έμπνευση που παίρνουν από το εξωτερικό φιλοδοξούν να δημιουργήσουν μια μικρή βιώσιμη επιχείρηση, πρώτα για τον εαυτό τους και ύστερα για λίγα ακόμη άτομα που θα μπορέσουν να έχουν ενεργό ρόλο σε αυτήν και να συμβάλουν στην ανάπτυξή της.
Τρόποι υπάρχουν. Και στην Ελλάδα τρέχουν πλέον προγράμματα ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, ακόμα και για ανθρώπους χωρίς προηγούμενη επιχειρηματική εκπαίδευση ή εμπειρία, που έχουν γνώση και ιδέες και μπορούν να τις υλοποιήσουν στο πλαίσιο μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (όπως το Bridging The Gap, του οποίου το υλικό έγινε και η αφορμή για να γράψω γι' αυτό το θέμα).
Πλαίσιο, όμως, υπάρχει;
Όταν οι ίδιοι οι άνθρωποι εξουσίας που μιλάνε για την επιχειρηματικότητα ανοίγουν με τα χέρια τους το χάσμα ανάμεσα στο δυνητικό μεγάλο και στο πολύ πραγματικό μικρό, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν. Όταν κάθε μήνα οι διατάξεις δυσκολεύουν τόσο, ώστε στον ΟΑΕΕ να υπάρχουν ξεχωριστά γκισέ για τις διαγραφές ασφαλισμένων, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα πιο πολύ. Όχι μόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους πολύ μικρούς επιχειρηματίες. Για όλους.