Λίγοι ξέρουν ότι ο ηθοποιός που παίζει στο θέατρο, παίρνει βαρέα ένσημα. Ακόμη λιγότεροι ξέρουν το λόγο. Ας τα πιάσουμε όμως απ την αρχή.
Ηθοποιός, το λέει κι λέξη «ποιεί ήθος». Το πρόβλημα ξεκινά απ' την ημιμάθεια όμως που έχει μεταφράσει το «ήθος», ως «ηθική». Ο ηθοποιός λοιπόν δεν ποιεί ήθος με την έννοια του «διδάσκω ήθος-ηθική» και δεν έχει και καμία τέτοια υποχρέωση. Το μόνο που υποχρεούται να κάνει, είναι να ενσαρκώσει ένα ρόλο. Να δώσει δηλαδή σάρκα και οστά, σε κάποιον «άνθρωπο» φτιαγμένο από λέξεις και σχηματισμένο στο μυαλό ενός θεατρικού συγγραφέα. Ως εκ τούτου, φοράει, ντύνεται, ενδύεται και υλοποιεί την ιδεατή αυτή προσωπικότητα, ξεχνώντας πολλές φορές τη δική του. Ως εκ τούτου ποιεί το ήθος του ρόλου και σ' αυτό έγκειται κι η όποια δυσκολία στην Τέχνη της υποκριτικής. Να πάω στο θέατρο και να ξεχάσω για παράδειγμα ότι αυτή που βλέπω είναι η Ελένη Ουζουνίδου αλλά να βλέπω μια «Σταματία το γένος Αργυροπούλου». Δεν είναι η Καίτη Κωνσταντίνου αλλά ο «Ριχάρδος ο Γ».
Η δυσκολία χοντρικά έχει δυο στάδια. Το πρώτο είναι αυτό που λέμε, να «βρεις» το ρόλο. Να ενσαρκώσεις πετυχημένα το ρόλο, όσο πιο κοντά γίνεται δηλαδή, αυτό που 'χε στο νου του ο συγγραφέας και στο δεύτερο στάδιο να επαναλαμβάνεις με την ίδια ζέση, θέρμη, επιτυχία, σε κάθε παράσταση, αυτό που έχεις κατακτήσει με τη μελέτη και τις πρόβες. Κάθε βράδυ δηλαδή σε συγκεκριμένη ώρα, να επαναλαμβάνεις και να βιώνεις μ' ένα σαδομαζοχιστικό ψυχαναγκασμό, όλες τις μεταπτώσεις του θυμού ή της χαράς, της λύπης, της έκπληξης, της απογοήτευσης. Ένας υπηρέτης συναισθημάτων, μια πλαστελίνη εκφράσεων που αλλάζουν με κάθε σκηνή, σε κάθε πράξη, κάθε βράδυ σε συγκεκριμένες ώρες.
Αν ακούγεται εύκολο, σας διαβεβαιώνω πως δεν είναι. Απαιτεί μεγάλη ψυχική δύναμη, πειθαρχία, σθένος, εκπαίδευση και δουλειά. Είναι ο λόγος που ο ηθοποιός στο θέατρο, παίρνει βαρέα ένσημα. Εντάξει, υπάρχουν και κάποιοι ηθοποιοί που τα λαμβάνουν καταχρηστικά και καθ' υπερβολή αλλά παντού υπάρχουν εξαιρέσεις*.
Πότε άλλοτε δεν αισθάνθηκα τόσο δικαιολογημένα αυτά τα ένσημα, όσο σ' αυτή την τελευταία παράσταση του Σαββάτου. Το δράμα των προσφύγων, οι εικόνες των βρεφών και τα πλάνα με τα κουρασμένα γυναικόπαιδα παντού σε κάθε οθόνη, σε περικυκλώνουν και λεηλατούν κάθε ικμάδα χαράς, που ίσως φύλαγες μέσα σου. Αφαιρούν ακόμη και το χρώμα και βλέπεις σαν Deja vu, μικρές ασπρόμαυρες μικρασιατικές καταστροφές, για τις οποίες διάβαζες στα βιβλία ή άκουγες απ τη γιαγιά, να συμβαίνουν τώρα αληθινά μπροστά σου.
Και τώρα, πως μπορείς να γελάσεις χωρίς ενοχή; Να φας χωρίς δισταγμό; Να ζήσεις ανεπηρέαστος;
Και δεν είναι μόνο ο ηθοποιός αλλά και το κοινό. Δεν πρόκειται πια, για κάποιον προσωπικό σου δαίμονα αλλά για μια χαίνουσα θλίψη, στην οποία κοινωνούμε όλοι. Κι η παράσταση είναι σατιρική κι επιδιώκει το γέλιο.
Ήταν η δυσκολότερη παράσταση της ζωής μου. Ίσως μέχρι την επόμενη.
*Όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί ηθοποιοί έκτος ίσως από μερικούς ηθοποιούς.
Ο Σίλας Σεραφείμ παρουσιάζει την παράσταση «20 χρόνια stand-up comedy», κάθε Σάββατο βράδυ στο Tin Pan Alley