Η πρόληψη του καρκίνου είναι πιο εύκολη από ό,τι πιθανώς πιστεύει η πλειοψηφία του κόσμου. Μερικές απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, μπορούν να μειώσουν δραστικά την πιθανότητά εμφάνισης της νόσου. Τα καλά νέα είναι ότι στις περισσότερες μορφές καρκίνου η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσουν ζωές.
Ο καρκίνος αποτελεί σοβαρή μάστιγα για την υγεία, ειδικά στις χώρες του δυτικού κόσμου. Η Ένωση για τον Παγκόσμιο Έλεγχο του Καρκίνου (UICC) και η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η ασθένεια εξελίσσεται σε παγκόσμια επιδημία με αυξητικές τάσεις. Υπολογίζεται πως μέχρι το 2025 τα νέα ετήσια περιστατικά καρκίνου θα αυξηθούν στα 19,3 από 14,1 εκατομμύρια που ήταν το 2012.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ), λόγω της αυξητικής τάσης του καρκίνου σε όλο τον κόσμο, οι θάνατοι, από 7,6 εκατομμύρια που ήταν το 2008, αναμένεται μέχρι το 2030 να φτάσουν 13,1 εκατομμύρια. Στην Ελλάδα, 24.000 ζωές χάνονται κάθε χρόνο από καρκίνο, ενώ 37.000 άνθρωποι προσβάλλονται από κάποια μορφή της νόσου, σύμφωνα με στοιχεία του International Agency for Research on Cancer (IARC).
Κι όμως, μέχρι το 2025 είναι εφικτή η μείωση των πρόωρων θανάτων από μη μεταδιδόμενες ασθένειες, στις οποίες ανήκει και ο καρκίνος, κατά 25%, αν υιοθετήσουμε υγιεινές επιλογές. Περίπου 30% των θανάτων από καρκίνο οφείλονται σε συνήθειες του σύγχρονου τρόπου ζωής, όπως παχυσαρκία, χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, έλλειψη σωματικής άσκησης, κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και κάπνισμα, το οποίο προκαλεί παγκοσμίως το 20% των θανάτων από καρκίνο και το 70% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα.
Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση αποτελούν το πιο σημαντικό κομμάτι στην αντιμετώπιση και την αποφυγή ορισμένων ειδών καρκίνου. Μπορούμε όλοι λοιπόν να υιοθετήσουμε κάποιες αρχές που συμβάλλουν γενικότερα στη βελτίωση της υγείας μας και ταυτόχρονα στην αποφυγή ορισμένων τύπων καρκίνου, πάντα στο πλαίσιο των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κώδικα.
1. Αποφύγετε το κάπνισμα και την έκθεση στον καπνό
Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας εμφάνισης καρκίνου που μπορούμε να μειώσουμε. Ευθύνεται όχι μόνο για τον καρκίνο του πνεύμονα, αλλά και πολλούς άλλους τύπους καρκίνου. Εξίσου βλαβερό είναι και το παθητικό κάπνισμα.
2. Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος
Η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αρκετές μορφές καρκίνου. Τα περιττά κιλά είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου και για υποτροπή της νόσου έπειτα από τη θεραπεία.
3. Ξεκινήστε μια ισορροπημένη διατροφή
Καταναλώνετε τουλάχιστον πέντε μερίδες λαχανικών και φρούτων ημερησίως και περιορίστε την κατανάλωση ζωικών τροφών πλούσιων σε λιπαρά.
4. Περιορίστε την κατανάλωση του αλκοόλ
Σύμφωνα με μελέτες η κατανάλωση δύο ποτών ημερησίως για τους άνδρες και ενός για τις γυναίκες, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για ορισμένους τύπους καρκίνου. Η American Cancer Society συστήνει αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ.
5. Αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα
Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για πολλές μορφές καρκίνου. Συστήνονται τουλάχιστον 30', 5 ημέρες την εβδομάδα. Γυμναστική δεν σημαίνει μόνο γυμναστήριο και βάρη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι και εναλλακτικές μέθοδοι, ώστε να βρείτε αυτό που σας ταιριάζει καλύτερα.
6. Προστατευτείτε από τον ήλιο
Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου και αντιπροσωπεύει περίπου τις μισές από τις διαγνώσεις καρκίνου. Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Η προστασία των παιδιών και των εφήβων είναι ιδιαίτερα σημαντική. Άτομα που έχουν τάση για ηλιακά εγκαύματα, πρέπει να χρησιμοποιούν προστατευτικά μέτρα σε όλη τους τη ζωή.
7. Παρατηρήστε τυχόν σημάδια στο σώμα σας
Επισκεφθείτε ένα δερματολόγο αν παρατηρήσετε ένα εξόγκωμα, μία πληγή που δεν επουλώνεται, είτε μία ελιά που αλλάζει σχήμα, μέγεθος ή χρώμα. Απευθυνθείτε σε ένα γιατρό σε περίπτωση μη φυσιολογικής αιμορραγίας, αν δεν υποχωρεί ο βήχας ή η βραχνάδα, αν έχετε καούρα και δυσκολία στην κατάποση, ανεξήγητη αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου ή της ούρησης, ή ανεξήγητη απώλεια βάρους.
8. Υποβληθείτε σε τακτικές εξετάσεις και εμβόλια
Ο έγκαιρος προληπτικός εργαστηριακός έλεγχος αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο. Συστήνεται, επίσης, εμβολιασμός κατά του ιού της ηπατίτιδας Β, καθώς η χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV) ευθύνεται για την πλειονότητα των περιστατικών καρκίνου του ήπατος στην Ευρώπη.
9. Αποφύγετε την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες
Η έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία, ορισμένους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες, αμίαντο, αρσενικό και διάφορα μέταλλα (χρώμιο, νικέλιο κ.λπ.) στο χώρο εργασίας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών τύπων καρκίνου. Εφαρμόστε αυστηρά τις οδηγίες για αποφυγή έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες και ακολουθήστε τις επίσημες κρατικές οδηγίες για την προστασία από τις ακτινοβολίες.
10. Ειδικά για τις γυναίκες
Η αυτοεξέταση και η κλινική εξέταση των μαστών, καθώς και το τεστ Παπανικολάου, αποτελούν μέρος του προληπτικού ελέγχου κάθε γυναίκας Ο θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου της μητέρας. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) για την εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο ορισμένων καρκίνων. Για τα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών, συνίσταται το εμβόλιο κατά του ιού HPV, με στόχο να περιοριστούν σημαντικά οι πιθανότητες εμφάνισης στην ενήλικη ζωή (35-40 ετών) προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας, που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.