Υπάρχουν τρεις αντιλήψεις πάνω στις οποίες διοργανώνονται οι πολιτικές πρακτικές στο τόπο μας.
1) Η απόλυτη προσαρμογή στις ορμές των κλαδικών ή ατομικών συμφερόντων και η μετατροπή των ιδιοτελών πιέσεων, σε κανόνες και νόμους. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει κατά κόρον.
2) Η πεποίθηση ότι αν θεσπιστούν ή εισαχθούν «τέλειοι» κανόνες και πρωτόκολλα, τα οποία δεν έχεις παρά να εγκαταστήσεις στην ελληνική πραγματικότητα, τότε θα έρθει η διόρθωση, ο εκσυγχρονισμός και η εξάλειψη των ελαττωμάτων. Αυτό αποτελεί την συνήθη ένδυση του μεταφυσικού «μεταρρυθμισμού». Όσες φορές έχει συμβεί μένει θεσμικό κόκκαλο, δεν «περνάει» στην πραγματικότητα.
3) Η προσπάθεια να ιδωθεί η πραγματικότητα, όχι στην συμπτωματικότητά της αλλά στο βάθος της, χωρίς εμμονικές και λαϊκιστικές παραμορφώσεις και η συνακόλουθη απόπειρα να αναμορφωθεί με λογικούς και περιεκτικούς κανόνες που δεν θα εικονογραφούν τις υποπεριπτώσεις και τα προσωπικά συμφέροντα, αλλά θα προχωρούν σε συνομαδώσεις και ευρύτερες κανονιστικές συνθέσεις. Αυτό δε γίνεται σχεδόν ποτέ και πάντως δύσκολα διατρέχει την συνήθως βιαστική και επιπόλαιη νομοθέτηση.
Από την έννοια του περιούσιου και ιστορικά έκτακτου και εξαιρετικού λαού, εκτιναχθήκαμε στο «μαζί τα φάγαμε», στο «δεν είμαστε άνθρωποι», την εμπεδωμένη άποψη ότι αποτελούμε το απόλυτο ιστορικό ελάττωμα, ένα μίασμα στον παγκόσμιο χώρο.
Ο τόπος μας τα έχει αυτά. Να ταλαντεύεται από την απόλυτη ακαμψία κανόνων και νομοθετημάτων στην απόλυτη ανομία. Πολεοδομικοί, δασικοί και αρχαιολογικοί κανόνες εξαιρετικά αυστηροί και άκαμπτοι, που συνήθως καταλήγουν σε νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων μέσα στο δάσος ή και εντός αρχαιολογικού χώρου. Κανόνας και χάος. Ή καλύτερα ο κανόνας που οδηγεί αναπότρεπτα στο χάος.
Λογικό. Αυτή είναι η συλλογική μας «εκπαίδευση». Από τον πολιτικό αυταρχισμό που επικράτησε για πολλές δεκαετίες μέχρι και την πτώση της χούντας, η Ελλάδα εκτινάχθηκε στην απόλυτη ανομία που κατακυριάρχησε αμέσως μετά. Από την απόλυτη συμπίεση κάθε λαϊκού αιτήματος- μια πολιτική που δέσποζε για 25 χρόνια μετά τον εμφύλιο-, περάσαμε στην απόλυτη κολακεία κάθε απαίτησης που δέσποζε για 35 χρόνια μετά το ΄74. Εξαιρούνταν σε όλες τις φάσεις οι αυλικοί των καθεστώτων που αναπαράγονται και αυξάνονται με εκπληκτική αποτελεσματικότητα. Μια μορφή αυτής της τεράστιας ταλάντωσης απ' το άκαμπτο, στο άνομο, διασώζεται σ' όλους τους νομοθετικούς πυρήνες. Για αυτό, ως διαρκές και πανίσχυρο τέχνασμα τόσο για την παραγωγή όσο και για την παραγγελία, την ζήτηση της πολιτικής, υπάρχει η σκληρότατη και επίμονα διεκδικούμενη έννοια της εξαίρεσης. Και η κουλτούρα που διαμορφώνει. Ο τεράστιος αριθμός των «ειδικών περιπτώσεων» που αναλαμβάνει να λύσει την διχοτομία.
Το σχήμα είναι: άκαμπτος νόμος, άνομη πραγματικότητα και στο ενδιάμεσο οι εγκύκλιοι και οι «ειδικές περιπτώσεις», οι εξαιρέσεις και τα «κατά παρέκκλιση».
Με αυτά τα πολιτικά και συμπεριφορικά εργαλεία, αντιμετωπίστηκε η κρίση που άλλωστε ήταν πολιτικό παράγωγο πολλών δεκαετιών. Από την έννοια του περιούσιου και ιστορικά έκτακτου και εξαιρετικού λαού, εκτιναχθήκαμε στο «μαζί τα φάγαμε», στο «δεν είμαστε άνθρωποι», την εμπεδωμένη άποψη ότι αποτελούμε το απόλυτο ιστορικό ελάττωμα, ένα μίασμα στον παγκόσμιο χώρο. Ο αυτοεκμηδενισμός ως το διάδοχο σχήμα του μεγαλοϊδεατισμού. Περίπου σε αυτό το ποιοτικό υπόστρωμα στήνεται η πολιτική αντιμαχία και διαφωνία. «Η κυβέρνηση πρέπει να φύγει χθες»,«άχρηστοι», «ψεύτες», «συμμορίτες». Να η ποιότητα του πολιτικού επιχειρήματος. Η μείωση του άλλου ως στοιχείο της δικής σου (ψευδαισθητικής) υπεροχής.
Κι όμως σε αυτήν την πολική απλούστευση, θεμελιώνεται τόσο η ανάλυση της κατάστασης όσο η πρόταση διεξόδου και ο πολιτικός σχεδιασμός. Στηρίζεται τόσο η ανάγνωση του πολιτικού τοπίου όσο και ο σχεδιασμός της διεξόδου. Οργανώνονται οι κομματικές επικράτειες και οι ρητορικές.
Αδιέξοδα. Που όσο κι αν οφείλονται και σε λάθη ολόκληρου του ευρωσυστήματος, κυρίως εμείς δεχόμαστε τις επιπτώσεις. Σα να γίνεται μοναδική μας χρησιμότητα, η φιλότιμη και δογματική ανάληψη του ρόλου του φταίχτη.