Καθώς ανεβαίνει η θερμοκρασία και αυξάνονται οι ώρες της ηλιοφάνειας παρατηρείται μια βελτίωση της διάθεσης και της ενεργητικότητάς μας. Μπορεί να μην γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό, ωστόσο αυτό που οι μέχρι τώρα έρευνες υποστηρίζουν είναι ότι η ηλιοφάνεια παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην παραγωγή δύο ορμονών που επηρεάζουν σημαντικά την διάθεση, της μελατονίνης και της σεροτονίνης. Οι δύο αυτές ορμόνες ρυθμίζουν τον κύκλο του ύπνου, την ενέργεια και την διάθεση. Σύμφωνα με τις έρευνες, περισσότερες ώρες σκότους το φθινόπωρο και τον χειμώνα προκαλούν μειωμένη έκκριση σεροτονίνης και αυξημένα επίπεδα μελατονίνης, τα οποία μας κάνουν να νυστάζουμε περισσότερο και να είμαστε πιο ληθαργικοί. Το αντίθετο συμβαίνει με την ηλιοφάνεια την άνοιξη και το καλοκαίρι. Με την έκθεση στον ήλιο περισσότερες ώρες της ημέρας αυξάνεται η σεροτονίνη, μειώνεται η μελατονίνη και έτσι αντίστοιχα βελτιώνεται η διάθεση και μειώνεται η ανάγκη για ύπνο.
Η ηλιοφάνεια και ο ζεστός καιρός βοηθούν στην βελτίωση της διάθεσης όχι μόνο μέσω της βιοχημείας, αλλά και έμμεσα μέσω της δραστηριοποίησης και της κοινωνικοποίησης.
Την άνοιξη και το καλοκαίρι δημιουργούνται καλές περιβαλλοντικές συνθήκες οι οποίες βοηθούν στην βελτίωση της διάθεσης και κάποιων συμπτωμάτων ψυχικών διαταραχών, όπως της κατάθλιψης. Ο καλός καιρός, η ζέστη, η ηλιοφάνεια δημιουργούν τις συνθήκες για να βγούμε έξω και να δραστηριοποιηθούμε, να περπατήσουμε, να ασκηθούμε, να ασχοληθούμε με μια εξωστρεφή ευχάριστη δραστηριότητα. Η συμπεριφορική ενεργοποίηση, η δραστηριοποίηση δηλαδή, έχει βρεθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην θεραπεία της κατάθλιψης, των αγχωδών και άλλων διαταραχών.
Όταν ο καιρός είναι καλός βγαίνουμε περισσότερο έξω και συναναστρεφόμαστε με περισσότερο κόσμο κάτι που βοηθά επίσης στην βελτίωση της διάθεσης μας, αλλά και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και άλλων διαταραχών. Το να μοιραζόμαστε ευχάριστες στιγμές με άλλους ανθρώπους ή να μαθαίνουμε ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι οι οποίοι περνάνε παρόμοιες δυσκολίες, το να ακούμε διαφορετικές απόψεις σχετικά με την επίλυση δυσκολιών βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπιση αυτών.
Όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία και υπάρχει περισσότερες ώρες πιο έντονη ηλιοφάνεια πέρα από την βελτίωση της διάθεσης, παρατηρείται και βελτίωση της μνήμης και της γνωστικής ικανότητας, όπως και αύξηση της αισιοδοξίας, της δημιουργικότητας και της ενεργητικότητας.
Οι υψηλές θερμοκρασίες ωστόσο έχουν και αρνητικές συνέπειες
Ένα μέσο επίπεδο ζέστης και έκθεσης στον ήλιο έχει θετικές επιδράσεις στην διάθεση μας, ωστόσο όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει αρκετά υψηλά τότε αρχίζουν να υπάρχουν αρνητικές συνέπειες. Δυσφορούμε, κουραζόμαστε πιο εύκολα, έχουμε αδυναμία συγκέντρωσης, δυσκολία να ασχοληθούμε με εξωτερικές δραστηριότητες, δυσκολία στον ύπνο, με έμμεσες συνέπειες αυτών να νιώθουμε εκνευρισμό, να εμπλεκόμαστε πιο εύκολα σε τσακωμούς και να νιώθουμε μελαγχολικά. Παρατηρείται πτώση της απόδοσης στην εργασία, για αυτό και στις νότιες χώρες της Ευρώπης υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για διακοπές το καλοκαίρι.
Οι αρνητικές συνέπειες της ζέστης στην ψυχική μας διάθεση, όπως η δυσκολία συγκέντρωσης και η λήψη αποφάσεων, η ευερεθιστότητα, οι βίαιες πράξεις υπάρχουν, χωρίς να το συνδέουμε πολλές φορές, ακόμη και στην χρήση της γλώσσας. Λέμε «ενήργησε εν θερμώ», «άναψαν τα αίματα»...
Η ηλιοφάνεια και η καλοκαιρία επηρεάζουν την συμπεριφορά μας
Οι επιδράσεις της ηλιοφάνειας, της ζέστης, του καλού καιρού έχουν κερδίσει το ενδιαφέρον των ερευνητών, καθώς έχουν γίνει διάφορες έρευνες σχετικά με το πώς επηρεάζει ο καλός καιρός μέσω της βελτίωσης της διάθεσης την συμπεριφορά.
Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι η καλοκαιρία έχει θετικές έμμεσες συνέπειες στην οικονομία, καθώς όταν οι άνθρωποι είναι χαρούμενοι και χαλαροί μια ζεστή, ηλιόλουστη ημέρα κάνοντας έναν περίπατο πολύ πιο εύκολα θα ξοδέψουν χρήματα σε αγορές, άσκοπες πολλές φορές, σε αντίθεση με μια μουντή ημέρα.
Άλλες έρευνες εξέτασαν το κατά πόσον τις ηλιόλουστες, καλοκαιρινές μέρες οι άνθρωποι τείνουν να αφήνουν συχνότερα φιλοδωρήματα σε ένα εστιατόριο ή ένα καφέ. Ένας αριθμός ερευνών έδειξε ότι αυξάνεται η συχνότητα των φιλοδωρημάτων τις ημέρες με ήλιο, σε σύγκριση με τις συννεφιασμένες μέρες, όπως και ότι οι πελάτες ικανοποιούνται πιο εύκολα, χωρίς πολλά παράπονα για καθυστέρηση. Ωστόσο κάποιες άλλες έρευνες δεν βρήκαν θετική συσχέτιση. Ίσως τις ηλιόλουστες μέρες, ειδικά τις καλοκαιρινές μέρες των διακοπών όντως να είμαστε πιο ανεκτικοί, να περιμένουμε πιο χαλαρά, να μην δίνουμε σημασία στην όποια καθυστέρηση και να ικανοποιούμαστε πιο εύκολα απολαμβάνοντας μια όμορφη φωτεινή ημέρα.
Κάποιες έρευνες θέλησαν να εξετάσουν κατά πόσο αυξάνεται η προσφορά βοήθειας προς τον συνάνθρωπο. Βρήκαν ότι οι άνθρωποι ήταν πιο πρόθυμοι να βοηθήσουν κάποιον σε κάτι τις ηλιόλουστες μέρες, παρά τις συννεφιασμένες. Η εξήγηση που δίνουν σε αυτό είναι ότι κατά τις ημέρες με καλό καιρό, ήλιο, ζέστη βελτιώνεται η διάθεση μας και έτσι γινόμαστε πιο εξωστρεφείς και πιο πρόθυμοι να βοηθήσουμε.
Καλοκαίρι και οικονομική κρίση
Η σκέψη του καλοκαιριού και των διακοπών μπορεί να κάνει κάποιους να μελαγχολούν, να έχουν πεσμένη διάθεση, εκνευρισμό λόγω οικονομικής δυσκολίας. Ωστόσο είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν είναι οι καταστάσεις αυτές καθαυτές, όπως στην προκειμένη περίπτωση το καλοκαίρι και διακοπές που μας αναστατώνουν, στενοχωρούν, θυμώνουν, αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, το νόημα που δίνουμε σε αυτά. Αν το δούμε ως κάτι πολύ αρνητικό «δε μπορώ να πάω διακοπές, όπως παλιότερα, είμαι ανίκανος-η να προσφέρω διακοπές στα παιδιά μου, να πάω αρκετές μέρες διακοπές σε ένα διαφορετικό μέρος, είμαι καταδικασμένος να περάσω χάλια στην πόλη...» σίγουρα όλες αυτές οι σκέψεις έχουν πολύ αρνητική επίδραση στην διάθεσή μας.
Αν όμως σκεφτούμε λίγο εναλλακτικά, «δε μπορώ να πάω κάπου μακριά ή εκτός Ελλάδας διακοπές, για πολλές μέρες, να ξοδέψω αρκετά χρήματα..., αλλά με τις όποιες δυνατότητες έχω μπορώ να περάσω καλά αυτό το καλοκαίρι στην πόλη, στο χωριό μου, φιλοξενούμενος σε ένα σπίτι φίλων, μαγειρεύοντας και όχι τρώγοντας κάθε μέρα σε μια ταβέρνα...» οι σκέψεις αυτές μας κάνουν να μην αισθανόμαστε τόσο δυσάρεστα και να μπορούμε με ηρεμία να σκεφτούμε εναλλακτικούς τρόπους να περάσουμε όμορφα όπου βρισκόμαστε με όποια μέσα διαθέτουμε.
Εξάλλου ζούμε στην Ελλάδα, μια πανέμορφη χώρα, με πολύ και δωρεάν ήλιο, θάλασσα, καλό φαγητό, όμορφη φύση τα οποία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε με πολλούς τρόπους και έτσι να αξιοποιήσουμε και να ευχαριστηθούμε την ηλιοφάνεια και την καλοκαιρία.