Τον φεμινισμό τον έμαθα σχετικά πρόσφατα. Ξέρετε, ζώντας στην Ελλάδα νομίζεις πως είναι κάτι το φυσιολογικό να υπάρχουν διακρίσεις εναντίον σου επειδή είσαι γυναίκα. Βλέπεις τα έμφυλα στερεότυπα, σε ολόκληρη την κοινωνική δομή, από τον οικογενειακό σου κύκλο, τις σχέσεις σου, μέχρι και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Είσαι γυναίκα, είσαι κατώτερη νοητικά, δεν πρέπει να έχεις ιδιαίτερες φιλοδοξίες στον επαγγελματικό τομέα και πρέπει να κρύβεις τις σεξουαλικές σου σχέσεις με το άλλο ή το ίδιο φύλο γιατί θα χαρακτηριστείς ανήθικη.
Επίσης, μαθαίνεις πως πρέπει να προσέχεις πώς ντύνεσαι ακόμη και σε μικρή ηλικία και να αποφεύγεις να γυρνάς σπίτι μόνη σου το βράδυ, διότι υπάρχει κίνδυνος βιασμού. Εσύ φταις εξάλλου γι'αυτό που έπαθες, επειδή ντύθηκες με αυτόν τον τρόπο, όχι ο ανώμαλος που σε βίασε. Μαθαίνεις ακόμη να γελάς με τα στερεοτυπικά ανέκδοτα της χαζής ξανθιάς, τα «αστεία» που σε στέλνουν «πίσω στην κουζίνα» ή να «πλύνεις κανα πιάτο» και τα αστεία βιασμού, αλλιώς θα χαρακτηριστείς «υπερευαίσθητη» και με «έλλειψη χιούμορ».
Θυμάμαι πριν λίγα χρόνια, που έτρεχα για να προλάβω ένα λεωφορείο και ένας όπως ήταν έξω από το παρκαρισμένο αυτοκίνητο του, άρχισε να χυδαιολογεί προς εμένα. Προχωρούσα όμως δεν άντεχα να το αφήσω έτσι και επέστρεψα στο σημείο και τον έβρισα. Αυτός συνέχισε να γελάει και να λέει πως ήταν κοπλιμέντα αυτά που ξεστόμισε και τον ρώτησα αν θα του άρεσε στη θέση μου να ήταν η γυναίκα του, η μάνα του ή η αδερφή του. Πάγωσε και άλλαξε χίλια χρώματα.
Όταν εξιστορούσα το περιστατικό στους οικείους μου, τους τόνισα πως φόραγα μη αποκαλυπτικά ρούχα και ύστερα συνειδητοποίησα, γιατί πρέπει να απολογούμαι εγώ; Γιατί τον ρώτησα και τον ίδιο αν θα του άρεσε να μιλάνε έτσι στις γυναίκες της ζωής του; Πρέπει να δικαιολογούμε τα αυτονόητα, πως πρέπει να μας σέβονται;
Σε ένα τόσο εχθρικό περιβάλλον, θαυμάζω απεριόριστα την δημιουργία της σελίδας «Ναι, Είσαι Μισογύνης» στο Facebook. Θαυμάζω την προσήλωση σε αυτό που κάνουν, παρά το κράξιμο και τις απειλές. Εδώ, απλά να σχολιάζεις εκεί είναι «επικίνδυνο» και μπορούν τα τρολλς να σε εξευτελίσουν, να σε συκοφαντήσουν και να κάνουν ό,τι μπορούν για να σε βλάψουν όσο περισσότερο γίνεται.
Έτσι, αποφάσισα να μιλήσω με την «Χιουρφέμ Σουλτάν», δημιουργό και διαχειρίστρια της σελίδας, μια πολύ καλλιεργημένη γυναίκα με σπουδές κοινωνικού, πολιτικού αλλά και οικονομικού χαρακτήρα, ώστε να μάθουμε περισσότερα και για κείνη αλλά και για τον φεμινισμό.
Πώς και «Χιουρφέμ Σουλτάν»;
Η ιστορία της Χιουρέμ Σουλτάν, που από ευνοούμενη του Σουλτάνου έφτασε να ασκεί επιρροή σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, είναι μια ιστορία αντίστασης στην πατριαρχία και τους περιορισμούς υπό τους οποίους πάντα ζούσαν οι γυναίκες. Ωστόσο, αυτό δεν είναι φεμινισμός παρά ένα προσωπικό success story. Γι' αυτό πρόσθεσα το «fem» μέσα, γιατί θεωρώ ότι κάθε γυναίκα δε θα έπρεπε να παλεύει μόνη και εις βάρος άλλων γυναικών κόντρα στην καταπίεση και την υποτίμηση του φύλου της. Η προσπάθεια θα πρέπει να είναι συλλογική.
Σε ενδιέφερε πάντα ο φεμινισμός; Πως είχες την ιδέα να φτιάξεις το «Ναι,είσαι μισογύνης»;
Μεγάλωσα σε μία πολύ προοδευτική και φιλική προς τον φεμινισμό οικογένεια. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου όμως είχα την ευκαιρία να γνωρίσω σε βάθος την θεωρία του φεμινισμού. Αυτό με έκανε να βλέπω τις καθημερινές μου εμπειρίες υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Τη σελίδα την έφτιαξα για να μοιραστώ την δική μου φεμινιστική οπτική σχετικά με καθημερινά περιστατικά μισογυνισμού που πριν είτε αγνοούσα είτε δεν μπορούσα να εντοπίσω γιατί ακριβώς με ενοχλούν. Νομίζω πολλές γυναίκες νιώθουν έτσι για τον καθημερινό σεξισμό αλλά δε μπορούν πάντα να εκφράσουν την δυσαρέσκειά τους.
Ποια ήταν η χειρότερη αντίδραση ανθρώπων που αντιμετώπισες; Είτε ως διαχειρίστρια της σελίδας, είτε προσωπικά;
Ο κόσμος από τον οποίο περιβάλλομαι είναι ως επί το πλείστον θετικός προς τον φεμινισμό οπότε δεν είχα κάποια ακραία αντίδραση ως τώρα. Το οικογενειακό και φιλικό μου περιβάλλον στηρίζει, ενθαρρύνει και ενισχύει την προσπάθειά μου.
Γιατί πιστεύεις ο κόσμος έχει τόσο έντονη αντίδραση εναντίον του φεμινισμού, ειδικά οι άντρες;
Νομίζω ότι ορισμένοι άντρες νιώθουν να απειλούνται από τον φεμινισμό γιατί τους στερεί προνόμια τα οποία παίρνουν ως δεδομένα. Κάποιοι απλά ζορίζονται να αλλάξουν συμπεριφορές και στάσεις που δε θέλουν να επεξεργαστούν η να αμφισβητήσουν. Πιστεύω όμως πως μερικοί από αυτούς πάσχουν και από μια νοσταλγία κάποιας μυθικής χρυσής εποχής της πατριαρχίας που πιθανότατα δεν υπήρξε ποτέ. Γι' αυτό κατηγορούν τον φεμινισμό για τον ιδανικό αυτό κόσμο που χάθηκε και κατ'επέκταση για όλα τα προβλήματά τους.
Επίσης, κάποιες γυναίκες λένε πως δεν χρειαζόμαστε πλέον φεμινισμό, πως έχουμε κατακτήσει την «ισότητα» ή πως δεν έχουν αντιμετωπίσει σεξισμό στη ζωή τους. Γιατί το κάνουν αυτό; Δεν θέλουν να δουν τι συμβαίνει;
Αυτή η στάση πολλών γυναικών με προβληματίζει κι εμένα. Σίγουρα έχει να κάνει με την άρνηση καθώς και την αποδοχή κάποιων συμπεριφορών ως «φυσικών» και δεδομένων έτσι ώστε να μην χαρακτηρίζονται καν ως σεξισμός. Αλλά νομίζω επίσης ότι έχει να κάνει και με τις κοινωνικές «ποινές» που επιβάλλονται στις γυναίκες οι οποίες τολμούν να διεκδικήσουν κάτι παραπάνω. Αυτή η αντίδραση ή ακόμα και περιθωριοποίηση είναι ένα κόστος που δεν είναι όλες οι γυναίκες σε θέση να επωμιστούν. Εξαρτάται πολύ από το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν αλλά και την αυτοπεποίθηση και την αυτενέργεια που τους επέτρεψε αυτό το περιβάλλον να αναπτύξουν. Με λίγα λόγια, η πατριαρχία αναγκάζει τις γυναίκες να αποδεχτούν το σύστημα αλλιώς μπορεί να ρισκάρουν την όποια θέση έχουν κατακτήσει σε αυτό.
Στην ελληνική πραγματικότητα, κυρίως την ιντερνετική βλέπουμε πως, ό,τι και να γίνει φταίει η γυναίκα. Αν βιαστεί φταίει γιατί μάλλον προκαλούσε, αν αποπλανήσουν μια ανήλικη φταίει αυτή, αν μια γυναίκα είναι συνοδηγός σε τροχαίο επίσης φταίει, αν πάθει κάτι το παιδί της είναι η μόνη υπεύθυνη. Γιατί;
Το victim blaming είναι στην ουσία απλά ο τρόπος της κοινωνίας να αγνοήσει τα προβλήματα που βάλλουν κυρίως γυναίκες, όπως ο βιασμός και η έμφυλη βία, ώστε να τα φυσικοποιήσει και επομένως να τα καταστήσει αόρατα. Το μίσος όμως που ξερνάει το διαδίκτυο προς τις γυναίκες με κάθε ευκαιρία νομίζω ότι καθρεφτίζει την ευκολία μας να ξεσπάμε στις γυναίκες ως εξιλαστήρια θύματα. Ίσως να θυμίζει και τις μάγισσες που υποτίθεται έφταιγαν για κάθε κακοτυχία που έπληττε την κοινότητα.
Σαν σελίδα αναρτάτε ποστ είτε μεμονωμένων «μισογύνηδων» είτε από ανώνυμες πανεπιστημιακές σελίδες, (πχ «Πάντειον Εμπιστευτικόν»). Ειδικά στις πανεπιστημιακές σελίδες υπάρχει μεγάλο μένος εναντίον των γυναικών και υπέρ του βιασμού. Πως γίνεται νεαροί και μορφωμένοι άνθρωποι να είναι έτσι; Έχει αποτύχει η εκπαίδευση;
Νομίζω πως τα δικαιώματα των ευπαθών ομάδων δεν έχουν να κάνουν τόσο με την γνώση και την μόρφωση όσο με το προνόμιο και την ενσυναίσθηση. Οι νεαροί άνθρωποι πάσχουν κι αυτοί από μισογυνισμό- όχι επειδή δεν έχουν επαρκή πληροφόρηση- αλλά επειδή αρνούνται να εγκαταλείψουν συνήθειες και ιδέες που θεωρούν δικαίωμά τους -όπως πχ να παρενοχλούν μια γυναίκα σεξουαλικά επειδή δεν συμμορφώνεται με τις δικές τους επιθυμίες ή τα δικά τους ιδανικά περί θηλυκότητας. Αυτό που με τρομάζει όμως είναι αυτό το μένος που βλέπω να εκφράζεται πίσω από την ανωνυμία, σαν οι γυναίκες να μην θεωρούνται καν άνθρωποι, σαν η ίδια η ύπαρξη μας να τους ενοχλεί.
Τι έχεις να πεις για τους β' κατηγορίας άντρες celebrity που ούτε λίγο ούτε πολύ λένε πως δεν πιστεύουν στην ισότητα;
Στην αρχή νόμιζα ότι τους ξεφεύγουν τέτοιες γελοιότητες ελλείψει ενός καλού δημοσιοσχετίστα. Τώρα έχω καταλήξει ότι απλά τέτοιες δηλώσεις τους βοηθούν να ταυτιστούν με το «σωστό αρσενικό» και άρα να κερδίσουν πόντους ματσίλας που πουλάει ως κάτι δήθεν «αυθεντικό» -σαν σφραγίδα γνησιότητας του Ελληνάρα.
Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στη χώρα μας κατά τη γνώμη σου;
Νομίζω είναι τα ίδια που λίγο πολύ αντιμετωπίζουν όλες οι γυναίκες στον λεγόμενο δυτικό κόσμο: έμφυλη βία, κουλτούρα του βιασμού και ένα γενικό κλίμα υποτίμησης στο οποίο πρέπει καθημερινά να παλεύουν για να αποδείξουν ότι αξίζουν όσο και οι άντρες, στην προσωπική, την κοινωνική και την επαγγελματική τους ζωή.
Πιστεύεις πως καλυτερεύουν τα πράγματα; Είμαστε σε καλύτερη μοίρα απ'όσο ήμασταν πριν μία δεκαετία;
Είμαστε σίγουρα καλύτερα από ό,τι στην εποχή των μαμάδων μας. Νομίζω πως αυτή τη στιγμή ο φεμινισμός ανοίγει σιγά σιγά το δρόμο για τις γυναίκες και το πατριαρχικό κατεστημένο, έχοντας αντιληφθεί τη δύναμη αυτή του φεμινισμού, προσπαθεί να αντιδράσει με κάθε τρόπο. Εξ ού και η άνοδος όλων αυτών των αντιφεμινιστικών ομάδων όπως οι meninists. Προσπαθούν να κερδίσουν πίσω το έδαφος που χάνουν.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Να συνεχίσω να διαχειρίζομαι αποτελεσματικά τη σελίδα Ναι, Είσαι Μισογύνης και να μαθαίνω μέσα από αυτή και τους followers της κάθε μέρα.