Από τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους μέχρι και σήμερα, με σύγχρονο αποκορύφωμα το «Όνομα του Ρόδου» του Ουμπέρτο Έκο, η σχέση του Χριστού με τον γέλωτα έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων και διενέξεων. Κανείς, ωστόσο, δεν θα μπορούσε (τουλάχιστον όχι χωρίς σοφιστική δεξιοτεχνία), νομίζω, να αποδείξει ότι, ανεξάρτητα από την περιβόητη προσήλωση του ευαγγελικού Χριστού σε μία σχεδόν αρχετυπική αποχή από τον γέλωτα, ο καταγεγραμμενος λόγος του δεν ελκυόταν ενίοτε από την διαδραστική δυναμικότητα (όχι μόνο της περισσότερο γνωστής μας αλληγορικής αλλά και) της ειρωνικής έκφρασης. Στον νου έρχεται μία εξαιρετικά δυνατή, υπονομευτική αλλά βέβαια και δραματική στην περιεκτικότητά της φράση του αποτυπωμένη στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «ἑταῖρε, ἐφ᾽ ὧι πάρει;» Αποδέκτης της ερώτησης δεν είναι άλλος από τον μαθητή που σε λίγα λεπτά αργότερα θα τον ασπασθεί για να τον παραδώσει στους διώκτες του. Ο προδότης μαθητής εμφατικά αποκαλείται «ἑταῖρος» προκειμένου, προφανώς, να αναδειχθεί η εκ μέρους του ρήξη της αμφιδρομικότητας την οποία κἀθε «εταιρική» σχέση εξ ορισμού προϋποθέτει.
Έχω βεβαίως απόλυτη συνείδηση της, μερικής έστω, αυθαιρεσίας της αναγωγής της φράσης αυτής και του περικειμένου της σε ένα οιωνεί αρχετυπικὀ «μύθημα» των κινδύνων που ενέχουν σχέσεις «ἑταίρων», κυρίως όταν αυτές εκφυλίζονται σε ισορροπίες υπαγορευμένες από προτεραιότητες οποιουδήποτε είδους Realpolitik, αλλά ομολογώ ότι δεν μπορώ να αντισταθώ στην σαγήνη της ρηματικής και δραματικής πολυεπιπεδικότητας της ευαγγελικής ρήσης, που πρόσφατα ξαναδιάβασα στο πλαίσιο εντελώς διαφορετικής, προφανώς, έρευνάς μου. Αφήνοντας κατά μέρος το ζήτημα της οικονομικης κρίσης και πώς αυτή αντιμετωπίστηκε και αντιμετωπίζεται από εμάς και από συγκεκριμένους εταίρους, φορείς μιας εν πολλοίς άτεγκτης Realpolitik, θα ήθελα πολύ σύντομα να εστιασθώ στο προσφυγικό ανθρωπιστικό πρόβλημα. Με θλίβει και με ανησυχεί, όπως, ελπίζω, όλους μας, ότι η «ενωμένη» Ευρώπη ως σύνολο αλλά και συγκεκριμένες «ιερές»/ανίερες συμμαχίες στο εσωτερικό της ή κυρίως μέσω κάποιων μελών της αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι δεν διστάζει να λειτουργήσει σαν μία κερδοσκοπική εταιρεία, μάλλον, παρά ένωση, όπου ο όρος εταίρος, απογυμνωμένος από τον ωραιοποιητικό μανδύα των ενδόξων αρχαίων ετυμολογικών καταβολών του, αποκαλύπτεται ως συνώνυμο του μετόχου μιας σύγχρονης κερδοσκοπικής εταιρείας, όπου ο απειλητικός λόγος (και οι πρακτικές) του εθνικισμού, του ρατσισμού και των κοντόφθαλμων δικολαβικών τεχνασμάτων της Realpolitik κατισχύουν του όποιου μεγαλόπνοου πολιτικού οράματος.
Σε παλαιότερο άρθρο μου εδώ υποστήριξα την ανάγκη ισχυρής παραμονής της χώρας στην Ευρώπη και βεβαίως πάντα την υποστηρίζω: παντελώς απομονωμένη η Ελλάδα πολύ πιο εύκολα και γρήγορα θα έπεφτε θύμα των εδώ και καιρό εν εξελίξει γεωπολιτικών παιχνιδιών στην ευρύτερη περιοχή και αναβρασμών στο εσωτερικό. Αλλά πρέπει να μην της διαφεύγει ποτέ ότι το «δίκαιο της πυγμής» καραδοκεί σε κάθε βήμα και κυρίως σε κάθε στραβοπάτημά της.
Οι πρόσφατες «διαρροές» που κάνουν λόγο για επερχόμενη μετατροπή μίας ολόκληρης χώρας της ευρωπαϊκής εταιρείας, της Ελλάδας, σε στρατόπεδο, οίμοι!, «ημι(;)μόνιμο» των θυμάτων της προσφυγικής κρίσης, για την οποία οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις έτσι κι αλλιώς φέρουν, αν μη τι άλλο ως μεγάλες, μεγάλη ευθύνη, αναδεικνύουν σε όλο του το μεγαλείο το πνεύμα της Realpolitik, ενισχυμένο από ακραία εθνικιστικά παραληρήματα, που συχνά επικρατεί στην Ευρώπη. Ίσως ήρθε ο καιρός για την εκ μέρους της Ελλάδας διεθνοποίηση του προβλήματος πέρα από τα όρια της Ευρωπαϊκής εταιρείας με περισσή προσοχή και μεθοδικότητα, χωρίς λάθη και χωρίς βιαστικά βήματα προς μη αναστρέψιμα γεωπολιτικά ολισθήματα.
Το όλο θέμα περιπλέκεται επικίνδυνα για την Ελλάδα από τις προσφατες πολιτικές εξελίξεις στην έτερη φίλη γείτονα χώρα: δεν χρειάζεται πολλή σοφία ούτε μνήμη ελέφαντα να αντιληφθεί κανείς ότι, όταν εκεί τέτοια συμβαίνουν, ξεσπούν και εδώ στο Αιγαίο με μεγάλη επιθετικότητα. Η Τουρκία γνωρίζει, φοβούμαι, καλά ότι οι εταίροι πιθανώς δεν θα δίσταζαν και πολύ, προκειμένου να την «ηρεμήσουν», να παραγκωνίσουν τα δικαιώματα του πιο αδύναμου στην συγκυρία αυτή μετόχου της εταιρείας. Η γείτων πολύ καλά παίζει το χαρτί της απειλής της εν δυνάμει μετεξέλιξής της σε άκρως απολυταρχικό κράτος, όχι βεβαίως για να επιδείξει μόνο την δύναμή της αλλά για να αποσπάσει πολλά από αυτά που θα ζητήσει ως κατευναστικά της ροπής της προς έναν άκρατο εθνικιστικό ισλαμισμό, ροπής που τόσο επιδέξια και επίμονα σείει ως δαμόκλειο σπάθη πάνω από τον τράχηλο Ευρωπαίων εταίρων και ετέρων.
Και αν η στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας είναι ξεκάθαρη, οι Έλληνες πολιτικοί οφείλουν, το χρωστούν στην ταλαίπωρη χώρα και τον (ας μη γελιόμαστε, όχι και τόσο άμοιρο ευθυνών για την ίδια του την ταλαιπωρία) λαό που εκπροσωπούν, να αναλογιστούν και να προβλέψουν κατά το δυνατόν με ποιους όρους και σε ποια συγκυρία ("timing", για όσους προτιμούν τα άπταιστα αποικιακοελληνικά) θα εκδηλωθεί και στο ζήτημα αυτό η τάση εταίρων προς την φίλτατή τους Realpolitik (γιατί φίλη μεν η Ελλάδα, η όποια, εν τέλει, Ελλάδα, φιλτάτη δε η εταιρεία και οι μεγάλοι μέτοχοί της) και να την προλάβουν, να είναι έτοιμοι να την αναχαιτίσουν με, πάλι κατά το δυνατόν, όμοιους και ίσους όρους.
Και μιας και τα συνειρμικά φίλτρα του λόγου με έφεραν στα περί φιλίας, ας τελειώσω με ένα ποίημα του όντως φιλτάτου μου Καβάφη. Νόες ιθύνοντες που φιλοδοξούν να γίνουν σοφοί, ας το έχουν κατά... νου. Δεν θα τους βλάψει--το πολύ πολύ να τους εμπνεύσει πώς δεν θα βλάψουν άλλους άλλο:
Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,
σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.
Φιλόστρατος, Τα ες τον Τυανέα Aπολλώνιον, VΙΙΙ, 7
Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τούς έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.