Η κρισιμότητα των τουρκικών εκλογών

Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες για την Ελλάδα; Αν και δεν υπάρχει άμεση σύνδεση των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων με την τουρκική εξωτερική πολιτική, ασφαλώς το ενδεχόμενο πολιτικής αστάθειας στη γειτονική χώρα δεν μπορεί παρά να αποτελέσει αιτία προβληματισμού και για την Ελλάδα. Αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση η πιθανότερη εξέλιξη, η προσπάθεια εξαγωγής μιας εσωτερικής κρίσης είναι ένα σενάριο που ασφαλώς δεν μπορεί να αγνοηθεί.
|
Open Image Modal
OZAN KOSE via Getty Images

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ταγίπ Ρετζέπ Ερντογάν θα μείνει στην τουρκική ιστορία ως ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες της χώρας, ίσως και ο πλέον σημαντικός μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ. Δεν είναι βέβαιο, όμως, ότι αυτή η διάκριση του αρκεί. Ο κ. Ερντογάν θα ήθελε να θεωρηθεί ως ο σημαντικότερος ηγέτης του τουρκικού έθνους, συμπεριλαμβανομένης και της οθωμανικής περιόδου, και για να το επιτύχει αυτό του είναι απολύτως απαραίτητη η αύξηση των αρμοδιοτήτων του προεδρικού αξιώματος κατά το γαλλικό μοντέλο.

Αυτές οι εκλογές θα είναι κρίσιμες όχι μόνο για τον κ. Ερντογάν, αλλά και για το κυβερνών κόμμα, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), και για την ίδια τη χώρα, ως αποτέλεσμα της παράτολμης επιλογής του Κουρδικού κόμματος HDP να συμμετάσχει αυτόνομα στις εκλογές, αψηφώντας τον κίνδυνο μη-υπερβασης του ορίου των 10% των ψήφων και μη-εκπροσώπησης στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Οι δημοσκοπήσεις δικαιώνουν την επιλογή του φωτογενούς και χαρισματικού ηγέτη του HDP, Σελαχετίν Ντεμιρτάς, ο οποίος είχε λάβει το 9,77% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές του 2014.

Παρά την έντονη συμμετοχή και του ίδιου του Προέδρου Ερντογάν στην προεκλογική εκστρατεία του ΑΚΡ, αν και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας οφείλει να τηρεί ουδέτερη στάση, φαίνεται ότι η πλειοψηφία των Κούρδων πολιτών δεν θα στηρίξει αυτή τη φορά το ΑΚΡ.

Εχοντας επιτύχει μια πολιτική διείσδυση και σε μη-Κούρδους ψηφοφόρους, το ποσοστό του HDP κυμαίνεται στο 11-12%. Εκτός συγκλονιστικών εξελίξεων, μπορεί να μείνει εκτός Εθνοσυνέλευσης μόνο ως αποτέλεσμα εκτεταμένης νοθείας, που ασφαλώς θα βύθιζε την Τουρκία σε μια σοβαρή κρίση. Η υπέρβαση του εκλογικού ορίου θα δώσει στο HDP 50-60 έδρες, και σε συνδυασμό με τα ποσοστά των άλλων κομμάτων που θα μετέχουν στην Εθνοσυνέλευση (το ΑΚΡ-39-43%, το [κεμαλικής νοοτροπίας] Ρεπουμπλικανικό ΛαϊκόΚόμμα/CHP, 26-27% και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης/ΜΗΡ 16-18%) θα στερήσει από το ΑΚΡ όχι μόνο τη δυνατότητα αλλαγής του συντάγματος (για την οποία απαιτούνται 367 βουλευτές σε σύνολο 550 ή τουλάχιστον 330 για την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος), αλλά και την ικανότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης.

Σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία θα εισέλθει σε περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας, με ενδεχόμενη αύξηση της πόλωσης στην τουρκική κοινωνία και με σοβαρές συνέπειες για το πολιτικό μέλλον του νυν πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου.

Μια τέτοια εξέλιξη ασφαλώς δεν θα θα έχει θετικές συνέπειες για την τουρκική οικονομία, η οποία εκτιμάται ότι θα σημειώσει αύξηση της τάξης του 3% για το 2015, ούτε και για την διαδικασία επίλυσης του κουρδικού προβλήματος με πολιτικά μέσα. Σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία θα έχει σπαταλήσει μια χρυσή ευκαιρία επίλυσης ενός προβλήματος που ταλανίζει τη χώρα εδώ και δεκαετίες και που δυνητικά θα μπορούσε -σε συνδυασμό με ακραίες αλλάόχι απίθανες περιφερειακές εξελίξεις στο Ιράκ και τη Συρία- να αποτελέσει σημαντική απειλή για τη σταθερότητα και την ίδια την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας.

Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες για την Ελλάδα; Αν και δεν υπάρχει άμεση σύνδεση των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων με την τουρκική εξωτερική πολιτική, ασφαλώς το ενδεχόμενο πολιτικής αστάθειας στη γειτονική χώρα δεν μπορεί παρά να αποτελέσει αιτία προβληματισμού και για την Ελλάδα. Αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση η πιθανότερη εξέλιξη, η προσπάθεια εξαγωγής μιας εσωτερικής κρίσης είναι ένα σενάριο που ασφαλώς δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Εν κατακλείδι, ως πρόεδρος με τις σημερινές εξουσίες, ο κ. Ερντογάν θα μείνει στην ιστορία ως ένας πολύ σημαντικός ηγέτης. Ως πρόεδρος με αυξημένες αρμοδιότητες θα έχει θεωρητικά την ευκαιρία να εορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους με την Τουρκία ως μια από τις 15 (αν και ο ίδιος έχει βάλει ως στόχο την πρώτη δεκάδα) μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Δεν είναι μικρό το διακύβευμα για ένα τόσο φιλόδοξο ηγέτη.