Η λέξη «καινοτομία» έχει ένα ειδικό βάρος και αρκετές φορές χρησιμοποιείται άσκοπα χάριν εντυπωσιασμών. Μόνο το άκουσμα της, προκαλεί έναν ενθουσιασμό. Πώς επιτυγχάνεται όμως η πολυπόθητη καινοτομία σε επιχειρηματικό επίπεδο; Αλήθεια, τι κάνει τις επιχειρήσεις καινοτόμες; Πολλοί πιστεύουν ακόμα και σήμερα, ότι η καινοτομία έχει να κάνει μόνο με τον τεχνολογικό κλάδο και τις εξελίξεις σε αυτόν ή στην καλύτερη περίπτωση σκέφτονται "start-ups".
Η λανθασμένη προσέγγιση στην Καινοτομία υπάρχει γιατί τις περισσότερες φορές αναγνωρίζεται μόνο σε επίπεδο προϊόντος, ενώ όλα ξεκινούν από την επιχειρηματική κουλτούρα, που διαμορφώνει τη στρατηγική και μετέπειτα διαμορφώνεται και το προϊόν. Αυτό όμως διδάσκεται και αποτελεί επιστημονικό ενδιαφέρον άλλων συναδέλφων. Δύσκολα όμως διδάσκεται ή κατανοείται, τι υποστηρίζει και τι δημιουργεί την Καινοτομία. Η απάντηση είναι η εξής: ο συνδυασμός Θεωρίας και Πράξης. Ο συνδυασμός κυριολεκτικά. Το αγαπημένο σου καλοκαιρινό cocktail το επιλέγεις για τα συστατικά του, όχι για το όνομα του (βλ. Μοχίτο...). Έτσι και η Καινοτομία, χρειάζεται και Θεωρία και Πράξη, αλλιώς δεν υφίσταται.
Πώς δημιουργείται η Καινοτομία λοιπόν; Ας υποθέσουμε ότι είμαστε σε ένα σπίτι και υπάρχουν δύο δωμάτια, το ένα απέναντι από το άλλο.
Το Δωμάτιο της Θεωρίας
Την πρεσβεύουν οι ακαδημαϊκοί, οι ερευνητές και γενικά οι επιστήμονες σε κάθε κλάδο. Αυτοί είναι ενήμεροι για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα τους, αφού η εξειδίκευση τους σε συγκεκριμένα θέματα, τους ανταμείβει με την έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρησή τους. Η γνώση για αυτούς, είναι η σημαντικότερη κατάκτηση και οι περισσότεροι είναι ρομαντικοί με την επιστήμη τους. Δεν κάνεις έρευνα, αν δεν έχεις μεράκι και αγάπη για το επιστημονικό σου πεδίο. Ειδικά στην Ελλάδα, για να είσαι ερευνητής πρέπει να είσαι διαθέσιμος να θυσιάσεις χρόνο και χρήμα. Άρα για να το κάνεις, μάλλον το αγαπάς πολύ... Αυτοί οι άνθρωποι, έχουν τόσα πολλά να πουν αλλά και να ακούσουν από τις επιχειρήσεις, γιατί από αυτές θα εμπνευστούν για να γράψουν και να εξερευνήσουν άλλα «μονοπάτια». Ποιος ο λόγος της έρευνας, εάν δεν θεραπεύει πρακτικά, καθημερινά προβλήματα;
Το Δωμάτιο της Πράξης
Την πρεσβεύουν επιχειρηματίες, ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων και σύμβουλοι επιχειρήσεων. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν το πλεονέκτημα της καθημερινής εμπειρίας στο πραγματικό «πεδίο της μάχης». Αγαπούν την ακρίβεια και τα νούμερα, γιατί αυτά είναι που θα τους δείξουν τον σωστό ή τον λανθασμένο δρόμο. Ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός, γιατί πολύ απλά είναι χρήμα. Είναι πολύ δραστήριοι και όσο περνάνε τα χρόνια, η εμπειρία τούς ανταμείβει με την ικανότητα της πρόβλεψης. Επίσης, αναλόγως τον άνθρωπο, μελλοντικά μπορούν να γίνουν πολύ καλοί σύμβουλοι και εισηγητές. Χαρακτηριστικό των σύγχρονων επιτυχημένων επιχειρηματιών και στελεχών, είναι ότι αγαπούν τον διάλογο με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, καθώς από εκεί αντλούν ανθρώπινους πόρους και βελτιώνουν τον επιχειρηματικό προσανατολισμό τους.
Όταν οι πόρτες αυτών των δύο δωματίων ανοίγουν, τότε δημιουργείται ένα «ρεύμα», όπου η ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας οικοδομεί την πραγματική καινοτομία. Ο συγκερασμός των δυνατοτήτων του ακαδημαϊκού και του επιχειρηματικού κόσμου είναι αυτός που φέρνει την καινοτομία στη διεθνή κοινότητα. Μόνο η διάλεξη ενός επιχειρηματία σε φοιτητές και αντίστροφα, το σεμινάριο ενός καθηγητή σε εργαζομένους, μπορεί να ενθουσιάσει το ακροατήριο. Προσωπικά, το βιώνω καθημερινά σε μικρογραφία. Βλέπω πώς αλλάζει το βλέμμα των φοιτητών μου όταν τους μιλάω με παραδείγματα από επιχειρήσεις και επίσης πώς αυξάνεται το ενδιαφέρον των φίλων μου επιχειρηματιών, όταν τους επιβεβαιώνω με μία θεωρία το πρόβλημα που έχουν και τι ίσως φταίει για αυτό. Όταν όμως μιλάμε για σύγχρονη καινοτομία, εννοούμε τη σύμπραξη πανεπιστημίων και οργανισμών σε ερευνητικά έργα, με στόχο την οικοδόμηση αμοιβαίας επωφελούς σχέσης, ακαδημαϊκά και επιχειρηματικά. Τότε, η αξιοποίηση της Γνώσης μέσα από την Εμπειρία είναι αγνή και η Καινοτομία πιο ουσιαστική από ποτέ.
Στην Ελλάδα βέβαια, είναι πολλοί και από τους δύο χώρους που δεν τολμούν αυτόν τον συνδυασμό για διαφόρους λόγους. Τον βρίσκουν αδύνατο, προχωρημένο ή και τον δαιμονοποιούν ακόμα... Είναι τόσο δύσκολο να αλλάξουν γνώμη, όσο και να αλλάξουν ομάδα.
Για τους πιο δύσπιστους λοιπόν εκατέρωθεν, προτείνεται η ανάγνωση ενός οποιουδήποτε τεύχους του Harvard Business Review, όπου μπορούν να διαβάσουν άρθρα που γράφουν οι CEO's των μεγαλύτερων οργανισμών μαζί με κορυφαίους ακαδημαϊκούς του management και όχι μόνο. Ο λόγος που γράφουν μαζί είναι για να «συζητούν» το πρόβλημα και να προτείνουν από κοινού λύσεις. Το αποτέλεσμα μετά την τελευταία τελεία, ανταμείβει ακόμα και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Εκεί, μπορεί να δει κάποιος για πρώτη φορά ένα θεωρητικό μοντέλο, που αργότερα θα διδάσκεται σε όλα τα business schools και σε όλα τα business headquarters, όπως οι 5 δυνάμεις του καθηγητή Porter ή όπως η μήτρα ανάπτυξης προϊόντος-αγοράς της εταιρείας Boston Consulting Group.
Για αυτούς που πιστεύουν στην ουσιαστική συνεργασία πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, για αυτούς που θέλουν με το εισιτήριο της Γνώσης και της Εμπειρίας να ταξιδέψουν, να είναι σίγουροι ότι η Καινοτομία θα γίνει ο αγαπημένος τους προορισμός.
Πότε όμως θα γίνει αυτό;
Όταν οι πόρτες των δύο Δωματίων ανοίξουν... Όταν τα Αμφιθέατρα ανοίξουν τις πόρτες σε managers και όταν οι αίθουσες Διοικητικών Συμβουλίων ανοίξουν τις πόρτες σε ακαδημαϊκούς. Η Γνώση και η Εμπειρία δεν έχουν αξία όταν δεν τις μοιράζεσαι, πόσω μάλλον δε όταν πρόκειται για το κοινό όφελος.