Ένα χρόνο μετά το ακυρωμένο δημοψήφισμα επί ακύρου ερωτήματος, πανελλήνια ρεκόρ κλειστού στίβου (ψέματος) και ανοιχτού στίβου (αυταπάτης) καταρρίπτονται καθημερινά. Τα συγκυβερνώντα κόμματα έχουν εφαρμόσει το πλέον αυστηρό μνημόνιο λιτότητας που δήθεν θα ακύρωναν, έχουν αυξήσει ό,τι φόρους θα μείωναν, έχουν περικόψει ό,τι συντάξεις θα αύξαναν, έχουν ξεπουλήσει κι υποθηκεύσει ό,τι δημόσια περιουσία δε θα απεμπολούσαν ποτέ μα ποτέ, έχουν κάνει ό,τι ακριβώς απαξίωναν - και χειρότερα.
Στον ίδιο χρόνο, η αξιωματική αντιπολίτευση απέκτησε ολόφρεσκη ηγεσία - μονάχα πολύ πρόσφατα, μόλις από το 1860, ελέγχει τα ελληνικά πράγματα η αξιαγάπητη οικογένεια. Με ολόφρεσκους αντιπροέδρους και με υποσχόμενη επανίδρυση για το όνειδος της κομματικής νεολαίας. Το (επ)ανερχόμενο κόμμα ζητά την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης (όπως ακριβώς ζητούσε ο Σύριζα πρόπερσι), αλλά δεν έχει ακόμα πρόγραμμα. Εννοώ κοστολογημένο πρόγραμμα, όχι φυλλάδια ή παραγγελιές Twitter. Αποζητά απεγνωσμένα ιδέες από τους πολίτες με 10 λεπτά προκάτ ερωτήσεις. Για επίδειξη πυγμής και συμπαράστασης στη σκληρά δοκιμαζόμενη διαφθορά, αποχωρεί από τη Βουλή ειδικά όταν συζητιέται ο νόμος για πολιτικούς και offshores.
Τους νεοφιλελεύθερους παλαιοαριστερούς της κυβέρνησης και τους παλαιοφιλελεύθερους νεολαϊκιστές της αξιωματικής αντιπολίτευσης πλαισιώνουν τα υπόλοιπα κομματίδια της Κομμαγηνής για το οποία δεν επιθυμώ να ξοδέψω πάνω από αυτήν την αράδα εδώ. Και πολύ τους πάει.
Πιθανότατα όλοι αυτοί οι κομματικοί προύχοντες θα συνεχίσουν να λεηλατούν την Ελλάδα και στο μέλλον. Πιθανότατα αν ξαναγίνουν εκλογές, σε τρεις μήνες ή τρία χρόνια, θα τους ψηφίσουν μερικά εκατομμύρια φίλων Ελλήνων. Αντλούνται ψήφοι από διάφορες δεξαμενές. Από κομματικούς εκδουλευτές. Από κομματικά βολεμένους. Από κομματικά προσδοκώντες να βολευτούν. Από εκφοβισμένους και ψεκασμένους από μεγάλα και μικρά κανάλια. Από εντυπωσιασμένους ότι ο Κυριάκος έχει κονέ στη λέσχη Μπίλντερμπεργκ και συντρώει ριζότο με τον Κίσσινγκερ. Από αλληθωρούντες ότι ο επίτιμος διδάκτορας Αλέξης συνομιλεί με τον επίτιμο διδάκτορα Ολάντ (θα έσκαγε από ζήλια ο Αρχιμήδης που δεν αξιώθηκε τέτοιους τίτλους). Από δεκαεπτάχρονους που νομίζουν ότι το "Brexit" είναι επεισόδιο του Game of Thrones. Από το 10% των ηλικιωμένων που έχουν Αλζχάϊμερ - και πάει λέγοντας. Πιθανότατα θα γίνει πρωθυπουργός πάλι όποιος πετάξει αρκετές αξίες στον αέρα όπως μπαλάκια ταχυδακτυλουργού. Κατεβαίνει το μπαλάκι «Αξιοπρέπεια», ανεβαίνει το μπαλάκι «Συμβόλαιο Αλήθειας». Ζαλίστηκα.
Κι η Ελλάδα μια χαρά θα τα πάει. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Οι βρυκόλακες δεν πεθαίνουν. Το ελληνικό κράτος πλέον μετατρέπεται σε απέθαντο βρυκόλακα. Συντηρείται στον πανέμορφο καλοκαιρινό του τάφο. Ανάμεσα σε αρχαία, βυζαντινά και νεοελληνικά ερείπια που ηδονίζουν ηλιοβαρεμένους τουρίστες. "Wow, fu[...] lots of ruins to see here, pass me the sunscreen" («πω, πω, έχει γα[...] τα ερείπια να δεις εδώ, πέτα μου το αντηλιακό»), όπως έλεγε κάποιος τουρίστας στη γυναίκα του τις προάλλες στην Αρχαία Αγορά. Οι νέοι και οι άξιοι εκδιώχνονται από τη χώρα για να μη διαταραχτεί ο λήθαργος του μάγκα, μερακλή και καραμπουζουκλή κομματικού βρυκόλακα. Κάθε φορά που γυρίζω στο σπίτι μου απ' το εξωτερικό, πριν καν ξεκλειδώσω την εξώπορτα, η μούχλα μυρίζει περισσότερο. Δε φταίει το κλειστό σπίτι. Η μούχλα μυρίζει περισσότερο σε ανοιχτό χώρο. Μουχλιάζει ο διάχυτος συμβιβασμός με τη μετριότητα.
Επιμένω στις προτάσεις που έχω κάνει:
1. Εξόφληση των χρεών των κομμάτων με δήμευση της περιουσίας όσων διετέλεσαν υπεύθυνοι-αρχηγοί.
2. Εθελουσία παραίτηση των σημερινών Ελλήνων πολιτικών ηγετών από το δημόσιο βίο και έρανος για ανέγερση ανδριάντα κάθε εκούσια παραιτημένου ηγέτη που πάει σπίτι του αντί να συνεχίζει να ρημάζει την Ελλάδα.
Είναι στοιχειώδεις οι αιτιάσεις. Κανονικά, οι ίδιοι οι υπεύθυνοι-αρχηγοί των υπερδανεισμένων κομμάτων πρέπει γενναιόδωρα να προσφέρουν στο δημόσιο την περιουσία τους αν έχουν στοιχειώδες φιλότιμο. Δεν είπα να αυτοκτονήσουν σαν τον αείμνηστο Μαμιδάκη που χρώσταγε κάπου τόσα. Καμιά ζωή δεν πρέπει να αφαιρεθεί - από κανέναν. Να πληρώσουν όμως. Ο αξιολύπητος αυτόχειρας δεν είχε να πληρώσει. Αυτοί έχουν. Συνολικά οι κομματικοί ταγοί, βαρόνοι, ηγήτορες και οι συνεπιτελείς και χορηγοί τους κατέχουν τεράστιες περιουσίες. Μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ είναι ψίχουλα. Είναι το ελάχιστο χρέος τους σε μια χώρα όπου έχουν κύρια ευθύνη για την καταστροφή της, τόσο οι κυβερνώντες όσο και οι αντιπολιτευόμενοι των τελευταίων δεκαετιών. Σε μια χώρα που έχει γίνει ασήμαντη και επιζεί πλέον κατά τύχη και από ελεημοσύνη, από τη μια υπο-δόση στην επόμενη. Σε μια χώρα που, αντιθέτως, στην επιστήμη θα μπορούσε να ισοδυναμεί (με το 3% των κορυφαίων επιστημόνων της υφηλίου) σε υπερδύναμη 200 εκατομμυρίων κατοίκων, στη ναυτιλία παραμένει πρώτη στον κόσμο εν πολλοίς υπό ξένη σημαία, και στη διεθνή επιχειρηματικότητα θα ήταν ίσως μια από τις ισχυρότερες χώρες, αν οι διωγμένοι Έλληνες μπορούσαν να μεγαλουργήσουν στην Ελλάδα.
Χρειάζεσαι στοιχειώδη ευθιξία για να παραιτηθείς. Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit, από τους τρεις αρχηγούς των μεγαλύτερων βρετανικών κομμάτων, ο ένας δήλωσε αμέσως πως θα παραιτηθεί (αν και πρωθυπουργός με ισχυρή πλειοψηφία), ο άλλος είπε επίσης ότι αποχωρεί (αφού πέτυχε ό,τι χαζομάρα ήθελε να πετύχει), τον τρίτο μάλλον θα τον παραιτήσουν σύντομα οι δικοί του (ελάχιστοι του έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης). Αντιθέτως, στην Ελλάδα παραμένει ναρκωμένος ο διακομματικός βρυκόλακας. Τι να πω. Αν δε θέλουν να παραιτηθούν από ευθιξία, ας πούνε ότι αποσύρονται στον κολοφώνα της δόξας τους. Δε θα κολλήσουμε σε τέτοιες λεπτομέρειες.
Καταλαβαίνω πως είναι δύσκολο να παραιτηθείς. Πρέπει να περάσεις τρία στάδια. Πρώτο, να συνειδητοποιήσεις ότι είτε βλάπτεις είτε δεν εισακούγεσαι. Δεύτερο, να μην αφήσεις να σε μεταπείσουν όσοι και όσα σε κάνουν να νιώθεις σπουδαίος σε αυτή τη θέση. Τρίτο, να βρεις κάτι χρήσιμο να κάνεις μετά την παραίτηση.
Δυστυχώς οι πολιτικοί μας δεν έχουν παραδείγματα παραιτήσεων στον κύκλο τους. Προσφέρω λοιπόν το δικό μου παράδειγμα. Δεν είμαι πολιτικός, αλλά παραιτήθηκα ως πλήρως αποτυχημένος, οπότε ίσως η περίπτωσή μου φανεί χρήσιμη. Πριν μερικά χρόνια, αποφάσισα να παραιτηθώ από τακτικός καθηγητής. Η χώρα μου είχε χρεοκοπήσει - γιατί να βαραίνω το ελληνικό δημόσιο με το μισθό μου; Σε δεκάδες πανεπιστημιακές εκλογές και συνεδριάσεις είχα ψηφίσει εναντίον δεκάδων συνδικαλιστών, παρατρεχάμενων και αναξιοκρατών. Δεν μπόρεσα να αναχαιτίσω την επελαύνουσα μετριοκρατία, απέτυχα παταγωδώς, απομονώθηκα. Δεν άφησα να με μεταπείσουν οι σειρήνες. Είχα, λέει, την μεγαλύτερη απήχηση στην επιστημονική βιβλιογραφία για δημοσιευμένο έργο που έγινε από την Ελλάδα σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο Έλληνα επιστήμονα στη νεοελληνική ιστορία. Ανοησίες, citations και τρίχες, ακόμα κι ο τελευταίος συνδικαλιστής χωρίς πτυχίο είχε απείρως μεγαλύτερη επιρροή στα πράματα. Είχα αναδείξει, λέει, κάπου διακόσιους Έλληνες επιστήμονες που είχαν δουλέψει μαζί μου. Και λοιπόν; Σχεδόν όλοι ήταν εξόριστοι στο εξωτερικό ή στην Ελλάδα. Από ένα σοβαρό πανεπιστήμιο στο εξωτερικό θα μπορούσα καλύτερα να υποστηρίξω το έργο τους, όσο θα διέλυε τα ελληνικά πανεπιστήμια ο κάθε αρβανιτοπουλολοβερδομπαλταφίλης.
Καταλαβαίνω βέβαια πως το παράδειγμά μου δεν επαρκεί πλήρως για να εμψυχώσει πολιτικούς να παραιτηθούν. 'Αλλο παραίτηση πολίτη δεύτερης κατηγορίας, άλλο παραίτηση εθνοσωτήρα. Το ότι είμαι πολίτης δεύτερης κατηγορίας το κατάλαβα τη μόνη φορά που με προσκαλέσανε στο Υπουργείο Παιδείας. Στο παλιό λημέρι, οδός Μητροπόλεως. Στην είσοδο φωνές, σπρωξιές, ήταν το έλα να δεις. Κάποια απεργία ή διαμαρτυρία. Αποφασισμένος κλητήρας έφραζε ηρωικά την είσοδο όπως ο Κώστας Πρέκας έφραζε τη θυρίδα του πολυβολείου στο Ρούπελ. Τότε πίσω από τον πολιορκούντα όχλο ακούστηκε η φωνή. «Κάντε τόπο, τόπο». Ο όχλος παραμέρισε, πέρασε μπροστά μας κάποιος βουλευτής με δυο κρεμανταλάδες-σωματοφύλακες. Το τρίο διάβηκε με το τεράστιο κύρος του τη θύρα με κάλυψη του κλητήρα. Καθώς ήμουν κοντά, πλησίασα και απευθύνθηκα στον κλητήρα. «Χαίρετε, λέγομαι Ιωάννης Ιωαννίδης, είμαι καθηγητής στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και έχω συνάντηση στο ...». Πριν προλάβω να τελειώσω τη φράση, ο κλητήρας δυσανασχέτησε σα να είχα εκφέρει προστυχιές. Γρυλλίζοντας ένα «γρρρ» μού βρόντηξε την πόρτα καταπρόσωπο. Δεν αξιώθηκα να ξαναεπισκεφτώ το Υπουργείο. Ευτυχώς.
Θα τους περιμένουμε λοιπόν να παραιτηθούν. Το αίσχος χάσκει επί δεκαετίες. Τώρα πλέον είναι ορατό σε όλους, αλλά δεν είναι καινούργιο. Καταλαβαίνω την αγωνία, αλλά δε συμφωνώ με την στόχευση των φίλων «Παραιτηθείτε». Ποιος να παραιτηθεί; Μια συγκεκριμένη κυβέρνηση; Το άγος είναι διακομματικό, διαχρονικό και η εξυγίανση πρέπει να αφορά όλους. Γερές βάσεις δημοκρατίας για το μέλλον δε γίνονται με γλυκανάλατες διαδηλώσεις ή καταλήψεις που εκδικούνται συνανθρώπους με ταλαιπωρίες. Η αξία των λογικών επιχειρημάτων δε μετριέται σε decibel ντουντούκας. Το μόνο καταφύγιο που μένει στους Έλληνες είναι φτιαγμένο από ατομική ευθύνη, συμπαγή περιφρόνηση στη μετριοκρατία, σκληρή δουλειά, επιστημονική τεκμηρίωση, νηφαλιότητα, ειρήνη, σοβαρότητα, αλληλεγγύη, συμπόνια, συγχώρεση για αυτόν που παραδέχεται ειλικρινά πως έκανε λάθος, ανθρωπιά. Το καταφύγιο δεν είναι θεωρητικό, είναι καθημερινή πράξη, παράδειγμα ζωής.
Υπάρχει ελπίδα κάποιος κομματάνθρωπος να κοιτάξει κάποτε λίγο βαθύτερα τον εαυτό του στον καθρέφτη; Ίσως.
Γίνονται θαύματα, έρχεται δεκαπενταύγουστος. Φυσικά δεν περιμένω να παραιτηθούν όλοι μαζί. Έπειτα πρέπει να σκεφτούμε και τις Αγορές και τους Οίκους που δεν αρέσκονται σε ξαφνικές αλλαγές της ζωτικότητας βρυκολακιασμένων. Πω, πω, πώς το ξέχασα αυτό! Α, όχι, παρακαλώ ηρεμία, να μην αναστατώσουμε τις Αγορές και τους Οίκους. Παρακαλώ, μην παραιτείστε όλοι μαζί, όλοι θα παραιτηθείτε.
Τον καθρέφτη τον κοιτάει κανείς μόνος του. Θα τους περιμένουμε λοιπόν έναν έναν. Θα τους περιμένουμε να αυτο-συντριβούν μόνοι. Θα τους περιμένουμε όταν θα κοιτούν τον καθρέφτη και δε θα αναγνωρίζουν (τόσο θλιβερά συμβιβασμένοι) ούτε κατά 1% τον εαυτό τους. Θα περιμένουμε. Έχουμε περιμένει αιώνες. Χρονικά και ψυχικά. Απλώς δεν ξέρω μήπως τελικά περιμένουμε ώσπου δε θα υπάρχει πλέον Ελλάδα. Ακόμα και τότε όμως, μάλλον πάλι κάποιος πρωθυπουργίσκος ή υποψήφιος πρωθυπουργίσκος θα χασκογελά στην πλατεία ή στο Facebook με το ταλαίπωρο μπουλούκι των πειθήνιων ψηφοφόρων του.