O πόνος στη μέση - οσφυαλγία- είναι ένα από τα συχνότερα μυοσκελετικά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, με συχνότερη εμφάνιση στις γυναίκες από τους άντρες. Εκδηλώνεται με άλγος στην περιοχή της μέσης, που συνοδεύεται από μυϊκό σπασμό στην περιοχή και περιορισμό της κινητικότητας. Σε πολλές περιπτώσεις συνυπάρχει με μούδιασμα ή πόνο στο κάτω άκρο, κατά μήκος της πορείας κάποιας ρίζας του ισχιακού, δυσχεραίνοντας τη λειτουργική κατάσταση του ατόμου, ακόμη και σε επίπεδο απλών καθημερινών δραστηριοτήτων.
Έχει παρατηρηθεί ότι το 60 - 80% των ανθρώπων έχουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους εμπειρία πόνου στη μέση. Είναι αξιοσημείωτο ότι στο 85% των παραπάνω περιπτώσεων, δεν υπάρχει ειδική διάγνωση της αιτίας του πόνου.
Οι αιτίες της οσφυαλγίας κατατάσσονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
- Λειτουργικές (περιορισμός της κινητικότητας των αρθρώσεων, μετατόπιση σπονδύλων, μυϊκοί σπασμοί, κακώσεις, μυϊκή αδυναμία ή/και ανισορροπία, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και παχυσαρκία)
- Παθολογικές (όγκοι, κατάγματα, φλεγμονές, οστεοπόρωση, δισκοπάθεια, εκφυλιστικές αλλοιώσεις)
Στις περιπτώσεις που αφορούν την πρώτη κατηγορία, η ριζική θεραπεία μπορεί να είναι εφικτή και να σημειωθεί διόρθωση της αιτίας και πλήρης αποκατάσταση της αρχικής κατάστασης του ασθενούς. Η θεραπεία περιλαμβάνει αρχικά αντιμετώπιση της οξείας φάσης για ύφεση του πόνου, βελτίωση της κινητικότητας της περιοχής και σταδιακή επαναφορά του ατόμου στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συντήρηση της καλής κατάστασης του ατόμου και την αποφυγή υποτροπών, είναι η ένταξη του ατόμου σε ένα πρόγραμμα συστηματικής σωματικής άσκησης.
Η επιστήμη της Χειροπρακτικής αποτελεί μία μορφή θεραπείας που απευθύνεται τόσο στην οξεία φάση, όσο και στη φάση συντήρησης και πρόληψης της οσφυαλγίας. Περιλαμβάνει την εφαρμογή κατάλληλων θεραπευτικών χειρισμών πάνω στην σπονδυλική στήλη, που στόχο έχουν να διορθώσουν τις δομές που παρουσιάζουν κάποια διαταραχή και να επαναφέρουν την καλή λειτουργικότητα της οσφυϊκής μοίρας. Οι χειρισμοί αυτοί, που λέγονται ανατάξεις, είναι τελείως ανώδυνοι και ασφαλείς. Γίνονται με την εφαρμογή μίας ταχείας και σύντομης πίεσης στους σπονδύλους, με στόχο να επαναφέρουν τη σωστή σχέση του ενός με τον άλλο και τη σωστή κινητικότητα των αρθρώσεων τους. Με τις ανατάξεις επέρχεται απελευθέρωση της ρίζας του νεύρου που μπορεί να πιέζεται, ύφεση του πόνου και μια γενικότερη ευεξία.
Παράλληλα μπορεί να εφαρμόζονται συμπληρωματικά πιέσεις και μαλάξεις στους μυς, προκειμένου να χαλαρώσουν περισσότερο. Εξετάζεται και διορθώνεται η στάση του σώματος, τυχόν προβλήματα των άκρων που μπορεί να επιβαρύνουν τη μέση, δίνονται οδηγίες για το τι πρέπει να αποφεύγει ο ασθενής και πως πρέπει να γυμναστεί προκειμένου να επανέλθει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτή η μορφή θεραπείας είναι άμεση και πιο φυσική, διότι αποφεύγεται η χρήση φαρμάκων και διορθώνεται η αιτία της λειτουργικής διαταραχής, όχι μόνο τα συμπτώματα. Αρχικά εφαρμόζεται με συχνότητα 2 έως 3 φορές τη βδομάδα, αλλά όταν επέρχεται βελτίωση της κλινικής εικόνας, 1 φορά τη βδομάδα και σταδιακά 2 φορές το μήνα. Σημαντική, όμως είναι και μια μορφή συντήρησης, έστω κι αν δεν υπάρχουν άλλες ενοχλήσεις, προκειμένου να διατηρείται η καλή κατάσταση της σπονδυλικής στήλης, ανάλογα με τις ανάγκες και το στυλ της ζωής που κάνει κάθε άνθρωπος.
Ο πρωταρχικός ρόλος της άσκησης με τη μέθοδο Pilates είναι να συνεχίσει και να συμπληρώσει το έργο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της οσφυαλγίας. Έτσι, όταν η κατάσταση του ασθενούς το επιτρέψει, αρχίζει η εφαρμογή ενός προγράμματος ασκήσεων με στόχο την πλήρη αποκατάστασή του. Πιο συγκεκριμένα, γίνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών που σταθεροποιούν τον κορμό, δηλαδή των κοιλιακών, των ραχιαίων και των μυών στην περιοχή των ισχίων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο αριθμός ασκήσεων και επαναλήψεων πρέπει να είναι ο ίδιος για τους κοιλιακούς και τους ραχιαίους, να υπάρχει σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και διάρκειας της άσκησης και αρκετό διάστημα ανάπαυσης μεταξύ τους. Στη συνέχεια, εκτελούνται ασκήσεις ενδυνάμωσης για όλο το σώμα, είτε χρησιμοποιώντας το βάρος του σώματος, είτε συγκεκριμένα μηχανήματα και εξαρτήματα. Ουσιαστικό ρόλο στο πρόγραμμα κατέχουν και οι μυϊκές διατάσεις, με σκοπό την βελτίωση της ευλυγισίας του σώματος. Με όλες αυτές τις ασκήσεις επιτυγχάνεται και γενικότερη βελτίωση της στάσης και εικόνας του σώματος.
Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου Pilates περιλαμβάνεται και η χρήση διαφόρων εξαρτημάτων. Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι μπάλες γυμναστικής και τα μηχανήματα Pilates (Reformer, Cadillac, Stability Chair), διότι προσφέρουν την αντίσταση υπό τη μορφή ελατηρίων και όχι βαρών, γεγονός που συμβάλλει στην αποφυγή κάθετων επιβαρύνσεων στους δίσκους και τις αρθρώσεις και άρα τον περιορισμό των κακώσεων.
Η εξατομίκευση του προγράμματος, ιδιαίτερα στα αρχικά του στάδια είναι απαραίτητη και η εφαρμογή του πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο επιστήμονα Φυσικής Αγωγής με γνώσεις στην συγκεκριμένη μέθοδο. Η διάρκεια του προγράμματος αρχικά κυμαίνεται στα 30 λεπτά, με σταδιακή αύξησή του μέχρι και τη μία ώρα, με συχνότητα 2- 4 φορές την εβδομάδα. Στο στάδιο αυτό, ο χαρακτήρας της άσκησης μπορεί να έχει και ομαδικό χαρακτήρα.
Ο ρόλος της σωματικής άσκησης έχει και προληπτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι η συστηματική άσκηση είναι το μέσο με το οποίο διατηρείται το σώμα σε μία υγιή κατάσταση, χωρίς ενοχλήσεις και χρόνιους πόνους.