Όλοι βιώνουμε την οικονομική κρίση που περνά η χώρα μας και τις επιπτώσεις που έχει σε κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο σε μας, τις οικογένειες και τα παιδιά μας. Ανάλογα πως φιλτράρουμε και διαχειριζόμαστε εμείς σαν γονείς τη κρίση και τις συνέπειές της θα περάσουμε το μήνυμα και στα παιδιά μας. Είμαστε οι «καθρέπτες» των παιδιών μας. Είναι φυσικό εμείς σαν ενήλικες, κατ' επέκταση και τα παιδιά μας, να βιώνουμε, αβεβαιότητα, άγχος, εκνευρισμό, απογοήτευση, πολλές φορές ακόμα και πανικό, θυμό, μέχρι και κατάθλιψη.
Αν κατορθώσουμε, παρ' όλες τις δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, να διατηρήσουμε τη ψυχραιμία μας και να διαχειριστούμε την κρίση και τα συναισθήματά μας με ρεαλισμό, υπομονή αλλά και θετική σκέψη ότι οι δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν, θα δώσουμε ένα σωστό μήνυμα αντιμετώπισης των προκλήσεων στα παιδιά μας.
Είναι δύσκολο με τις υπάρχουσες συνθήκες να κρατάμε πάντα τις ισορροπίες και την αισιοδοξία μας. Πρέπει όμως να το κάνουμε για τα παιδιά μας! Εμείς είμαστε παράδειγμα τρόπου και στάσης ζωής, πράξης, και αντιμετώπισης των δυσκολιών και των προκλήσεων. Το μόνο σίγουρο στη ζωή είναι οι αλλαγές και οι προκλήσεις, άρα το να διδάξουμε τα παιδιά με τη στάση μας να τις αποδέχονται σαν μέρος της ζωής και να τις διαχειρίζονται είναι από τα μοναδικά μαθήματα ζωής !
Πως θα τους δώσουμε αυτά τα μαθήματα;
• Πριν συναντήσουμε τα παιδιά μας, ακόμα και αν βιώνουμε δύσκολες συνθήκες και πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, πρέπει να κρατήσουμε τη ψυχραιμία μας, να συγκρατήσουμε το θυμό και τα νεύρα μας, να κοντρολάρουμε τη απογοήτευση μας, (σε αυτή τη φάση μπορεί να μας τονώσει ένας Σύμβουλος-Ψυχολόγος).
•Μετά, όταν έρθουμε σε επαφή μαζί τους ανάλογα πάντα με την ηλικία, τη συναισθηματική τους ωριμότητα, την εξελικτική τους φάση, πρέπει να τους μιλήσουμε:
• με ήρεμο, καθησυχαστικό τρόπο,
• λέγοντας τους την αλήθεια,
• με απλά, ξεκάθαρα λόγια,
• ΠΑΝΤΑ προσαρμοσμένα στις ανάγκες, ηλικία και ωριμότητα τους,
• αποφεύγοντας την «καταστροφολογία» και διατηρώντας τη Ψυχραιμία μας !
Όπως είπαμε, τα παιδιά, ανάλογα τη συναισθηματική τους ηλικία, ωριμότητα και εξελικτική τους φάση, πρέπει με συζήτηση και εξήγηση από τους γονείς, να τα βοηθήσουμε να κατανοήσουν τις καινούργιες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
• Στα πιο μικρά παιδιά (περίπου από 5-9 ετών) η εξήγηση πρέπει να γίνει με απλές, καθαρές έννοιες, αλλά πάντα πρέπει οι γονείς να αναφέρονται στις πραγματικές συνθήκες που βιώνει η οικογένεια, η κοινωνία και η χώρα.
Χωρίς υπερβολές, εξάρσεις πανικού άγχους που δεν βοηθούν κανέναν και δεν λύνουν κάποιο πρόβλημα, οι γονείς μπορούν να μιλήσουν στα παιδιά με ηρεμία, υπομονή και αγάπη, διατηρώντας το αίσθημα ασφάλειας, αλλά και προετοιμάζοντάς τα.
Ένα παράδειγμα πως μπορεί να μιλήσει ένας γονιός σε ένα μικρό παιδί και ποιες αρχές μπορεί να του περάσει με τις εξηγήσεις και τα παραδείγματα που θα του δώσει:
«Είναι μια δύσκολη περίοδος για την οικογένειά, αλλά και για όλη τη χώρα μας, εξαιτίας οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τα χρήματα, πόσα και πού ξοδεύουμε για ποιους λόγους».
Η χώρα, καθώς και οι οικογένειά μας και άλλες οικογένειες περνάμε δύσκολα αυτή την εποχή, (κατανόηση συνθηκών). Μπορεί να το έχεις παρατηρήσει στη Τηλεόραση, στους δρόμους, στα μαγαζιά, να έχεις ακούσει ραδιόφωνο ή και συζητήσεις στο σχολείο, στο σπίτι, στη παιδική χαρά, στην κατασκήνωση....(ανίχνευση μηνυμάτων).
Μίλησέ μου τι έχεις παρατηρήσει....(άνοιγμα για διάλογο και επικοινωνία). Να ξέρεις ότι σαν γονείς είμαστε δίπλα σου και σε αγαπάμε πάρα πολύ (επιβεβαίωση αγάπης), ότι και να γίνει και θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο για σένα και την οικογένεια μας, (συμπαράσταση και ασφάλεια).
Όλοι πρέπει να κάνουμε θυσίες στον παλιό τρόπο ζωής μας και που και πως ξοδεύαμε τα χρήματά μας. Καταρχάς εμείς οι μεγάλοι θα πρέπει να κάνουμε οικονομία, και να είμαστε πολύ προσεκτικοί πού διαθέτουμε τα χρήματά μας, αλλά και εσείς τα παιδιά πρέπει να καταλάβετε και να βοηθήσετε με τον τρόπο σας (ρεαλισμός και ωριμότητα).
Πρέπει να βάλουμε προτεραιότητες και να ξοδεύουμε για τα πιο σημαντικά. Όπως το φαγητό, την υγεία μας, τη καθαριότητά και τις βασικές υποχρεώσεις μας. Σε αυτή τη δύσκολη φάση τα πολλά παιχνίδια, οι διασκεδάσεις, τα ρούχα, ακόμα και οι πολυήμερες, ακριβές διακοπές πρέπει να περιοριστούν ή και να προσαρμοστούν ανάλογα με τις οικονομικές μας δυνατότητες. Όλοι, μεγάλοι και μικροί, πρέπει να κάνουμε «θυσίες» και αλλαγές στο τρόπο ζωής μας (αλλαγές που απαιτούνται).
Θα εξακολουθήσουμε σαν οικογένεια να είμαστε ενωμένοι (ενότητα) και σαν γονείς σας να κάνουμε το καλύτερο για εσάς, (επιβεβαίωση), αλλά πρέπει ΟΛΟΙ να είμαστε προσεκτικοί με τα χρήματα και εσείς προσεκτικοί με τα πράγματά σας. Ελπίζουμε ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και θα επανέλθουμε στους ρυθμούς της ζωής μας, (μήνυμα αισιοδοξίας και ελπίδας), όμως μέχρι τότε πρέπει να δείξουμε όλοι κατανόηση και να κάνουμε υπομονή και προσαρμογές.»
• Στα πιο μεγάλα παιδιά στην προ-εφηβεία και εφηβεία (περίπου από 10-17 ετών), μπορούν οι γονείς να τους εξηγήσουν με περισσότερες λεπτομέρειες τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες της οικογένειας, αλλά και της χώρας. Ουσιαστικά πρέπει να δώσουμε και στα πιο μεγάλα παιδιά τα ίδια βασικά Μηνύματα, Αξίες και Αρχές, της Αγάπης, Φροντίδας, Ασφάλειας, Επιβεβαίωσης, Ενότητας, Ρεαλισμού και Ελπίδας, αλλά με πιο ώριμο και εμπεριστατωμένο τρόπο σύμφωνα με τη συναισθηματική τους ηλικία και ωριμότητα. Χωρίς πανικό και υπερβολές, μπορούν οι γονείς να κάνουν τα παιδιά τους «κοινωνούς» σε αυτό που βιώνει η οικογένεια και η χώρα και τις αλλαγές και προσαρμογές που πρέπει και αυτά να κάνουν.
Τα πιο μεγάλα παιδιά έχουν ήδη πάρει μηνύματα από τα ΜΜΕ, από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από το περιβάλλον, από φίλους, ακούν συζητήσεις, είναι υποψιασμένα» και έχουν τα περισσότερα δημιουργήσει εντυπώσεις, απορίες και απόψεις. Για αυτό το λόγο ο ρόλος του γονέα σαν Συμβούλου, Υποστηρικτή και Καθοδηγητή στις δύσκολες περιόδους είναι ουσιαστικός! Ο Διάλογος και η Επικοινωνία μεταξύ παιδιών και γονέων, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης είναι καθοριστικός.
Οι γονείς είναι αυτοί που θα κάτσουν δίπλα στα παιδιά τους με υπομονή, κατανόηση και διάθεση, ιδιαίτερα στην εφηβεία που από τη φύση της είναι μια δύσκολη, μεταβατική ηλικία, να τα κατατοπίσουν, να τα συμβουλέψουν και να τα στηρίξουν, ειδικά στις δοκιμασίες. Με διάλογο, ειλικρίνεια και ηρεμία θα τα βοηθήσουν να διαχειριστούν με σωστό τρόπο τις δυσκολίες για να τις ξεπεράσουν.
Υπάρχουν όμως και μερικές περιπτώσεις όπου οι γονείς από το δικό τους πανικό μεταφέρουν υπερβολικό άγχος, πίεση και ανασφάλεια στα παιδιά, με αποτέλεσμα πολλές φορές αυτά να βιώνουν έντονο ψυχολογικό βάρος εξαιτίας της συμπεριφοράς της οικογένειάς τους. Αυτό μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες στη ψυχική τους υγεία, ισορροπία και εξέλιξη.
Η ανασφάλεια και το υπερβολικό άγχος των γονέων μπορεί να δημιουργήσει τραυματικές εμπειρίες και βιώματα για το υπόλοιπο της ζωής των νεαρών παιδιών, ιδιαίτερα στην εφηβεία που από μόνη της είναι μια αγχώδης περίοδος, με κρίσεις πανικού, μόνιμη ανασφάλεια, ψυχοσωματικά συμπτώματα και ακόμα επιθετική συμπεριφορά. (Σε αυτή τη φάση οι γονείς εφήβων αν νιώσουν ότι το άγχος και πίεση που βιώνουν είναι ανεξέλεγκτα μπορούν να ζητήσουν στήριξη και καθοδήγηση από Σύμβουλο-Ψυχολόγο).
Τα νέα παιδιά με την υποστήριξη και το παράδειγμα των γονέων τους, πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν ψύχραιμα και ώριμα τις δύσκολες καταστάσεις, με αντικειμενικότητα και ηρεμία και να μην αφήσουν να τους πανικοβάλουν οι παράλογες φοβίες. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι για να επιβιώσουν όλοι μέσα από τις δυσκολίες πρέπει να τις αντιμετωπίσουν με δύναμη και ελπίδα.
Μπορούμε σαν γονείς να συνειδητοποιήσουμε και να υιοθετήσουμε την άποψη, αντί να μεμψιμοιρούμε, και να την περάσουμε στα παιδιά, ότι οι δυσκολίες και δοκιμασίες έρχονται για να μας κάνουν πιο δυνατούς και να μας δώσουν πίστη στις δυνατότητες και ικανότητές μας.
Τέλος, για όλα τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας, αυτή η προσαρμογή στα δύσκολα και προσοχή στα οικονομικά, είναι μια καλή άσκηση για όλη τους τη ζωή σε θέματα Ορίων, καλλιέργεια της Διάκρισης και Οικονομικής Διαχείρισης, Επένδυσης στις Ουσιαστικές Αξίες της ζωής, όπως Οικογενειακές σχέσεις, Επικοινωνία, Αγάπη, Σεβασμός, Ήθος, και όχι στα επιφανειακά και παροδικά υλικά αγαθά !