Χτες ψηφίστηκε από την Βουλή το νομοσχέδιο με ορισμένα μέτρα που έχουν τεθεί ως προαπαιτούμενα, βάσει της Δήλωσης της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ. Το ψηφισμένο νομοσχέδιο υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Βουλής (εδώ). Στο πεδίο «Αιτιολογική Έκθεση και Λοιπές Συνοδευτικές Εκθέσεις» υπάρχει η Αιτιολογική Έκθεση, καθώς και η Δήλωση της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ (που έχει μεταφραστεί ως «Απόφαση», ενώ δεν είναι απόφαση, αλλά δήλωση, statement).
Σήμερα το νομοσχέδιο δημοσιεύεται στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Α' 80/2015, με μια σημαντική διαφορά από το «ψηφισθέν νομοσχέδιο». Ο Ν.4334/2015, μετά τον τίτλο του και πριν από την αναφορά «Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή», περιέχει κάτι πολύ ενδιαφέρον: την «Απόφαση» της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ, σε αγγλικά και ελληνικά!
Αυτό σημαίνει ότι η «Απόφαση» είναι εκτός του νομοθετικού μέρους του νόμου, σαν «έκθεση» ή προοίμιο. Η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρει ότι η «Απόφαση» είναι αναπόσπαστο μέρος του νομοσχεδίου και δημοσιεύεται στο ΦΕΚ. Πάντως, η «Απόφαση» αυτή καθαυτή, ουδέποτε «κυρώθηκε» από τη Βουλή καθώς δεν εντάσσεται ούτε στο ψηφισθέν νομοσχέδιο, ούτε στο μέρος του νομοθετήματος που εκδίδεται από τον ΠτΔ.
Επομένως, η «Ανακοίνωση» είναι μέρος του Ν.4334/2015 χωρίς να έχει κυρωθεί από τη Βουλή. Δεν είναι υποχρεωτικό για την δημοσίευση μιας Ανακοίνωσης στο ΦΕΚ η κύρωση της από τη Βουλή, αλλά σε αυτή την περίπτωση, η δημοσίευση γίνεται αυτοτελώς, ως «Ανακοίνωση τάδε», όχι ως μέρος νομοθετήματος.
Η περίπτωση αυτή μου θύμισε τον νόμο του πρώτου Μνημονίου. Ο Ν.3845/2010 είχε τα μέτρα που ελήφθησαν τότε και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 65/6.5.2010. Στη σελίδα 1330, τελειώνει το νομοθετικό κείμενο και το ΦΕΚ συνεχίζει, με το «Παράρτημα Ι». Το κείμενο του παραρτήματος έχει την Δήλωση των Κρατών και Κυβερνήσεων της Ζώνης του Ευρώ. Μετά ακολουθεί το «Παράρτημα ΙΙ» με την «Δήλωση για την στήριξη της Ελλάδας από τα κράτη της Ευρωζώνης. Ακολουθεί το «Παράρτημα ΙΙΙ», με το ίδιο το «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» και το «Παράρτημα IV» με το «Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής». Τα παραρτήματα δεν αποτελούν τμήμα του νομοθετικού πεδίου του νόμου, αλλά εντάσσονται στον ίδιο τον Ν.3845/2010 και αναφέρονται από το άρθρο 1 του νόμου αυτού.
Με το θέμα αυτο ασχολήθηκε το Συμβούλιο της Επικρατείας, όταν δίκασε την αίτηση ακυρώσεως που αφορούσε μεταξύ άλλων και την συνταγματικότητα του πρώτου Μνημονίου. Το ΣτΕ με την απόφαση 668/2012 (Ολομέλειας) έκρινε ότι το Μνημόνιο δεν ήταν διεθνής συμφωνία, παρόλο που για την προετοιμασία του συνεργάστηκαν όργανα της ΕΕ και το ΔΝΤ, αλλά αποτελεί «το πρόγραμμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως, με το οποίο καθορίζονται οι στόχοι της γενικότερης πολιτικής της και τα μέσα επιτεύξεως τους για την επόμενη τριετία, καθώς και το χρονοδιάγραμμα για την θέσπιση των μέτρων αυτών, προς το σκοπό της αντιμετωπίσεως της, κατά την Κυβέρνηση, συντρεχούσης κατά τον χρόνο της εξαγγελίας του εν λόγω προγράμματος οξείας δημοσιονομικής κρίσεως και του κινδύνου χρεωκοπίας της χώρας». Το Συμβούλιο της Επικρατείας αναφέρει ότι «με την προσάρτηση δε του Μνημονίου στο ν.3845/2010 επιχειρείται απλώς η κατά πανηγυρικό τρόπο δημοσιοποίηση του περιεχομένου και του χρονοδιαγράμματος υλοποιήσεως του εν λόγω προγράμματος, ορισμένα μέτρα, άλλωστε, του οποίου περιέχοντο ήδη, έστω και εν σπέρματι, και στο προηγηθέν και υποβληθέν από την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενόψει των κατά το δίκαιο της Ένωσης υποχρεώσεών της, επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης 2010-2013». Επιπλέον, το ΣτΕ έκρινε ότι με το Μνημόνιο δεν αναγνωρίστηκαν αρμοδιότητες σε όργανα διεθνών οργανισμών ούτε θεσπίζει άλλους κανόνες και δεν έχει άμεση εφαρμογή, αφού για να πραγματοποιηθούν οι εξαγγελόμενες με αυτό πολιτικές, πρέπει να εκδοθούν σχετικές πράξεις από τα αρμόδια, κατά το Σύνταγμα, όργανα του Ελληνικού Κράτους. Έτσι κρίθηκε ότι το Μνημόνιο δεν αποτελεί διεθνή συνθήκη κατά το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος και δεν απαιτείτο η αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για την κύρωσή του.
Αυτό που συνέβη όμως με τον σημερινό νόμο είναι παράδοξο: αντί και πάλι η Δήλωση της Συνόδου για το Ευρώ να τεθεί ως «Παράρτημα» στον Ν.4334/2015, τέθηκε ως «προοίμιο» αυτού. Ο σκοπός της δημοσίευσης της Δήλωσης στο ΦΕΚ είναι ο ίδιος: η κατά πανηγυρικό τρόπο δημοσίευση του περιεχομένου της. Ο λόγος για τον οποίο αυτό αποτελεί προοίμιο κι όχι παράρτημα μου φαίνεται ανεξήγητος.