Κι αν είχε κερδίσει το «ναι»;
Τώρα πια, που ένας κύκλος έκλεισε κι είναι σαν να έχει περάσει αιώνας από την Κυριακή του δημοψηφίσματος, αποτολμώ την βέβηλη ερώτηση: Τι θα είχε, άραγε συμβεί, αν είχαμε ψηφίσει «ναι»; Η πραγματική κατάσταση ελάχιστα θα είχε αλλάξει. Την Δευτέρα, οι τράπεζες θα ήταν κλειστές. Η οικονομία σε ταχεία τήξη. Οι συνταξιούχοι θα έλιωναν στις ουρές. Η χώρα και οι τράπεζές της θα χρειάζονταν και πάλι ένα κολοσσιαίων διαστάσεων δάνειο για να μείνουν εν ζωή. Και οι όροι για την εκταμίευσή του θα ήταν και πάλι σκληροί.
Αλλά ενώ η πραγματική κατάσταση δεν θα είχε αλλάξει, το πολιτικό περιβάλλον θα ήταν σίγουρα διαφορετικό- έστω και αν είναι αδύνατον να μαντέψουμε πώς. Ο Αντώνης Σαμαράς ίσως δεν είχε παραιτηθεί, ο μοιραίος Βαρουφάκης μπορεί και να μην είχε πάρει εξιτήριο, η σύσκεψη των αρχηγών μάλλον δεν θα είχε γίνει, η ομόφωνη σχεδόν εξουσιοδότηση της Βουλής προς διαπραγμάτευση δεν θα είχε δοθεί. Και σίγουρα θα ήταν δυσκολότερο να αφομοιωθεί πολιτικά αυτή η βίαιη προσγείωση στην πραγματικότητα, την οποία ο Αλέξης Τσίπρας τόσο τραυματικά βίωσε στις Βρυξέλλες και με τόση ειλικρίνεια περιέγραψε, στην συνέντευξή του στην ΕΡΤ και στην ομιλία του στην Βουλή. Γιατί ενώ το σοκ της σύγκρουσης με την πραγματικότητα θα ήταν εξ ίσου βίαιο, όσο το ζούσε, όσο το ζούσαμε, θα υπήρχαν πολλοί που θα μας έλεγαν: «Είδατε τι πάθατε που ψηφίσατε «ναι», λιπόψυχοι, λαγόκαρδοι συμπολίτες; Αν είχατε ψηφίσει «όχι», τίποτε από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί, οι Ευρωπαίοι θα είχαν πέσει έντρομοι στα πόδια μας και θα μας είχαν προσφέρει την άριστη συμφωνία, με ποταμούς χρημάτων, δίχως όρους, δίχως μνημόνια».
Κι εμείς θα τους πιστεύαμε. Ή θα μας έτρωγε η αμφιβολία.
Ευτυχώς, κέρδισε το «όχι». Πες το «σοφία του πλήθους», πες το «ειρωνεία της ιστορίας» ή πες το εφαρμογή του σιδερένιου νόμου των ακούσιων συνεπειών που συνήθως διέπει την δράση των πρωταγωνιστών της πολιτικής. Αλλά το «όχι» αυτό βοήθησε να γραφτεί το τέλος της εποχής των ψευδαισθήσεων.
- Της ψευδαίσθησης πως το Grexit ήταν μια μπλόφα, ένα τρομοκρατικό εύρημα της μνημονιακής προπαγάνδας. Μέχρι να το βρει ο πρωθυπουργός στο τραπέζι του, αποτυπωμένο σ' ένα επίσημο έγγραφο του Eurogroup.
- Της ψευδαίσθησης πως έχουμε εναλλακτικές λύσεις. Μέχρι να ανακαλύψει στην πράξη ο πρωθυπουργός πως η μόνη εναλλακτική λύση ήταν η άτακτη, καταστροφική χρεοκοπία ή η «εναλλακτική Σόιμπλε». Η συντεταγμένη χρεοκοπία και η υποβοηθούμενη έξοδος από το ευρώ, που θα καθιστούσε την Ελλάδα μια διπλά υποτελή στους δανειστές της χώρα, αφού και τα δάνειά τους (άρα και τα ακόμη σκληρότερα μνημόνιά τους) θα χρειαζόταν για να επιζήσει και, επιπλέον, θα είχε αποβληθεί από το κλαμπ τους. Θα ήταν μια χώρα με βαρύτερες υποχρεώσεις, αλλά δίχως δικαιώματα πια.
- Της ψευδαίσθησης πως η χρεοκοπία της χώρας δεν έχει συντελεστεί, πως υπάρχουν κάπου κρυμμένοι πόροι, πλούτη, θησαυροί, υδρογονάνθρακες ή υδατάνθρακες, που οι «προδότες» κρύβουν από το λαό για να διευκολύνουν την υποταγή του στους ξένους. Η τελευταία εκδοχή του ωραίου αυτού μύθου, η ιδέα της εισβολής των «δραχμιστών» στα αποθεματικά της Τράπεζας της Ελλάδας, τόσο αυταπόδεικτα γελοία, γελοιοποίησε οριστικά όλο το μυθολογικό οικοδόμημα.
- Της ψευδαίσθησης, τέλος, της λύτρωσης δια του παράλληλου νομίσματος και, εν τέλει, της δραχμής. Μέχρι να βεβαιωθεί ο Αλέξης Τσίπρας, και να μας βεβαιώσει ο ίδιος, πως η εισαγωγή της θα σήμαινε μια απότομη βύθιση στην ακραία φτώχεια των κοινωνικά αδύναμων (τους οποίους η Αριστερά πρέπει να εκπροσωπεί) και έναν εξίσου απότομο πολλαπλασιασμό του πλούτου και της ισχύος όσων έχουν φροντίσει να ασφαλίσουν τα κεφάλαιά τους σε μακρινούς παραδείσους, σε «σκληρό νόμισμα», οι οποίοι θα επανέλθουν ώστε να μας αγοράσουν κοψοχρονιά. Το τέλειο αριστερό project...
Το οικονομικό τίμημα ήταν βαρύ, το πολιτικό τίμημα βαθιά τραυματικό, αλλά το αποτέλεσμα μπορεί να ειναι λυτρωτικό. Μια καθυστερημένη ενηληκίωση. Στην οποία, ας το παραδεχθούν και οι ορκισμένοι εχθροί του, μόνον ο Αλέξης Τσίπρας μπορούσε να μας οδηγήσει. Γιατί, από τις αυταπάτες μας δεν θα μπορούσε να μας λυτρώσει παρά κάποιος που αυθεντικά τις συμμερίστηκε, αφού, όπως έγραφε ο Μαρξ, κανείς δεν μπορεί να δημιουργήσει μια μαζική αυταπάτη αν δεν είναι ο ίδιος το πρώτο θύμα της. Παραμένει, βέβαια, το ερώτημα αν εκείνος είναι που μπορεί να οδηγήσει μια τραυματικά λυτρωμένη από τις αυταπάτες της χώρα και στην κάθαρση του δράματος, στην υπέρβαση της ίδιας της κρίσης. Αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί.