Σαράντα τέσσερις μέρες πριν τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές και κανένας Αμερικανός δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά ότι η χώρα του και ο πλανήτης θα ξυπνήσουν στις 9 Νοεμβρίου με πρόεδρο την Χίλαρι ή τον Τραμπ. Ούτε είναι απόλυτα σίγουροι πώς ακριβώς αυτή η προεκλογική εκστρατεία διαμόρφωσε ένα πρωτόγνωρα τοξικό και διχαστικό κλίμα μέσα στην αμερικανική κοινωνία.
Βρίσκομαι στο Ρίνο της Νεβάδα, μια μικρή απόκοσμη καζινούπολη στους πρόποδες της Σιέρα Νεβάδα, βγαλμένη από τα bmovies των 70s. Εντάξει, δεν είναι το Λας Βέγκας, αλλά υπάρχουν δυο ενδιαφέροντες λόγοι για να μάθει κανείς το Ρίνο. Ο πρώτος, και λιγότερο σημαντικός, έχει ελληνικό ενδιαφέρον. Εδώ το καλοκαίρι του 1951 ο Ανδρέας Παπανδρέου και η Μαργαρίτα Τσαντ, αφού έκαναν διακοπές έξι εβδομάδων στη λίμνη Πίραμιντ, παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο και γνώρισαν και τον Φρανκ Σινάτρα! Ο δεύτερος λόγος και σημαντικός είναι ότι η Νεβάδα αποτελεί μια από τις λεγόμενες swing states, τις πολιτείες όπου Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί έχουν σχεδόν ισόρροπα επίπεδα υποστήριξης, ώστε να θεωρούνται κρίσιμες στην έκβαση για την ανάδειξη του νικητή. Εκτός από τη Νεβάδα, swing states είναι το Κολοράντο, η Βόρεια Καρολίνα, η Βιρτζίνια, η Φλόριντα, το Οχάϊο, το Νιού Χάμσαϊρ και η Αϊόβα.
Και για να μην ξεχνιόμαστε, στις ΗΠΑ, η πολιτική είναι και αυτή μέρος της ελεύθερης αγοράς, όπου τα δυο δημοφιλέστερα brands που κυριαρχούν είναι οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι. Το καλύτερο brand λοιπόν κερδίζει και το πολυαναμενόμενο πρώτο ντιμπέιτ των δυο υποψηφίων την Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου θα κρίνει αν οι εκλεκτοί θα εκπροσωπήσουν επάξια το brand τους. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του Ipsos, η Χίλαρι Κλίντον προηγείται τέσσερις μονάδες έναντι του Ντόναλντ Τραμπ με ποσοστό 41%.
Λίγες ημέρες νωρίτερα είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τους επικεφαλής δύο, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων με έδρα την Ουάσινγκτον, οι οποίοι λειτουργούν ως «Κέρβεροι» της αλήθειας στα MME και έχουν αποστολή να ελέγχουν τις ανακρίβειες και τις ανακολουθίες στο δημόσιο λόγο, ενημερώνοντας τους πολίτες για τις περιπτώσεις, στις οποίες γίνεται κατάχρηση του «επικουρικού μέρους μιας αλήθειας» έως τα καραμπινάτα ψέματα.
Ο Bradley Beychok, πρόεδρος του προοδευτικού Media Matters for America συντονίζει μια μεγάλη ομάδα που επιθεωρεί νυχθημερόν ό,τι μεταδίδουν και γράφουν τα συντηρητικά ΜΜΕ (Fox News, NewsMax, DrudgeReport κτλ.), δημοσιοποιώντας και διορθώνοντας ανακρίβειες. Μπορείτε να φανταστείτε πόση δουλειά έχει στην παρούσα προεκλογική εκστρατεία, επικαιροποιώντας καθημερινά την mythopedia του Τραμπ. Πρόσφατα επεξεργάστηκε data συγκρίνοντας την κάλυψη της εκστρατείας του Τραμπ και της Κλίντον από το CNN, το Fox News και το MSNBC και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πνευμονία και οι θεωρίες συνωμοσίας για την υγεία της Χίλαρι είχαν δυσανάλογα περισσότερες αναφορές σε σύγκριση με την κάλυψη που έγινε για το σκάνδαλο με τις μουσαντένιες φιλανθρωπίες του Ιδρύματος Τραμπ. Παράλληλα το Mediamatters.org προσπαθεί να αποσυναρμολογεί την κουλτούρα της συνωμοσιολογίας, ξεμπροστιάζοντας συμμάχους του Ντόναλντ Τραμπ, όπως ο Stephen Bannon και ο Roger Stone, οι οποίοι δεν διστάζουν να γράφουν τρέλες (ο Τζον Κένεντι δολοφονήθηκε από τους Κλίντον γιατί τάχα θα τους εμπόδιζε στην πολιτική ανέλιξη τους στην εξουσία) και ρατσιστικές χυδαιολογίες ("fat negro, stupid negro, elitist cunt") στο Twitter και το Facebook.
Στον αντίποδα, ο Roger Aronoff, εκδότης στην συντηρητική, μη κερδοσκοπική οργάνωση Αccuracy in Media (AIM) υποστηρίζει ότι φιλελεύθερα μέσα (όπως το ABC, το CBS και το NBC) τηρούν καταφανώς μεροληπτική στάση υπέρ της Χίλαρι και αρνούνται να την στριμώξουν για σκανδαλώδεις υποθέσεις, όπως τα e-mail που διαγράφηκαν και φυλάχθηκαν σε προσωπικό server. Ως παράδειγμα φέρνει τον Τζορτζ Στεφανόπουλο, για τον οποίο υποστηρίζει ότι είναι φυσικό να χαϊδεύει την Χίλαρι στο δελτίο του ABC, αφού έχει υπάρξει δωρητής στο Ίδρυμα Κλίντον.
Ποιά είναι, όμως, η βασική διαφορά ανάμεσα στην ατζέντα των θεμάτων που κυριάρχησαν στη δημόσια σφαίρα και έκριναν τις προεδρικές εκλογές το 2012 σε σύγκριση με αυτή του 2016;
Βασικό ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία του 2012 έπαιξε η συζήτηση, αναφορικά με τις τις καταλληλότερες και πιο ορθές πολιτικές για διάφορα ζητήματα του δημόσιου βίου. Και τα δυο κόμματα «έτρεξαν» νηφάλιες και πιο επαγγελματικού τύπου καμπάνιες Αντίθετα, η εκστρατεία του 2016 στιγματίζεται από άφθονη ανεντιμότητα, λαϊκισμό και οργή και από τις δυο πλευρές. Η Χίλαρι αποπνέει τον «θεσμικό αέρα» της πολιτικής και του κατεστημένου, ενώ η προσήλωση της στους αριθμούς και το policy making δείχνει «τεχνική» και ανέμπνευστη μέσα στο ασφυκτικά εξπρεσιονιστικό πλαίσιο που έχει ορίσει ο Τραμπ. Κάποιοι υπονοούν ότι η συχνή επίκληση της στα data για τη διάψευση του Τραμπ αποσκοπεί στην υποβάθμιση των δικών της, ευάλωτων στο fact checking, σημείων, καθώς στο έλειμμα χαρίσματος ανάλογου με εκείνο του Μπαράκ Ομπάμα. Το τελευταίο, μάλιστα, είναι εκείνο που ανησυχεί αρκετά το στρατόπεδο των Δημοκρατικών με αποτέλεσμα να μην είναι και τόσο σίγουροι ότι οι Λατινοαμερικάνοι και οι Αφροαμερικάνοι ψηφοφόροι θα σπεύσουν στην κάλπη υπέρ της.
Πριν μερικές ημέρες στη Νεβάδα και, υπό την πίεση του αντίκτυπου της πνευμονίας της συζύγου του, ο Μπιλ Κλίντον διακήρυξε ότι «η οικονομία λειτουργεί καλύτερα, όταν οι Δημοκρατικοί έχουν το τιμόνι» . Πράγματι, οι τελευταίες έρευνες στις οποίες εδράστηκε ο πανηγυρικός του Κλίντον δείχνουν ανάκαμψη και αύξηση στο μέσο εισόδημα των νοικοκυριών κατά 5,2 % , μείωση 1,2% των φτωχών νοικοκυριών και 15 εκατομμύρια νέες δουλειές στην πραγματική οικονομία μεταξύ 2010-15. Η Χίλαρι επιχειρεί τις τελευταίες ημέρες να πείσει τους Αμερικανούς ότι θα είναι λάθος να αλλάξουν τώρα ένα άλογο που κερδίζει...Στον αντίποδα, ο Τραμπ απαντάει με ό,τι επί της ουσίας συνιστά την καμπάνια του: μια συρραφή από σλόγκαν, τσιτάτα, ήξεις-αφίξεις και γενικόλογους αυτοσχεδιασμούς. Στη θεωρία περί ανάκαμψης προτάσσει το σλόγκαν «δεν υπάρχει ανάκαμψη. Απλώς κάποιες τσέπες είναι σε καλύτερη κατάσταση και κάποιες άλλες σε χειρότερη», τροφοδοτώντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που θέλει την φτωχοποίηση της αμερικανικής μεσαίας τάξης και των νοικοκυραίων.
Σε ένα από τα προεκλογικά γραφεία των Δημοκρατικών στο Ρίνο διαπιστώνω συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η Χίλαρι θα είναι η επόμενη πρόεδρος και ότι η Νεβάδα θα κάνει το εκκωφαντικό δημοκρατικό swing. Εθελοντές μπαινοβγαίνουν, συζητούν δυνατά, τηλεφωνούν και προσπαθούν να κινητοποιήσουν τους Δημοκρατικούς της περιοχής. Άλλωστε, μπορεί αυτή η κωμόπολη της άγριας Δύσης να είναι γνωστή για τον καζινοτουρισμό, την περήφανη οπλοκατοχή αλλά και το trafficking, έχει όμως πλέον να καυχιέται και για το νέο, μεγαλύτερο, πραγματικό gigafactory παραγωγής ηλιακής ενέργειας της Tesla που θα προσφέρει νέες δουλειές στην περιοχή. Μένει να αποδειχθεί αν η Νεβάδα θα ψηφίσει σύμφωνα με τα χαρμόσυνα νέα των οικονομικών δεικτών ή αν θα ενδώσει στο νοσταλγικό σλόγκαν «Make America Great Again» με φόντο τις νέον επιγραφές και τους κουλοχέρηδες.