Τρομοκρατία στην Ανατολική Αφρική- Μέρος Α΄: Κένυα

Ο λόγος που η χώρα έχει βρεθεί στο στόχαστρο τόσων επιθέσεων είναι η πρόσφατη (2011) στρατιωτική επέμβαση της στο πλαίσιο της AMISOM (African union Mission in Somalia) στη Σομαλία. Η AMISOM είναι μια ειρηνευτική επιχείρηση της Αφρικανικής Ένωσης με την υποστήριξη του ΟΗΕ εντός της Σομαλίας που αποσκοπεί στη στήριξη της κυβέρνησης της χώρας, μεταβατικής μέχρι τις εκλογές του 2012, και στην οριστική αντιμετώπιση της Al- Shabaab. Παρά τη διεθνή στήριξη που έλαβε η επιχείρηση, τα αποτελέσματά της δεν είναι τα αναμενόμενα. Η επιχείρηση έχει βοηθήσει την κυβέρνηση να ανακτήσει τον έλεγχο μόνο σε μικρά τμήματα της επαρχίας της χώρας.
|
Open Image Modal
Thomas Mukoya / Reuters

Η Κένυα αποτελεί μία ισχυρή χώρα της Αν. Αφρικής. Το τοπίο της χώρας απαρτίζεται από μία ειδυλλιακή ακτογραμμή που στο εσωτερικό εναλλάσσεται με την άνυδρη και πλούσια σε πανίδα αφρικανική σαβάνα. Πρώην βρετανική αποικία, η Κένυα κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1963. Από το 1998, όμως, μέχρι σήμερα, η χώρα αντιμετωπίζει αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις. Η τρομοκρατία στην Κένυα χωρίζεται σε δύο φάσεις: α) 1998- 2002 ( περίπου) και β) 2011- μέχρι σήμερα.

Κατά την πρώτη περίοδο, η απειλή προέρχονταν από την Al- Qaeda και στόχοι επιθέσεων ήταν πρεσβείες δυτικών χωρών και τουρίστες, όπως αποδεικνύουν η βομβιστική επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι το 1998 και η επίθεση με ρουκέτες ενάντια σε τουριστικούς στόχους στη Μομπάσα. Κατά τη δεύτερη περίοδο, η απειλή προέρχεται από την ισλαμιστική οργάνωση Al- Shabaab (η Al- Shabaab είναι τρομοκρατική οργάνωση με έδρα την Σομαλία. Εμφανίστηκε το 2006 και αποτελεί την μεγαλύτερη ένοπλη και μη- κυβερνητικά ελεγχόμενη οργάνωση στην Σομαλία. Η Al- Shabaab αντιμάχεται την αδύναμη, υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ και την AMISOM κυβέρνηση στην Σομαλία. Το 2012 η οργάνωση δήλωσε πίστη στην Al- Qaeda.).

Η ελλιπής αντιτρομοκρατική πολιτική της χώρας είναι, επίσης, ένας λόγος που την τοποθετεί στο στόχαστρο των τρομοκρατών.

Για να κατανοήσουμε την έκταση του φαινομένου, πρέπει να εξετάσουμε αρχικά την κατάσταση στη γειτονική Σομαλία και, ειδικά, την ίδια την Al- Shabaab. Από το 1991, η χώρα είναι βυθισμένη σ' έναν ατέλειωτο και αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Τα βόρεια τμήματα της χώρας, η Σομαλιλάνδη και το Πούτλαντ έχουν αποσχιστεί ήδη από τις αρχές του εμφυλίου, ενώ το νότιο τμήμα της χώρας, όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα ελέγχεται από τους εξτρεμιστές. Η Al- Shabaab εξαπολύει επιθέσεις μέσα στην ίδια την Σομαλία έχοντας ως στόχους θύλακες δυτικών συμφερόντων, όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια ή κυβερνητικούς φορείς. Από το 2011, όμως, εξαπολύει επιθέσεις στην Κένυα. Οι επιθέσεις αυτές έχουν ως στόχο ξανά Δυτικούς ή θύλακες δυτικών συμφερόντων. Αποκορύφωμα όλων αυτών των επιθέσεων ήταν η επίθεση σε πανεπιστήμιο της Γκαρίσα στα ανατολικά της χώρας στις 2 Απριλίου 2015 που κατέληξε στο θάνατο 148 ανθρώπων, στην πλειονότητά τους φοιτητές. Το 2014 μάλιστα ήταν η χρονιά με τις περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις στη χώρα που διεξήχθησαν από την Al- Shabaab.

Ο λόγος που η χώρα έχει βρεθεί στο στόχαστρο τόσων επιθέσεων είναι η πρόσφατη (2011) στρατιωτική επέμβαση της στο πλαίσιο της AMISOM (African union Mission in Somalia) στη Σομαλία. Η AMISOM είναι μια ειρηνευτική επιχείρηση της Αφρικανικής Ένωσης με την υποστήριξη του ΟΗΕ εντός της Σομαλίας που αποσκοπεί στη στήριξη της κυβέρνησης της χώρας, μεταβατικής μέχρι τις εκλογές του 2012, και στην οριστική αντιμετώπιση της Al- Shabaab. Παρά τη διεθνή στήριξη που έλαβε η επιχείρηση, τα αποτελέσματά της δεν είναι τα αναμενόμενα. Η επιχείρηση έχει βοηθήσει την κυβέρνηση να ανακτήσει τον έλεγχο μόνο σε μικρά τμήματα της επαρχίας της χώρας.

Η ελλιπής αντιτρομοκρατική πολιτική της χώρας είναι, επίσης, ένας λόγος που την τοποθετεί στο στόχαστρο των τρομοκρατών. Παρά το γεγονός ότι η χώρα συμμετέχει επίσημα στον «πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας» (αγγλ.War on terror), δεν υπάρχει οργανωμένη αντιτρομοκρατική υπηρεσία στην Κένυα. Επίσης, δεν υπάρχει νομοθεσία για την τρομοκρατία ούτε για τις ποινές τρομοκρατών. Μία σημαντική προσπάθεια κάλυψης αυτού του κενού ξεκίνησε το 2012. Η κυβέρνηση ξεκίνησε την σύνταξη του Αντιτρομοκρατικού Κώδικα, της πρώτης επίσημης αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας της χώρας. Παρά τις αντιδράσεις των μουσουλμάνων της χώρας, διαφόρων ΜΚΟ και οργανώσεων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η νομοθεσία εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο της χώρας στις 2 Οκτωβρίου 2012. Η νομοθεσία αυτή είναι αρκετά δραστική, καθώς δίνει αυξημένες αρμοδιότητες στην Αστυνομία. Η Αστυνομία, όταν υποπτεύεται τη δράση τρομοκρατών έχει αυτόματα το δικαίωμα παρακολούθησης συνομιλιών και κατάσχεσης τραπεζικών λογαριασμών.

Η προέλευση των μαχητών της Al-Shabaab

Η προέλευση των μαχητών της Al- Shabaab αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί τα ΥΠΕΞ της Κένυας και ισχυρών χωρών της Δύσης. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, η οργάνωση στελεχώνεται κατά βάση από Σομαλούς νεαρών κυρίως ηλικιών. Η οργάνωση, επίσης, στελεχώνεται από υπηκόους Αιγύπτου, Ιράκ, Υεμένης, Πακιστάν και Μπαγκλαντές. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2011 και μετά, η οργάνωση προσπαθεί να δημιουργήσει ένα διεθνές δίκτυο μαχητών. Γι΄αυτό, προσπαθεί να στρατολογήσει μαχητές από χώρες, όπως η ίδια η Κένυα. Ειδικά, στην περίπτωση της Κένυας, πεδία στρατολόγησης αποτελούν οι παράκτιες περιοχές της χώρας, οι οποίες κατοικούνται σε μεγάλο ποσοστό από μουσουλμάνους. Εικάζεται μάλιστα ότι η οργάνωση χρησιμοποιεί τα μέλη της από την Κένυα για την διεξαγωγή επιθέσεων στην Κένυα.

Ο λόγος είναι απλός: τα μέλη από την Κένυα είναι δύσκολο να εντοπιστούν συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης. Την ίδια στιγμή, η οργάνωση προσπάθησε να δημιουργήσει και ένα διεθνές δίκτυο στρατολόγησης μέσα στις ΗΠΑ. Δυστυχώς, αρκετοί Αμερικανοί κατέφυγαν στις τάξεις των μαχητών στην Σομαλία. Σήμερα, το δίκτυο των ΗΠΑ παρουσιάζει σημαντική κάμψη, κυρίως μετά από επέμβαση των αμερικανικών υπηρεσιών ασφαλείας. Σε αναλογία με το δίκτυο των ΗΠΑ, υπάρχει, επίσης σε κάμψη, και δίκτυο στρατολόγησης στη Μ. Βρετανία. Αρκετοί είναι οι Βρετανοί που έχουν στρατολογηθεί και εκπαιδευτεί από την οργάνωση. Επίσης, παρατηρείται και το φαινόμενο της μυστικής χρηματοδότησης της οργάνωσης από Σομαλούς μέσα στην Βρετανία, κατόχους βρετανικού διαβατηρίου και κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου.