Όταν ο Λούις Μπάμπεργκερ και η αδελφή του Τζούλι Κάρι Φουλντ ίδρυσαν το 1930 το Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών στο Πρίνστον των Η.Π.Α, ενδεχομένως δεν φαντάζονταν πως το εν λόγω ινστιτούτο θα μετατρεπόταν σε ένα «ξενοδοχείο» διανόησης, σε μια όαση που θα φιλοξενούνταν τα πιο λαμπρά μυαλά της ανθρωπότητας. Όλοι οι εξέχοντες επιστήμονες του 20ού αιώνα στα Μαθηματικά και τη Φυσική πέρασαν από εκεί. Ενδεικτικά να αναφέρουμε τους Αϊνστάιν, Γκέντελ, Μπορ, Ντιράκ, Γκελ-Μαν, Οπενχάϊμερ, Φον Νόιμαν.
O πρώτος διευθυντής του Ινστιτούτου, Άμπραχαμ Φλέξνερ, προσδιόρισε το Ινστιτούτο ως κάτι ανάμεσα σε ένα πανεπιστήμιο διδασκαλίας και σε μια σχολή έρευνας. Το χαρακτήρισε πολύ εύστοχα ως «έναν Παράδεισο για μελετητές». Θα συγκεντρώνονταν εκεί οι καλύτεροι επιστήμονες του κόσμου για να διεξάγουν έρευνα σε καθαρά θεωρητικό επίπεδο, χωρίς πειραματικές συσκευές και εργαστήρια.
Το Ινστιτούτο καυχιόταν ότι εκεί μαζευόταν μόνο η αφρόκρεμα της σκέψης και πως απλοί φοιτητές,ανεξαρτήτως ικανοτήτων δεν θα γίνονταν δεκτοί. Το Φεβρουάριο του 1948 ο Φυσικός Άμπραχαμ Παΐς περιγράφοντας το Ινστιτούτο έγραψε στο ημερολόγιό του:
«Στο γραφείο μου έρχεται ο Μπορ να μιλήσουμε, κοιτάζω έξω από το παράθυρό μου και βλέπω τον Αϊνστάιν να βαδίζει προς το σπίτι του με τον βοηθό του. Δύο γραφεία πιο δίπλα κάθεται ο Ντιράκ. Κάτω κάθεται ο Οπενχάϊμερ...».
Αναμφίβολα,το πιο διάσημο μέλος του «ξενοδοχείου των διανοούμενων», ήταν ο Αϊνστάιν. Ο μεγάλος Εβραίος Φυσικός αφίχθη στο Ινστιτούτο τον Οκτώβριο του 1933. Ο Αϊνστάιν ήταν ήδη διάσημος όταν πήγε εκεί, έχοντας ήδη δημοσιεύσει το 1905 την ειδική θεωρία της σχετικότητας και το 1915 τη γενική. Στα χρόνια του εκεί, αναλώθηκε στο να ανασκευάσει την κβαντική θεωρία για την οποία ήταν εξαιρετικά δύσπιστος.
Το 1947 ανέλαβε διευθυντής του Ινστιτούτου ένας άλλος διάσημος Φυσικός, γνωστός ως ο «πατέρας» της ατομικής βόμβας, ο Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ. Ένας εξαίρετος φυσικός που πέρα από την επιστήμη του είχε πάρα πολλές ηγετικές ικανότητες. Ο πολύγλωσσος διανοούμενος είχε διευθύνει το πρόγραμμα της Αμερικής για την κατασκευή της ατομικής βόμβας.
Ο πρώτος που κατάφερε να κατασκευάσει μια πειραματική διάταξη στο Ινστιτούτο ήταν ο Mαθηματικός, Φυσικός και εφευρέτης, Τζον Φον Νόιμαν. Σε ένα χώρο στο Πρίνστον κατασκεύασε έναν υπολογιστή, τον ταχύτερο εκείνη την εποχή. Στην ουσία άνοιξε το δρόμο για την επανάσταση των υπολογιστών στα τέλη του εικοστού αιώνα.
Σήμερα τo Ινστιτούτο συνεχίζει τη λειτουργία του και τα μέλη του που δραστηριοποιούνται στη Φυσική (υπάρχουν ακόμη ερευνητές Μαθηματικοί, Ιστορικοί, Βιολόγοι, Κοινωνιολόγοι κ.α), συνεχίζουν το ερευνητικό τους έργο, λύνοντας για παράδειγμα προβλήματα που σχετίζονται με την κβαντική μηχανική, τη θεωρία χορδών κ.α. Σύμφωνα με έναν επιστήμονα που ανήκει στο προσωπικό του Ινστιτούτου, απτά αποτελέσματα από την διεξαγόμενη έρευνα μπορεί να χρειαστούν αρκετά χρόνια έως ότου εμφανιστούν, επισημαίνοντας πολύ εύστοχα: «Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα δούμε ένα τεράστιο επίτευγμα. Αλλά όταν συμβεί κάτι,στοιχηματίζω πως θα συμβεί εδώ».
Κai Bird,Martin J.Sherwin, Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ,Εκδόσεις Τραυλός
Εd Regis, Ποιος πήρε την καρέκλα του Αϊνστάιν, Εκδόσεις Τροχαλία
Palle Yourgrau, Ένας κόσμος δίχως χρόνο,Εκδόσεις Τραυλός
Τheverge.com