Στο θεμελιώδες έργο του «Η εποχή των άκρων», ο Βρετανός ιστορικός Eric Hobsbawm καταλήγει με το συλλογισμό πως «εάν η ανθρωπότητα θέλει να έχει αναγνωρίσιμο μέλλον, δεν μπορεί να συνεχίσει να παρατείνει το παρελθόν ή το παρόν». Μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον, όμως, ποια είναι η επιλογή της μίας ή της άλλης κοινωνίας; Πώς στέκεσαι σε ένα ρευστό έδαφος με το φόβο της αστάθειας;
Η επικράτηση του αντιπάλου της πολιτικής ορθότητας στις προεδρικές εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών, πιθανότατα θα προβλημάτιζε τον Hobsbawm. Ίσως, γιατί κανείς δεν περίμενε πως η εποχή των άκρων δεν έχει τελειώσει ακόμα. Η αναβίωση αναχρονιστικών διαιρέσεων στην αμερικανική κοινωνία, οι απομονωτικές τάσεις, η στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων και η ανάδειξη ενός νέου προτύπου πολιτικής συμπεριφοράς, όπως εκφράστηκε από τον συγκεκριμένο υποψήφιο, είναι επαναλαμβανόμενες απειλές για τη δημοκρατία.
Αντίστοιχες συμπεριφορές παρατηρούνται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, η οποία «γέννησε» πρώτη κινήματα αμφισβήτησης της θεσμικής συγκρότησης των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Ακροδεξιοί και λαϊκιστές διεκδικούν με αξιώσεις την εξουσία, ενώ ολόκληρες κοινωνικές ομάδες αρνούνται να προασπίσουν τη δημοκρατία, δικαιώνοντας την άποψη ότι λειτουργούν ως βολεμένα παιδιά, που δεν αναγνωρίζουν την αξία μιας αρχής για την οποία δεν αγωνίστηκαν.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Vox, ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας που μίλησε για το «τέλος της ιστορίας», ο Francis Fukuyama, ανέλυσε την θεωρία του για την πολιτική αποσύνθεση. Στην ίδια συνέντευξη επισημαίνει ότι το Δημοκρατικό Κόμμα έχει γίνει το κόμμα της πολιτικής ταυτοτήτων, συνθέτοντας τη δραστηριότητα του γύρω από τρεις διαφορετικές κατηγορίες: τους αφροαμερικανούς, του ισπανόφωνους και τους ΛΟΑΤ, αφήνοντας εκτός τη λευκή εργατική τάξη, που εκφράστηκε μέσα από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Ο Fukuyama θεωρεί ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η σωστή προσέγγιση του εκλογικού σώματος πρέπει γίνεται με βάση την «τάξη» και όχι την «ταυτότητα». Πράγματι, η αφροαμερικανική μεσαία τάξη κατά τις προηγούμενες δεκαετίες είχε περισσότερες ευκαιρίες οικονομικής ανέλιξης από τη σημερινή. Γεγονός, που ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την αδυναμία του Δημοκρατικού Κόμματος να οδηγήσει τους αφροαμερικανούς στις κάλπες, καθώς κατά την προεκλογική περίοδο διεξήγαγε μία εκστρατεία ταυτοτήτων.
Σήμερα, η προσέγγιση των πολιτών από τα προοδευτικά κόμματα στη Δύση, είναι αλήθεια ότι δεν γίνεται στο βωμό της εξυπηρέτησης του ατομικού συμφέροντος και της οικονομικής αυτοτέλειας με στόχο τη συλλογική ανάπτυξη. Η οικονομική κρίση στέρησε από τους Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ και από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη τη δυνατότητα να διαμορφώσουν την πολιτική τους στο πλαίσιο της ανάπτυξης και όχι της διαχείρισης της λιτότητας, όπως τελικά συμβαίνει.
Η αντιμετώπιση της λογικής της αμφισβήτησης πρέπει να επαναφέρει στο επίκεντρο των πολιτικών συστημάτων και της λειτουργίας των κομμάτων τους ίδιους τους πολίτες.
Η αδυναμία του Δημοκρατικού Κόμματος να διασφαλίσει τη συνέχιση της πολιτικής Obama και των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων να διατηρήσουν το προνόμιο της επαφής με τις παραγωγικές ομάδες, ενίσχυσαν το αφήγημα των ακραίων φωνών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στην Ευρώπη διαπιστώνουμε καθημερινά ότι τα αντιδραστικά αυτά κινήματα είναι ανίκανα να διαχειριστούν την εξουσία και να πραγματοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους.
Στο ρευστό αυτό σκηνικό, η πολιτική φαίνεται ότι έχει χάσει τον πρώτο λόγο. Η διαχείριση, όμως, της εξουσίας και η αναζήτηση λύσεων στα προβλήματα των πολιτών, είναι και πρέπει να είναι έργο της πολιτικής. Η αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος από τους πολίτες δεν πρέπει να σημαίνει και αμφισβήτηση της πολιτικής. Η δυτική, φιλελεύθερη δημοκρατία, άλλωστε, είναι έτσι δομημένη ώστε να μπορούν να ακούγονται οι φωνές όλων.
Η αντιμετώπιση της παραπάνω λογικής πρέπει να επαναφέρει στο επίκεντρο των πολιτικών συστημάτων και της λειτουργίας των κομμάτων τους ίδιους τους πολίτες. Τόσο με βάση τις «κοινωνικές τάξεις» και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όσο και με βάση τις «ταυτότητες» και τα ιδιαίτερα γνωρίσματά τους. Με άλλα λόγια, όλοι όσοι συγκροτούν το πολιτικό σύστημα είναι ζωτικής σημασίας να επανεντάξουν στη λειτουργία αυτού τον άνθρωπο. Σε διαφορετική περίπτωση, η δημοκρατία ως σύστημα πεποιθήσεων θα συνεχίσει να διολισθαίνει.