Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις μεγαλύτερες δυνατότητες παραγωγής πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας, καθώς διαθέτει πλήθος κοιτασμάτων σπάνιων γαιών, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω κοιτασματολογικής έρευνας και εν συνεχεία εκμετάλλευσης, με δεδομένη την προστιθέμενη αναπτυξιακή τους αξία.
Οι πιο πολλά υποσχόμενες περιοχές για μελλοντικές εκμεταλλεύσεις σπάνιων γαιών βρίσκονται στη σερβομακεδονική μεταλλογενετική ζώνη καθώς και στην αντίστοιχη ζώνη της Ροδόπης, στη Βόρεια Ελλάδα. Τα κοιτάσματα των μεταλλοφόρων αυτών ζωνών είναι πολυμεταλλικά και σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου σταδίου της τριτογενούς ορογένεσης.
Πιο συγκεκριμένα, σημαντικά αποθέματα σπάνιων γαιών εντοπίζονται σε προσχωσιγενείς αποθέσεις που απαντώνται στο παράκτιο και υποθαλάσσιο περιβάλλον μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης, κυρίως στις αλλουβιακές αποθέσεις του παράκτιου περιβάλλοντος του Στρυμονικού Κόλπου μεταξύ των εκβολών του ομώνυμου ποταμού και της Καβάλας. Οι κοιτασματολογικές έρευνες αλλά και οι αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ στις περιοχές αυτές το 2001 ήταν αρκετά ενθαρρυντικές, εκτιμώντας τα αποθέματα σε 485 εκατομμύρια τόνους με μέση περιεκτικότητα σε σπάνιες γαίες 1,17%.
Γεωχημικές μελέτες στην ίδια περιοχή δείχνουν ότι η συγκέντρωση σε σπάνιες γαίες αγγίζει έως και τα 8000 ppm, το 93,5% των οποίων χαρακτηρίζονται ως ελαφριές σπάνιες γαίες, κυρίως δημήτριο (Ce), λανθάνιο (La), νεοδύμιο (Nd) και πρασινοδύμιο (Pr). Ο αλλανίτης συνιστά την κύρια ορυκτολογική φάση των σπάνιων γαιών της περιοχής και δυστυχώς περιέχει αρκετή περιεκτικότητα στο ραδιενεργό στοιχείο, θόριο (Th). Η πιθανότερη προέλευση των πλούσιων σε σπάνιες γαίες αποθέσεων του Στρυμονικού κόλπου είναι το γειτονικό Παγγαίο όρος. Μάλιστα, πρόσφατα, σε μία μεταλλουργική σκωρία από τις παλιές κάμινους τήξης (πιθανώς από την οθωμανική περίοδο) του Παγγαίου Όρους, βρέθηκαν 6.171 ppm λανθάνιου (La), 10.883 ppm δημήτριου (Ce), 1.062 ppm πρασινοδύμιου (Pr), 3.249 ppm νεοδύμιου (Nd), 334 ppm σαμάριου (Sm) και 214 ppm ευρώπιου (Eu).
Τέλος, ιδιαίτερης σημασίας για το μέλλον της εκμετάλλευσης των Ελληνικών σπάνιων γαιών θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα κοιτάσματα βωξίτη του Παρνασσού, καθώς οι συγκεντρώσεις τους σε σπάνιες γαίες αγγίζουν έως και τα 6.300 ppm, τα κοιτάσματα μολύβδου- ψευδαργύρου- χαλκού του Λαυρίου με 428 ppm λανθάνιο (La) και 976 ppm δημήτριο (Ce), και το πορφυριτικό σύστημα χαλκού- χρυσού, που εντοπίζεται στο Βαθύ του Κιλκίς και διαθέτει σχετικά υψηλή περιεκτικότητα σε λανθάνιο (500 ppm) και δημήτριο (715 ppm).
Πηγές:
(1) Keith R. Long, Bradley S. Van Gosen, Nora K. Foley, and Daniel Cordier: The Principal rare earth elements deposits of the United States - A summary of domestic deposits and a global perspective, U.S. Geological Survey, Reston, Virginia, 2000.
(2) Ananias Tsirambides and Anestis Filippidis: Energy Mineral Resources of Greece, Journal of Environmental Science and Engineering, 2012.
(3) Vasilios Melfos and Panagiotis Ch. Voudouris: Geological, Mineralogical and geochemicaL, aspects for critical and rare metals in Greece, Minerals, 2012.
(4) Πέτρος Τζεφέρης: Υπάρχουν σπάνιες γαίες στην Ελλάδα;, 3 Αυγούστου 2014.
(5) Ananias Tsirambides and Anestis Filippidis: Exploration key to growing greek industry, Industrial Minerals, 2012.