Δεν αποτελεί μυστικό πως η εκπαίδευση, ιδιαίτερα η ανώτερη/ανώτατη, επηρεάζεται από την δομή της οικονομίας και την αγορά εργασίας, καθώς οι επιλογές αυτών που την λαμβάνουν διαμορφώνουν την ποιότητά της και το αντίστροφο. Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα, καθώς τις δεκαετίες πριν την κρίση η δομή της εκπαίδευσης βασίστηκε στο οικονομικό μοντέλο της ελληνικής οικονομίας.
Σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές οικογένειες επέλεγαν να επενδύσουν στην εκπαίδευση των παιδιών τους προκειμένου να ακολουθηθεί μία από τις παρακάτω επιλογές σταδιοδρομίας.
Η πρώτη επιλογή είναι η είσοδος στο ελληνικό δημόσιο. Αν και ο μισθός στο ελληνικό δημόσιο δεν ήταν πάντοτε o υψηλότερος της αγοράς εν τούτοις η εργασιακή ασφάλεια αλλά και οι εργασιακές συνθήκες ωθούσαν τις οικογένειες να επιθυμούν για τα παιδιά τους μία καριέρα στο ελληνικό δημόσιο. Η είσοδος στο ελληνικό δημόσιο αν δεν γινόταν από το παράθυρο και γινόταν μέσω ΑΣΕΠ, είχε ως απαραίτητη προϋπόθεση την κατοχή τίτλου σπουδών, κάτι που δημιουργούσε την ανάγκη για την απόκτηση πτυχίου.
Η δεύτερη επιλογή για σταδιοδρομία ήταν η αποφοίτηση από τμήμα πανεπιστημίου το οποίο οδηγεί σε επάγγελμα όπου το κράτος παρέχει μονοπώλιο ή παρέχει τη δυνατότητα σε προσόδους. Παραδείγματα τα επαγγέλματα όπως του μηχανικού, του φαρμακοποιού, του συμβολαιογράφου, όπου πολλές φορές δεν ήταν σημαντικές οι δεξιότητες και οι εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά ήταν αρκετός, ο τίτλος που οδηγεί στη μεσαιωνικού τύπου άδεια άσκησης επαγγέλματος και στην οικονομία της υπογραφής.
Τέλος οι υπόλοιποι επέλεγαν να ακολουθήσουν καριέρα που περιλάμβανε το άνοιγμα κάποιας μικροεπιχείρησης συνήθως εμπορική, εργασία στην επιχείρηση των γονιών ή εργασία στο ιδιωτικό τομέα. Οι ελληνικές επιχειρήσεις όμως, σχεδόν στην πλειοψηφία τους ποτέ δεν χρειάζονται υψηλές δεξιότητες από τους εργαζομένους τους καθώς λίγες είναι αυτές που προσθέτουν στα προϊόντα τους επιπρόσθετη αξία βασισμένη στην γνώση. Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις είτε παράγουν προϊόν χωρίς πνευματική προστιθέμενη αξία, ή βρίσκονται στην βιομηχανία του τουρισμού, ή είναι εισαγωγικές. Δεν είναι τυχαίο πως η Ελληνική οικονομία δεν πέτυχε ποτέ εμπορικό πλεόνασμα τις τελευταίες δεκαετίες και δεν αποτελεί έκπληξη πως μία τέτοια δομή θα μπορούσε να είναι βιώσιμη. Μόλις η ελληνική οικονομία ήρθε αντιμέτωπη με τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, μέσω του ανοίγματος στις διεθνείς αγορές δια της ΕΕ, χρεωκόπησε.
Η παραπάνω στρεβλή δομή της οικονομίας οδήγησε στην αποφοίτηση πολλών γενεών φοιτητών που ο σκοπός των σπουδών τους ήταν ο τίτλος, ή λαϊκά «το χαρτί». Πόσες φορές οι γονείς πίεζαν τα παιδιά τους να «πάρουν το χαρτί και μετά βλέπουμε». Ζούσαμε σε μία κοινωνία όπου δεν έδινε σημασία στην γνώση και στις δεξιότητες που θα μπορούσαν να αποκτηθούν μέσω της διαδικασίας της εκπαίδευσης. Η κοινωνία έστελνε το μήνυμα. Η απόκτηση του τίτλου σήμαινε και αυτομάτως διασφαλισμένες αποδοχές (κεκτημένα). Αν μπορούσες να περάσεις το μάθημα και χωρίς να διαβάσεις ακόμα καλύτερα. Οι δεξιότητες και οι γνώσεις δεν είναι σημαντικές, ο τίτλος είναι. Γι' αυτό και η μάχη του 5 στην εξεταστική, γι' αυτό τα σκονάκια και οι αντιγραφές γι' αυτό και το ακραίο αλλά πιο σπάνιο να μπαίνει μέσο για να «βοηθήσουμε το παιδί να τελειώσει». Γι' αυτό και η Ελλάδα έχει ένα σωρό τμήματα οικονομικών σπουδών αλλά κανένα τμήμα τυροκομίας και μόλις ένα τμήμα οινολογίας. Όπως επίσης είναι εντυπωσιακό πως στην Ελλάδα της κρίσης και της ανεργίας του 23% υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να βρουν εργατικό δυναμικό με τις κατάλληλες δεξιότητες.
Η οικονομία αυτή όμως τελείωσε όσο και αν κάποιοι ονειρεύονται μία νεκρανάσταση. Για να χτιστεί μια νέα οικονομία που θα μπορεί να παρέχει υψηλά εισοδήματα, βασισμένη στην παραγωγή, στην καινοτομία, στη γνώση και τελικά στις εξαγωγές χρειάζεται και μια νέου τύπου εκπαίδευση.
Η νέα τύπου εκπαίδευση θα πρέπει να έχει ως αντικειμενικό σκοπό τις δεξιότητες και τις ικανότητες, και λιγότερο την θεωρία. Θα πρέπει να έχει ως σκοπό την τεχνική, την πρακτική και την εξειδικευμένη εκπαίδευση. Επιγραμματικά, θα πρέπει να περιλαμβάνει την αύξηση του επιπέδου των σχολών επαγγελματικής κατάρτισης, με χρήσιμες δεξιότητες και προσανατολισμό στο τεχνολογικό εργασιακό περιβάλλον του μέλλοντος. Δημιουργία σχολών υψηλής ποιότητας για πρακτικά επαγγέλματα (Εισαγωγή του προγραμματισμού (αληθινού, όχι ψευδογλώσσας) από το δημοτικό καθώς το μεγαλύτερο μέρος των νέων θέσεων εργασίας θα έρθει από την κατεύθυνση αυτή. Αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας εντός των ΑΕΙ, ΤΕΙ και μεταφορά του κέντρου βάρους της διδασκαλίας από την θεωρία στη πράξη με περισσότερες εργασίες, προσομοίωσεις αληθινών καταστάσεων και περισσότερα case study. Μεγαλύτερη συνεργασία ΑΕΙ/ΤΕΙ με τις παραγωγικές επιχειρήσεις, ελληνικές και ξένες για προσαρμογές των προγραμμάτων σπουδών στις τελευταίες τεχνολογικές και οργανωσιακές εξελίξεις.
Αυτό δε σημαίνει πως τα ελληνικά σχολεία και πανεπιστήμια είναι κακά ή πως δεν υπάρχουν σημαντικές νησίδες αριστείας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το πρόβλημα όμως είναι πως πρέπει να αλλάξουν προς το καλύτερο προκειμένου να αλλάξει και η χώρα. Δεν χρειάζονται μεγάλες αλλαγές, αλλαγή νοοτροπίας χρειάζεται παράλληλα με το να γίνει κοινό κτήμα πως η ανάπτυξη θα έρθει από νέους ανθρώπους που όμως θα έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες, να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν προϊόντα και υπηρεσίες που θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν στα ίσια τα αντίστοιχα των άλλων ανεπτυγμένων χωρών.